Салық ойындары: зейнетақы Налоговые игры: пенсия

PRO

ЕНПФ

12

13

PRO

ЕНПФ

Қордың

 

“жез ханымымымен”

әңгімелесеміз

Беседуем с

 

“железной леди”

Фонда

PRO

ЕНПФ

14

15

PRO

ЕНПФ

Побеседовать с “железной леди” Фонда редакция планировала 

еще в рамках подготовки предыдущего номера, но решила 

приберечь разговор для праздничного, новогоднего выпуска. 

Принимая нас в своем рабочем кабинете, госпожа Дюсенова 

рассказала, как она пришла в пенсионный сектор, какой 

карьерный путь прошла, как ей удается быть сильной и 

уверенной в своих силах. Но начать нашу беседу с первым 

заместителем Председателя Правления АО “ЕНПФ” мы, 

конечно же, решили с нововведений в пенсионной системе.

Сауле Сагинтаевна, расскажите о нововведениях в пенсионную 

систему, которые ожидают вкладчиков в ближайшее время. Как 

Вы их оцениваете, и каковы причины их ввода?

Мы знаем, что пенсионная система нашей страны состоит из 

нескольких уровней. И нововведения, внесенные в закон “О 

пенсионном обеспечении в Республике Казахстан”, коснутся 

не только какого-то одного уровня. Изменения произойдут 

в первом уровне, который состоит из базовой и солидарной 

пенсии, и в накопительной части.

 

Сегодня абсолютно все пенсионеры могут рассчитывать на 

базовую пенсию в размере порядка 50% от прожиточного 

минимума, установленного законом о республиканском бюджете 

на соответствующий финансовый год. Но уже с июля 2018 года 

размер базовой пенсии будет зависеть от стажа работы на 1 января 

1998 года и стажа участия в накопительной пенсионной системе. 

Выглядеть это будет следующим образом: кто не имеет стажа или 

имеет стаж менее 10 лет, тот будет получать 50% от прожиточного 

минимума, за каждый год выработки размер базовой пенсии 

будет повышаться на 2%, пока не достигнет отметки в 100%.

Иными словами, с нововведением размер базовой пенсии может 

увеличится в два раза, что, согласитесь, является хорошей 

надбавкой для будущей пенсии граждан. Это хорошо еще и 

тем, что мы таким образом стимулируем участие человека в 

накопительной системе, основным принципом которой является 

утверждение, что чем больше человек накопил, тем больше в 

будущем он будет получать.

Кроме того, с 2018 года в действующую накопительную 

пенсионную систему будет введен новый компонент – условно-

накопительный. Он будет формироваться за счет взносов 

работодателей в размере 5% от дохода работника. При этом 

главное отличие нового элемента заключается в том, что средства, 

которые будут аккумулироваться на условно-накопительных 

счетах вкладчиков, не наследуются, однако выплачиваться они 

будут пожизненно. Следовательно, если вкладчик покидает 

систему, то средства с его условно-накопительного счета переходят 

в общий котел, откуда распределяются на других участников.

Есть стандарты МОТ (“международной организации труда”– 

прим. автора), которые говорят о том, что пенсия человека 

при выходе на заслуженный отдых должна составлять 40% его 

утерянного дохода. Сегодня по республике в среднем размер 

пенсии возмещает 42%. Причем основную долю составляет 

первый уровень, но к 45 году из него останется только одна 

базовая пенсия, солидарная уйдет. И мы теперь должны это 

компенсировать. По расчетам наших актуариев накопительная 

часть пенсии молодого человека, который уже является 

участником накопительной системы, с 2018 года не обеспечит 

эти 40%. И поэтому вводится эта условно-накопительная 

система.

Редакция Қордың “Жез ханымымен” пікір алмасуды өткен 

нөмірді дайындау кезінде жоспарлап қойған, бірақ оны жаңа 

жыл қарсаңындағы мерекелік шығарылымға сақтап қойғанды 

жөн көрді. Дүйсенова ханым өзінің жұмыс кабинетінде 

қарсы алды, өзінің зейнетақы секторына қалай келгені, еңбек 

жолының қалай өткені, өзінің қалай батыл әрі өз күшіне сенімді 

болатыны туралы айтып берді. Дей тұрғанымен, біз “БЖЗҚ” АҚ 

Басқармасы Төрағасының бірінші орынбасарымен әңгімемізді 

зейнетақы жүйесіндегі жаңалықтардан бастадық.

Сәуле Сағынтайқызы, салымшыларды алдағы уақытта күтіп 

тұрған зейнетақы жүйесіндегі жаңалықтар туралы айтып 

бересіз бе?  

Біз еліміздегі зейнетақы жүйесінің бірнеше деңгейден 

тұратынын білеміз. Бүгінде “Қазақстан Республикасындағы 

зейнетақы жүйесі туралы” заңға егізілген жаңалықтар тек 

қандай да бір деңгейге ғана әсер етіп қоймайды. Өзгерістер 

базалық, ортақ зейнетақыдан тұратын бірінші деңгейде және 

оның жинақтаушы бөлігінде болады. 

Бүгінде барлық зейнеткерлер республикалық бюджет туралы 

заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен күнкөріс 

деңгейінің 50% мөлшеріндегі базалық зейнетақыға сене алады. 

Бірақ 2018 жылдың шілдесінен бастап базалық зейнетақының 

мөлшері 1998 жылғы 1 қаңтардағы жұмыс өтіліне және жинақ-

таушы зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне тәуелді болады. Ол 

былай көрініс табады: кімде кімнің еңбек өтілі болмаса не еңбек 

өтілі 10 жылдан аз болса, сол адам ең төменгі күнкөріс деңгейінің 

50%-ын алатын болады, әр жұмыс жылы үшін базалық зейнетақы 

мөлшері 100% деңгейіне жеткенге дейін 2%-ға көтеріліп тұрады. 

Басқа сөзбен айтқанда, жаңа енгізілетін өзгерістерге 

сәйкес базалық зейнетақы екі есе ұлғаятын болады, яғни 

азаматтарымыздың келешекте алатын зейнетақысына жақсы 

үстеме болады емес пе. Осылайша, адамдарды жинақтаушы 

жүйеге қатысуға шақырамыз, ондағы басты қағида – адамды 

қаражатты неғұрлым көп жинаған сайын, келешекте соғұрлым 

көп ақша алатынына сендіру.

Бұдан басқа, қолданыстағы жинақтаушы зейнетақы жүйесіне 

жаңа шартты-жинақтаушы құрамдауыш енгізілетін болады. 

Ол қызметкер табысының 5% мөлшерінде жұмыс берушілердің 

жарналары есебінен құралатын болады. Оосы жаңа элементтің 

басты ерекшелігі: салымшылардың шартты-жинақтаушы 

шоттарында жиналатын қаражат мұраға қалдырылмайды, 

бірақ өмір бойы төленетін болады. Сәйкесінше егер салымшы 

жүйеден кететін болса, оның шартты-жинақтаушы шотындағы 

қаражат басқа қатысушылардың шоттарына бөлініп 

салынады.

ХЕҰ (“халықаралық еңбек ұйымы” - автордың ескертуі) стан-

дарттары бар, онда адам құрметті демалысына шыққан кезде 

алатын зейнетақысы оның жоғалтқан табысының 40%-ын құрау 

керек екені көрсетілген. Бүгінде елімізде зейнетақының орташа 

алғандағы мөлшері 42%-ды өтейді. Негізгі үлесті бірінші деңгей 

құрайды, бірақ 45-ші жылға қарай одан тек бір ғана базалық 

зейнетақы қалатын болады, ал ортақ зейнетақы жүйесі жойылады. 

Біз енді оның орнын жабуға тиіспіз. Біздің актуарийлердің есеп-

теулері бойынша жинақтаушы зейнетақы жүйесінің қатысушы 

болып табылатын жас адамның зейнетақысының жинақтаушы 

бөлігі 2018 жылдан бастап аталған 40%-ды қамтамасыз ете алмайды. 

Соған байланысты шартты-жинақтаушы жүйе енгізіліп жатыр.

Насколько мы знаем, Вы прошли путь от архивариуса до 

первого заместителя Председателя Правления АО “ЕНПФ”. 

Расскажите вкратце о своем карьерном пути, был ли он 

сложным? Какие уроки Вы вынесли как профессионал из своего 

богатого опыта?

Начало деятельности связано у меня не с тем, что я хотела 

быть архивариусом или считала, что это было мое призвание. 

Так получилось, что после окончания школы по семейным 

обстоятельствам я решила не поступать в университет и не 

уезжать в другой город. Соответственно, я остаюсь дома, 

устраиваюсь на работу в архив, куда брали без образования, 

сразу после школы. 

Позже в погоне за своей мечтой быть юристом в органах 

внутренних дел, я еду поступать в КарГУ, сдаю экзамены, но 

не добираю один балл. Ровно через год я вновь пробую свои 

силы, но опять не поступаю. Решив, что это, видимо, не судьба, 

я возвращаюсь в свой родной архив. Чем больше времени 

я проводила за работой с бухгалтерскими документами в 

архиве, тем больше я убеждалась, что мне нравится работать 

с цифрами. К слову, в школе я была сильным математиком и 

мне легко давались точные науки. Все это вместе подтолкнуло 

меня поехать поступать в алма-атинский Нархоз на отделение 

“Финансы и кредит”.

Біздің білуімізше сіз еңбек жолыңыздың баспалдағын мұрағатшы 

болудан бастап “БЖЗҚ” АҚ Басқармасы төрағасының бірінші 

орынбасарына дейін көтерілдіңіз. Өз еңбек жолыңыз, онда кездес-

кен қиындықтар туралы қысқаша баяндап берсеңіз. Өзіңіз жинаған 

тәжірибеңізден кәсіпқой маман ретінде қандай сабақ алдыңыз? 

Мен қызметімді ең алғаш бастаған кезде мұрағатшы болғым 

келген, оны менің міндетім деп ойлайтынмын. Мектепті бітірген 

соң отбасы жағдайына байланысты басқа қалаға барып, универ-

ситетке түспеймін деп шештім. Сөйтіп үйде қалдым. Мұрағатқа 

жұмысқа тұрдым. Ол кезде мұрағат мектептен кейінгі жоғары 

білімді талап етпейтін. 

Кейіннен ішкі істер органдарында заңгер болғым келген арма-

нымды жүзеге асыру үшін Қағанды мемлекеттік университетіне 

келіп емтихан тапсырдым, бір балым жетпей қалды. Бір жылдан 

кейін қайтадан бағымды сынамақ болдым, бірақ тағы да оқуға 

түспей қалдым. Тағдырымның қалауы осы болған шығар деп ой-

лап, өзімнің бұрынғы жұмысыма, яғни мұрағатқа қайта оралдым. 

Мұрағатта бухгалтерия құжаттарымен көп жұмыс жасадым, сол 

кезде маған сандармен жұмыс істеген ұнайтынына көзім жете 

бастады. Мектепте де математика пәнінен өте жақсы оқыдым, нақ-

ты пәндерді меңгеру жеңіл болатын. Айналып келгенде алматыда-

ғы Нархозға келіп “Қаржы және кредит” бөліміне оқуға тапсырдым.   

“Сол бөлімге барған соң мен өз орнымды тапқа-нымды түсіндім, институқа түсіп,

осы мамандықты игеруде дұрыс таңдау жасағаныма көз жеткіздім”.

“Когда я пришла туда, я поняла, что я на своем месте, что я правильный выбор 

сделала, поступив в этот институт, на эту специальность”. 

После института я устраиваюсь экономистом по статистике в 

горисполком. Потом председатель горисполкома, видя мои 

организаторские способности, переводит меня в орготдел. 

Поработав немного там, я решаю перейти в плановый отдел, 

который сейчас называется отделом управления экономики 

при акиматах города или области. Когда я пришла туда, я 

поняла, что я на своем месте, что я правильный выбор сделала, 

поступив в этот институт, на эту специальность.

Но, как вы сами знаете, партия в то время играла значительную 

роль, и она меня, городскую девочку 27 лет, посылает 

работать заместителем председателя райисполкома крупного 

сельскохозяйственного района. Поначалу я полностью 

курировала всю экономику и финансы района, но потом, 

когда уже райисполкомы преобразовались в администрации, а 

затем и в акиматы, поле моей деятельности увеличилось, я уже 

занималась не только финансами, планированием, экономикой 

района, но и курированием всей системы образования, 

здравоохранения, соцобеспечения, культуры и торговли.

Институтты бітірген соң қалалық атқарушы комитетке  статис-

тика жөніндегі экономист болып жұмысқа орналастым.  Кейін 

қалалық атқарушы комитеттің төрағасы ұйымдастырушылық 

қабілетімді байқап, мені ұйымдастыру бөліміне ауыстырды. Ол 

жерде біраз жұмыс істеген соң, жоспарлау бөліміне ауыстым, қа-

зір ол қала немесе облысқа қарасты экономиканы басқару бөлі-

мі деп аталады. Сол бөлімге барған соң мен өз орнымды тапқа-

нымды түсіндім, институқа түсіп, осы мамандықты игеруде 

дұрыс таңдау жасағаныма көз жеткіздім.

Бірақ ол заманда партияның рөлі ерекше болатын, оны өзде-

ріңіз де білесіздер, сол партия мені, 27 жастағы қала қызын ірі 

ауылшаруашылық ауданға аудандық атқарушы комитеті төраға-

сының орынбасары ретінде жұмысқа жіберді. Басында мен 

ауданның барлық экономикасы мен қаржысына басшылық ет-

тім, бірақ кейіннен аудандық атқарушы комитеттері әкімшілік, 

содан кейін әкімдік болып өзгерген соң, менің қызмет жолымның 

арнасы біраз үлкейді. Мен сол кезде ауданның қаржысымен, жос-

парлау және экономикасымен айналысып қана отырған жоқпын, 

маған білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, сауда-саттық және 

әлеуметтік қамсыздандыру салаларына басшылық ету жүктелді.