Берілген суреттер бойынша не білесіздер? Тозаңдану дегеніміз

Айқас және өздігінен тозаңдану

• айқас тозаңдану мен өздігінен тозаңданудың салыстырмалы артықшылықтарын сипаттау

Берілген суреттер бойынша не білесіздер?

Тозаңдану дегеніміз

• аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі.

Тозаңдану маңызы

• тозаңданудан кейін ұрықтану жүреді

Өздігінен тозаңдану

• бір гүлдің өз аталық тозаңының сол гүлдің аналығының аузына түсуі.

• Бидай

• Картофель

• Қызанақ

• Зығыр

• Мысалдар:

• Шегіргүл

Айқас тозаңдану

• бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі.

Бунақденелілер арқылы айқас тозаңдану

Өсімдіктердің бунақденелілер арқылы тозаңдануға бейімделуі.

• Хош иісті

• Лалагүл

• Күнбағыс

• Жиренше

• Алма ағаштары

• Мысалы:

• Итмұрын

• Жоңышқа

Жел арқылы айқас тозаңдану

Жел арқылы тозаңдануға бейімделуі

• Аталық жіпшелері өте ұзын әрі төмен қарай иіліп тұрады.
• Тозаңдар таралуға бейім.
• Аналық аузы қауырсын тәрізді үлпілдеп, тозаңды тез қабылдайды.
• Тозаңдары өте майда, жеңіл, көп болады.

• Жүгері

• Қайың

• Қараағаш

• Қант қызылшасы

• Мысалы:

• Қарабидай

Тозаңданудың өзге түрлері

• Кейбір су өсімдіктерінің тозаңдары сумен таралады.

• Валиснерия

Су астында тозаңданатын өсімдік

• Тропикте гүлдер ең кішкентай құс колибри арқылы тозаңданады.

• Африка мен Азиядағы кейбір өсімдіктер және баобаб жарқанаттар арқылы тозаңданады.

• Баобаб

• Австралияның кішкене ғана қалталы жануары кускус —банксияны тозаңдандырады.

• Ұрықтану – аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы.
• Ұрықтану тозаңданудан кейін жүреді.
• Аналық аузына түскен тозаң аналықтан жабысқақ сұйықтық бөлінгенде жіңішке түтікше шығарып өнеді.Тозаң түтікшесі ұзарып, аналықтың жатынына жетеді.
• Жатын қуысында көпжасушалы тұқым бүршігі (бірден бірнеше мыңға дейін) бар. Ұрықтанған соң тұқым бүршігінен тұқым, жатынынан жеміс дамиды.

• Михаил Сергеевич Навашин
• (1896-1973)

• Сен білесің бе,
• табиғат таңғажайыптарын

• Гүлдейтін өсімдіктердің ең ірісі шығыс Азияда өсетін Раффлезия гүлі, оның гүлінің диаметрі 1м-ге жетеді, ал салмағы- 6-7 кг болады екен. Оны(сасыған өлік) деп те атайды,шіріген ет тәрізді исі жәндіктерді өзіне тартады.

• Ең сирек гүлдейтін-Пуйя
• раймондии.
• Ол 150 жылдан кейін бір-ақ гүлдейді.
• Тұқымын жерге тастаған соң тіршілігі тоқтайды екен.

• Библис - жыртқыш өсімдіктердің бір түрі. Желім болу арқылы жәндіктерді еліктіреді. Бөлінген желімге жәндіктер ғана емес сонымен қатар бақа, тіптен құстарда ілініп, жем болады.
• Австралия елінің тұрғындары осы желімді скотч жасауға пайдаланады.

• Венерина мухоловка – Жапырағының айналасын қалың тікендеп қаптаған. Әр жапырақта
• 15-20 тікен бар. Ал жапырақ ортасында 3 ұзын қылшық болады. Жәндік не басқа жануарды
• бұл жапырақ қызықтырмай қоймас. Егер жапыраққа бір нәрсе ілінсе жабылған жапырақ 30 минуттан кейде бірнеше күнге дейін ашылмайды.

• Дарлингтония - туысқа жататын жалғыз түр.
• Калифорнияның батпақты аймақтарында өседі.
• Жыртқыш өсімдік жапырағы шабуылға дайын тұрған кобра жыланына ұқсайды. Иісі арқылы өзіне жәндіктерді еліктіріп, оларды қорек қылады.

• Зертханалық жұмыс № 15

• Мақсаты : Бунақденелілер және жел арқылы айқас тозаңданатын өсімдіктердің өздеріне тән ерекшелігін анықтау. Байқағыштықты дамыту.
• Бунақденелілер арқылы айқас тозаңданатын гүлдердің құрылысы.
• 1.Гүлдің сыртқы белгілерін сипатта
• 2.Гүлдің тозаңы қандай болады?
• 3.Бунақденелілерді гүлдің қай бөлігі еліктіреді?
• Жел арқылы айқас тозаңданатын гүлдердің құрылысы
• Қайыңның ,теректің гүлдері еліктіре ала ма?
• Тозаң туралы не айтасың?
• Мұндай гүлдер хош иіс шығара ала ма?
• Қорытынды: