Анадан балаға
Баласы анасынан жүкті кезінде немесе сүтімен тамақтандырған кезде
АҚТҚ ауруы жұғуы мүмкін
АҚТҚ қай кезде берілмейді?
мектепке және басқа да оқу орындарына барғанда;
жөтелгенде;
тері және көз жасы арқылы;
құшақтасқанда;
жуыну кабинасын ортақ қолданғанда;
қол алысқанда;
масаның шағуынан және басқа қансорғыш жәндіктің шағуынан;
телефонды, компьютерді,орындықтарды т.б заттарды ортақ қолданғанда;
бір киімді ортақ кигенде;
АҚТҚ ауруымен ауыратын адаммен тамақ ішсең;
бір қасықты, шанышқыны, пышақты пайдаланғанда;
ортақ бассейінді пайдаланғанда;
ортақ гимнастикалық және спорт залды пайдаланғанда;
3.3 және 3.4 жаттығуларына арналған қордағы материалдары
АҚТҚ-ны жұқтыру мен АҚТҚ-мен ауыру қауіпті деген емес.
АҚТҚ-ны жұқтыру қаупі қорғану құралдарын қолдану мен адамның жеке дара тәртібімен
анықталады. АҚТҚ-ны жұқтыру қаупі ағзаға түскен жұққан ерітінді (қаннан қанға, сексуалды
жоғары қауіп) вирусының санына байланысты. Қауіп түсінігі әмбебап: қандай әлеуметтік топқа
жататынына және қоғамдағы тәртібіне байланыссыз кез-келген адам жұқтырып алуы мүмкін.
«Қауіп тобы» термині ЖҚТБ қоғамынан алынып тасталған. өйткені «қауіп тобына» жатпаймын
дейтіндер жалған қорғаныс сезімін және дискриминацияға негізделуін тудырады.
АҚТҚ-ны жұқтыру қаупінің нышандары:
! шприц, ине және т.б инъекциялық құралдарды ортақтаса пайдаланғанда;
! сақтанбаған жыныс қатынасы кезінде;
! жоғары биологиялық қабылдау,жыныс жолдарымен жұғатын инфекция; (ЖЖБИ)
Жастар арасында аурудың алдын алу туралы білімдердің болуы қауіп қатерді
төмендетуге, өзін-өзі қорғау әдеттерін, дағдыларын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.
Аурудың алдын-алу туралы білімдері қатерді төмендетуге бағытталуы керек.
Адамдардың жақсы мінез құлқын қалыптастыруда білім мен дағды үлкен рөл атқарады.
Қатерді азайту
Жастар ауру туралы көп мәліметтер алса, онда АҚТҚ-дан өзін-өзі қорғауға мүмкіндіктері
болады. Алайда мінез-құлықтары тек біліммен ғана өзгеріп кетпейді. Жасөспірімдер мен жастар
өз білімдерін іс жүзінде асырып, өзін-өзі бағалай білуді қалыптастыра білуі керек.
Төмендегі негізді өмірлік дағдыларды қалыптастыра білу керек:
! шешім қабылдай білу;
! сын тұрғыдан ойлай білу;
! қорғау жабдықтарын пайдалану әдістері.
АҚТҚ/ЖҚТБ
ТУРАЛЫ
ЖАЛПЫ
МАҒЛҰМАТТАР
67
4 МОДУЛЬ
4 МОДУЛЬ
АҚТҚ / ЖҚТБ ІНДЕТІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӘСЕРІ
Уақыт: 4 академиялық сағат
Хабарлама:
Тәуелсіз Елдер Достастығы сияқты және барлық әлемде АҚТҚ / ЖҚТБ індеті өте тез қарқын-
мен таралып келеді. Бұл өзекті мәселе болып табылады, өйткені ЖҚТБ індеті жастардың
болашағын қозғайды.
Шолу: 2004 жылғы жаңарған БҰАТББ мағлұматтарына қарағанда әлемде 39,4миллион
адам, АҚТҚ/ЖҚТБ мен ауырған: 37,2миллион ересек адамдар, 17,6миллион әйелдер және
2,2миллион 15жасқа дейінгі балалар. Жаңадан АҚТҚ-мен тіркелгендер саны: 4,9миллион.
ЖҚТБ диагнозымен 2004 жылы қайтыс болғандар 3,1миллион адам. Шығыс Азия елдерінде
эпидемиялық өсуі 56% құрады. Шығыс Еуропада және Орталық Азияда 48% құрады.
Мамандардың бағалауына қарағанда бүгінгі күнде Орталық Азияда 90 мың АҚТҚ/ЖҚТБ мен
ауырғандар тұрады. Қазіргі кезде Қазақстанда, Қырғызстанда, Тәжікстанда және Өзбекстанда
АҚТҚ-мен ауырған 12 мың адам тұрады. АҚТҚ-ны тоқтату бұл аймақтардың өзекті мәселесі
болып табылады.
ЖҚТБ-ны емдеу мен АҚТҚ-ның алдын алу іс шаралары мемлекеттік жеке құрылымдық
бөлімшелерде, мемлекеттік емес ұйымдарда жүргізіліп жатыр.
Қазақстандағы АҚТҚ / ЖҚТБ індетінің жағдайы
(ЖҚТБмен күресу мен оның алдын алу Республикалық орталықтарының көрсеткіштері
бойынша):
! Қазақстан Республикасында 01.01.2006 жылғы мәліметтер бойынша АҚТҚ оң нәтижелі
657 адам тіркелген, оның ішінде ЖҚТБ індетімен 332 адам ауырған. 15 жасқа дейінгі АҚТҚ оң
нәтижелісі 41.
! Сарапшылардың бағалауы бойынша Қазақстанда АҚТҚ/ЖҚТБ мен ауыратындардың
нақты саны 13 мыңды құрайды. Елдегі барлық аймақтарда індет жайлаған. АҚТҚ жұқпалы
ауруын жұқтырғандардың басым көпшілігін Қарағанды, Павлодар, Оңтүстік Қазақстан,
Қостанай облыстары мен Алматы қаласы құрайды.
! Орта жастар мен жастар арасындағы 15 29 аралығында АҚТҚ оң нәтижелілердің саны
64%-ды құрайды. 15 29 жас, аралығында ауыратын адамдар саны 62% - ды құрайды.
! АҚТҚ-мен ауыратын адамдардың ішінде ер адамдар 72%, әйел адамдар 25%-ды
құрайды.
! Жұмыссыздар 71,1%-ды құрайды.
! Жүкті әйелдердің ішінде АҚТҚ-мен ауыратын 351-і тіркелген
! АҚТҚ-мен ауыратын әйелдерден туылған балалар саны 204, олардың 18-інен жұқпалы
АҚТҚ дерті анықталған, 11-і қайтыс болған, 68 байқау мерзімінің аяқталуына дейін диспансерлік
есепті құрап тұрған.
Мәдени және әлеуметтік кедергілерге байланысты қоғамда АҚТҚ/ЖҚТБ жайлы ашық түрде
айтылмағандықтан ол туралы мәселелерді шешу қиындық туғызып індеттің таралуына әкеп
соғады. Кейбір адамдар берілген сұрақтарға жауап беруден қашады. Өйткені қоғамның қорқу
және келіспеушіліктерінен немесе олар әрдайым АҚТҚ/ЖҚТБ-мен ауырмаймын деген қате
пікірде болады. Егер АҚТҚ/ЖҚТБ-да кең ауқымды проблема деп түсінсек, ол өсіп жатқан қауіп-
қатермен күресуге көмек береді.
Бұл модуль білім алушыларға АҚТҚ/ЖҚТБ-ның індетінің адамға, жалпы отбасы мен қоғам-
ға, сонымен қатар, әрбір адамның өміріндегі физикалық, эмоцияналды, имандылық, әлеумет-
тік және экономикалық аспектілеріне әсер ететіндігін түсінуге мүмкіндік береді. Бұл модуль со-
нымен қатар білім алушылардың АҚТҚ/ЖҚТБ жайлы сұрақтарға басқа топты ұсынатындарға,
географиялық, әлеуметтік және бір-бірінен ерекшеленетін адамдарға сеніммен және байсалды
жауап беруге көмектеседі.
Тапсырмалар:
1. АҚТҚ/ЖҚТБ әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы індет жағдайымен
таныстыру.
2. АҚТҚ/ЖҚТБ-мен байланысты, қорқыныш туралы және мазалап жүрген сұрақтарды
талдау.
АҚТҚ/ЖҚТБ ІНДЕТІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӘСЕРІ
АҚТҚ/ЖҚТБ
ІНДЕТІ
ЖӘНЕ
ОНЫҢ
ӘСЕРІ
69
Достарыңызбен бөлісу: |
