54
жарықтандыру. Жасанды жарықтандыру табиғи жарықтандыру жеткіліксіз
болған кезде қолданылады. Нақты бөлмеде жалпылық жасанды жарықтандыру
қолданылады. Оны есептеу сәулелік ағынның тәсілімен орындалады:
Берілген мәліметтер:
- жұмыс істеу беті hp=0,8 м қашықтығында орналасқан;
- бөлменің ұзындығы A=5 м;
- бөлменің ені В=4 м;
- өзгешелік нысандарының өлшемі 3 мм;
- жұмысты разрядтау 5;
- биіктігі H=3 м.
Шамдал асқышының есептелген өлшемі:
ℎ = 𝐻 − ℎ
𝑝
− ℎ
𝑐
= 3 − 0,8 − 0,5 = 1,7
мұндағы:
ℎ
𝑝
- жұмыс істеу бетінің еденнің үстінен есептегендегі
биіктік;
ℎ
𝑐
- төбеден санағандағы қашықтық(асылма);
H - төбенің биіктігі.
Көпқатарлы орналасқан жағдайдағы шамдалдың тиімді қашықтығы:
Шамдал көлденең жазықтықта сәуленің қисық орналасуын
құрайтын болғандықтан:
𝑗 =
𝐴 ∗ 𝐵
ℎ(𝐴 ∗ 𝐵)
=
5 ∗ 4
0,8(5 ∗ 4)
=
20
16
= 1,25
𝐿 = 1,5 ∗ ℎ
𝑝
= 1,5 ∗ 0,8 = 1,2
L үшін λ=1,4 болған жағдайда, шамдалдарды үш қатарға орналастырамыз.
Бөлім ауданының индексін табамыз.
Бөлім ауданның индексіне байланысты сәуле ағынын пайдалану
коэффициентін табамыз, η=0,447
Әр қатардағы шырақтың пайдалану ағынын анықтаймыз:
Ф =
𝐸
ж
∗ 𝐾
3
∗ 𝑆 ∗ 𝑍
ℎ ∗ 𝜂
=
250 ∗ 1,3 ∗ 20 ∗ 1,1
3 ∗ 0,44
=
7150
1,32
= 5417
мұндағы: Е=250(лк) - жұмыс разрядының өлшемі бойынша анықталады;
𝐾
3
= 1,3 - қордың коэффициенті;
𝜂=0,44 - сәулелік ағынды қолдану коэффициенті;
Z=1,1 - бірқалыпты емес жарықтандырудың коэффициенті.
𝜂
1
=
5417
3000
= 1,8
55
Егер де шамдалға 40 Вт құрайтын 3000 лм ағыны бар, екі шырақты
орналастыратын болсақ, әр бұрыштағы шамдалдың қажетті саны: екіге дейін
жинақтаймыз.
Шамдалдың ұзындығы 1,24 м құрайды.
Сонымен, шамдалдарды келесідей орналастыру қажет: екі параллелді
және оған перпендикулярлы түрде бір шамдал.
56
5 Экономика
5.1 Бағдарламалық өнімді құруда кеткен еңбек шығынын анықтау.
Кейбір жұмыстарды орындаудың еңбек сыйымдылығы екі түрлі бағалау
түрлерімен анықталады:
а
𝑖
- анағұрлым жағымды шарттардың болуы кезіндегі
жұмыстарды орындаудағы уақыттың минималды шығыны;
𝑏
𝑖
- ең кем
көлемдегі жағымды шарттардың болуы кезіндегі жұмыстарды орындаудағы
уақыттың
максималды
шығын.
Осы
өлшемдер
бойынша
еңбек
сыйымдылығының болжалды мәні
𝑡
𝑖
және стандарттық ауытқу
𝐷
𝑖
келесі
формулалар бойынша бағаланады:
𝑡
𝑖
= (3
𝑎
𝑖
+ 2
𝑏
𝑖
)/5,
(1)
𝐷
𝑖
= (𝑏
𝑖
− 𝑎
𝑖
)/5.
Стандарттық ауытқу болжалды
𝑡
𝑖
кезіндегі жұмыстарды орындаудың
белгіссіздіктің деңгейін сипаттайды. Егер
𝑎
𝑖
және 𝑏
𝑖
қашықтығы тым аз болса,
жұмыстың дер кезінде орындалу нақтылығы зор.
Зерттеменің толықтай еңбек сыйымдылығы мен оның стандарттық
ауытқуы мынаны құрайды:
𝑡 = ∑ 𝑡
𝑖
,
𝐷 = √∑ 𝐷
𝑖
2
.
(2)
Еңбек сыйымдылығының сараптамалық бағалары мен есептік өлшемдері
және стандарттық ауытқуы барлық жұмыстар бойынша 1 кестеде көрсетілген.
1 кесте- Стандартты ауытқулар
Жұмыстардың түрлері
Еңбек
сыйымдылығын
есептеу
(адам-сағ)
Есептік өлшемдер
(адам-сағ)
𝑎
𝑖
𝑏
𝑖
𝑡
𝑖
𝐷
𝑖
1. Заттық
саланы оқу және
талдау
100
150
120
10
2. Мәліметтер
базасының
құрылымын дайындау
40
60
48
4
3. Алгоритмді дайындау
80
100
168
4
4. МББЖконфигурациялау
40
60
48
4
5. Бағдарламалау
200
250
220
10
6. Бағдарламаны ретке келтіру
300
400
340
20
7. Құжаттамаларды дайындау
80
100
88
4
Барлығы:
840
1120
1032
25,77