Сығымдалған табиғи газды пайдаланатын автобустар жұмысының Қауіпсіздігі жөніндегі



жүктеу 0,49 Mb.
Pdf просмотр
бет3/21
Дата22.05.2018
өлшемі0,49 Mb.
#15975
түріБағдарламасы
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21

10

Табиғи газдың энергетикасы кен орнына байланысты газдың 

жалпы салмағының 85–99 % құрайтын метанмен анықталады . 

Метанның физикалық-химиялық қасиетінің мейлінше таралған 

мотор отыны (бензин, керосин, дизел отыны және т . б .) солар-

дан тұратын басқа көмірсутектерден айтарлықтай айырмасы 

бар . Бұл метанды аса бір тұрақты табиғи қоспа етеді және со-

нысымен газды мотор отыны ретінде пайдаланғанда айырықша 

құнды сапа береді .

Поршенді ЖҚЖ үнемділігін көтеру бойынша жұмыстар қозғал-

тқыштар мен оларды пайдалану режимін жетілдіру, отынның 

жаңа түрлерін іздеп табу бағытында жүргізіледі .

Қозғалтқыштың техникалық-экономикалық көрсеткіштері көбі-

не пайдаланылатын отынның сапасына байланысты . Қозғал-

тқыштың сенімді, үнемді және бұзылмай жұмыс істеуін қамта-

масыз ету үшін отын мынадай талаптарға жауап беруі тиіс:

•  жанған кезде жоғары жылу беруі;

•  қозғалтқыштың іске жеңіл қосылуымен, қоспа жасау, бір ре-

жимнен екінші режимге бір қалыпты ауысу және түрлі кли-

маттық жағдайларда пайдаланған кезде қозғалтқыштың 

тұрақты жұмыс істеуімен шарттасатын қоспа жасаудың жақсы 

қасиетіне ие болуы;

•  барлық пайдалану режимдерінде тез тұтанып жанбау;

•  қозғалтқыш бөлшектерінің қатты қызып кетуі мен тозуына 

алып келетін күйенің пайда болуын болдырмау;

•  онымен тікелей байланыс жасағанда да, сол сияқты жану 

өнімдерінің пайда болуынан бөлшектің тотығуын тудырмау;

•  тасымалдау және сақтау кезінде тұрақты болуы, демек өзінің 

бастапқы қасиетін өзгертпеуі;

•  қату температурасының төмен болуы;

•  адамға және қоршаған ортаға зиянды әсер етпеуі .

Төрт еселік карбюраторлы қозғалтқыштағы жұмыс процесі 

былай жүзеге асырылады . Бірінші тактіде – ол кезде поршень 

жоғарғы өлі нүктеден (ЖӨН) төменге (ТӨН) қарай қозғалатын, 




11

кіру қақпақшасы ашық, ал шығу қақпақшасы жабық болатын 

сору тактісінде – қоспа жасалатын камерада разрядтау жүзеге 

асады . Соның нәтижесінде ауа ауаны тазартқыштан карбюра-

тордың қоспа жасайтын камерасына түседі және отынды басты 

циклдерден іліп алады, отын кіргізу коллекторында қозғалы-

стағы ауамен араласады және отын ауа қоспасын құрап буға 

айналады .Соңғысы қозғалтқыштың жану камерасына түседі, 

онда алдыңғы циклдан қалған отын өнімдерінің жанатын қал-

дықтарымен қосымша араласады . Жұмыс қоспасы пайда бола-

ды . Екінші тактіде, сығымдау тактісінде поршень ТӨН-нен ЖӨН-

ге қарай қозғалған кезде, жұмыс қоспасы қосымша араласады, 

сығымдалады, температурасы көтеріледі және сұйық фазадағы 

отын қалдықтары буға айналады .

Сығымдау дәрежесіне байланысты жану камерасындағы қы-

сым 1 …1,2 МПа көтеріледі, қоспаның температурасы 260 

…370 °C ұлғаяды . Үшінші тактіде, жұмыс барысы тактісінде, дай-

ындалған қоспа оталдыру білтесінен шыққан ұшқыннан тұтана-

ды . Қоспа жанған кезде бөлініп шыққан жылу энергиясы қисық 

тиекті-шатун механизмінің көмегімен механикалыққа айнала-

ды . Соңғы төртінші такті, шығару тактісі кезінде, отынның жанба 

өнімдері цилиндрден және жану камераларынан атмосфераға 

шығарылады . Содан кейін процес қайталанады .

Метанның жану жылылығы 49,4 МДж/кг құрайды . Автомо-

биль бензиніндегі бұл көрсеткіш 45,2 МДж/кг тең, бұл 9 % кем . 

Авиациялық керосинмен салыстырғанда метанның басымдығы 

тағы – 11 % жоғары .

Газды қозғалтқыштың отын үнемдеуі – автомобиль моторының 

анағұрлым маңызды көрсеткіші – отынның октан санымен және 

отын-ауа қоспасының от алғыштық шегімен анықталады .

Октан саны, қысымы жоғары дәрежелі қуатты және үнемді 

қозғалтқыштардың отын қабылдау мүмкіндігін шектейтін отын-

ның тез тұтанып жану тұрақтылығының көрсеткіші болып табы-

лады . Заманауи техникада октан саны отынның мынадай со-

рттылығының басты көрсеткіші болып табылады: ол неғұрлым 

жоғары болса, отын соғұрлым сапалы және қымбат . Метан мо-




12

лекуласының жоғары тұрақтылығы арқасында табиғи газ бар-

лық көмірсутекті отындар ішінде октан санының 105 тен 120 

бірлікке дейінгі анағұрлым жоғары санына ие болады, демек 

тез тұтанып жану тұрақтылығы осы көрсеткіштің эталоны – изок-

таннан да жоғары . Ресейде айтарлықтай көп тараған бензин-

дердің октан саны: 76 (А-76), 86 (АИ-92), 95 (АИ-96 немесе 

«Экстра-95») .

Бұл сапа табиғи газды қолданыстағы ұшқыннан тұтанатын 

қозғалғыштардың барлық түрлері үшін ғана емес, қуаттылығы 

мен үнемділігін жақсарта отырып, осы қозғалтқыштардың 

сығымдау дәрежесі бойынша форсирлеу үшін де қолдануға 

мүмкіндік береді .

Қозғалтқыштан барынша көп қуаттық талап етілмеген кездегі 

режимдерде (қаладағы қозғалыс) табиғи газбен жұмыс істей-

тін автомобиль, бензинмен жұмыс істейтінге қарағанда анағұр-

лым үнемді . ВГАЗҒЗИ арнайы қойған тәжірибелер газбен жұмыс 

істейтін ЗИЛ 130 автомобильінің сағатына 25 тен 50км/сағ . 

дейінгі жылдамдықпен 100 км жұмсалатын отын шығыны сол 

автокөліктің осы шарт бойынша бензинмен жұмыс істегеніне 

қарағанда 2 есе кем екенін көрсетті .

Газбен тығыз жұмыс істейтін қозғалтқыштың тозу тұрақтылығы, 

отын мен мотор майының өзара әрекетіне байланысты . Бензинді 

қозғалтқыштардағы жағымсыз құбылыстардың бірі салқын іске 

қосу кезінде отын цилиндрге буланбай түскен уақытта қозғал-

тқыш цилиндрдің ішкі бетіндегі бензиннің майлы қабыршығын 

жуып кетуі болып табылады . Осы жағдайда бензин сұйық күйде 

майға түседі, онда ериді және майлау қасиетін нашарлатып оны 

сұйылтады . Екі эффекті де қозғалтқыштың тозуын жылдамда-

тады . Табиғи газ қозғалтқыштың температурасынан тәуелсіз 

әрқашан газ фазасында қалады, бұл белгіленген факторларды 

толығымен болдырмайды . Атап айтқанда, сондықтан жұмыс 

істеп тұрған кездегі қозғалтқыштың ұзақ жұмыс істеуі бензиндіге 

қарағанда 1,4–1,6 есе жоғары болып шығады .

Газ қозғалтқышының экологиялық қауіпсіздігі 21 ғасырдың ба-

сында, газды моторлы отынға даусыз басымдық беретін басты 




жүктеу 0,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау