Персонала при работе с компьютером

54 

 

жарықтандыру.  Жасанды  жарықтандыру  табиғи  жарықтандыру  жеткіліксіз 

болған кезде қолданылады. Нақты бөлмеде жалпылық жасанды жарықтандыру 

қолданылады. Оны есептеу сәулелік ағынның тәсілімен орындалады: 

Берілген мәліметтер: 

- жұмыс істеу беті hp=0,8 м қашықтығында орналасқан; 

- бөлменің ұзындығы A=5 м; 

- бөлменің ені В=4 м; 

- өзгешелік нысандарының өлшемі 3 мм; 

- жұмысты разрядтау 5; 

- биіктігі H=3 м. 

Шамдал асқышының есептелген өлшемі: 

 

ℎ = 𝐻 − ℎ

𝑝

− ℎ

𝑐

= 3 − 0,8 − 0,5 = 1,7 

 

мұндағы: 

ℎ

𝑝

  -  жұмыс  істеу  бетінің  еденнің  үстінен  есептегендегі 

биіктік; 

 

 

ℎ

𝑐

 - төбеден санағандағы қашықтық(асылма); 

 

 

H - төбенің биіктігі. 

Көпқатарлы орналасқан жағдайдағы шамдалдың тиімді қашықтығы: 

 

Шамдал  көлденең  жазықтықта  сәуленің  қисық  орналасуын 

құрайтын болғандықтан: 

𝑗 =

𝐴 ∗ 𝐵

ℎ(𝐴 ∗ 𝐵)

=

5 ∗ 4

0,8(5 ∗ 4)

=

20

16

= 1,25 

𝐿 = 1,5 ∗ ℎ

𝑝

= 1,5 ∗ 0,8 = 1,2 

L үшін λ=1,4 болған жағдайда, шамдалдарды үш қатарға орналастырамыз. 

Бөлім ауданының индексін табамыз. 

Бөлім  ауданның  индексіне  байланысты  сәуле  ағынын  пайдалану 

коэффициентін табамыз, η=0,447 

Әр қатардағы шырақтың пайдалану ағынын анықтаймыз: 

 

Ф =

𝐸

ж

∗ 𝐾

3

∗ 𝑆 ∗ 𝑍

ℎ ∗ 𝜂

=

250 ∗ 1,3 ∗ 20 ∗ 1,1

3 ∗ 0,44

=

7150

1,32

= 5417 

 

мұндағы:  Е=250(лк) - жұмыс разрядының өлшемі бойынша анықталады; 

 

 

𝐾

3

= 1,3 - қордың коэффициенті; 

 

 

𝜂=0,44 - сәулелік ағынды қолдану коэффициенті; 

 

 

Z=1,1 - бірқалыпты емес жарықтандырудың коэффициенті. 

 

𝜂

1

=

5417

3000

= 1,8 

 

55 

 

Егер  де  шамдалға  40  Вт  құрайтын  3000  лм  ағыны  бар,  екі  шырақты 

орналастыратын  болсақ,  әр  бұрыштағы  шамдалдың  қажетті  саны:  екіге  дейін 

жинақтаймыз. 

Шамдалдың ұзындығы 1,24 м құрайды. 

Сонымен,  шамдалдарды  келесідей  орналастыру  қажет:  екі  параллелді 

және оған перпендикулярлы түрде бір шамдал. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

56 

 

5 Экономика 

 

5.1 Бағдарламалық өнімді құруда кеткен еңбек шығынын анықтау. 

Кейбір  жұмыстарды  орындаудың  еңбек  сыйымдылығы  екі  түрлі  бағалау 

түрлерімен анықталады: 

а

𝑖

  -  анағұрлым жағымды  шарттардың болуы  кезіндегі 

жұмыстарды  орындаудағы  уақыттың  минималды  шығыны; 

𝑏

𝑖

  -  ең  кем 

көлемдегі  жағымды  шарттардың  болуы  кезіндегі  жұмыстарды  орындаудағы 

уақыттың 

максималды 

шығын. 

Осы 

өлшемдер 

бойынша 

еңбек 

сыйымдылығының  болжалды  мәні 

𝑡

𝑖

және  стандарттық  ауытқу 

𝐷

𝑖

келесі 

формулалар бойынша бағаланады:  

 

𝑡

𝑖 

= (3

𝑎

𝑖

+ 2

𝑏

𝑖

)/5, 

 

 

 

(1) 

𝐷

𝑖

= (𝑏

𝑖

− 𝑎

𝑖

)/5. 

 

 

Стандарттық  ауытқу  болжалды 

𝑡

𝑖 

  кезіндегі  жұмыстарды  орындаудың 

белгіссіздіктің деңгейін сипаттайды. Егер 

𝑎

𝑖  

және 𝑏

𝑖

 қашықтығы тым аз болса, 

жұмыстың дер кезінде орындалу нақтылығы зор.  

Зерттеменің  толықтай  еңбек  сыйымдылығы  мен  оның  стандарттық 

ауытқуы мынаны құрайды: 

 

𝑡 = ∑ 𝑡

𝑖

 , 

𝐷 = √∑ 𝐷

𝑖

2  

.   

 

 

 

(2) 

Еңбек сыйымдылығының сараптамалық бағалары мен есептік өлшемдері 

және стандарттық ауытқуы барлық жұмыстар бойынша 1 кестеде көрсетілген. 

 

1 кесте- Стандартты ауытқулар    

 

 

Жұмыстардың түрлері 

Еңбек 

сыйымдылығын 

есептеу 

 (адам-сағ) 

Есептік өлшемдер 

(адам-сағ) 

𝑎

𝑖

 

𝑏

𝑖

 

𝑡

𝑖

 

𝐷

𝑖

 

1.  Заттық 

саланы  оқу  және 

талдау 

100 

150 

120 

10 

2.  Мәліметтер 

базасының 

құрылымын дайындау 

40 

60 

48 

4 

3.  Алгоритмді дайындау 

80 

100 

168 

4 

4.  МББЖконфигурациялау 

40 

60 

48 

4 

5.  Бағдарламалау 

200 

250 

220 

10 

6.  Бағдарламаны ретке келтіру 

300 

400 

340 

20 

7.  Құжаттамаларды дайындау 

80 

100 

88 

4 

Барлығы: 

840 

1120 

1032 

25,77