50
51
Қазіргі кезеңде оқу–тәрбие жұмыстарының мақсаты мен
міндеттері жаңаша ойластырылып, жүйесі жетілдірілді,
мазмұны жаңартылды. Қоғам, мемлекет, жеке тұлға
мүдделері кіріктіріліп, әлемдік білім кеңістігіне ұмтылыспен
ұштастырылуда. Ұлттық рух бейнесін жоғалтып алмай,
қоғам талабының деңгейіне көтерілудің әдіс–тәсілдері
іздестірілуде, жолдары қарастырылуда.
Жас ұрпақтың бойына жалпы адамзаттық құндылықтарды
қалыптастыру - мектебімізде атқарылар оқу-тәрбие
жұмыстарының негізгі мақсаты. Азаматтық намыс-жігері
бар парасатты да білімді, мәдениетті де білікті ұрпақ өсіру –
тәрбиенің басты міндеті.
Біз білім беру мен тәрбиелеу жұмыстарының тұтастық
жүйесіне нұқсан келтірмейтін, бүтіндік қалыпты сақтаған,
мектеп мүмкіндігіне сай, икемді жоспар құруды қолға ала
алмай келеміз.
Бастауыш сыныптарда өтілетін қазақ тілі, ана тілі,
дүниетану, бейнелеу, әуен–саз және еңбек пәндерінің
күнтізбелік жоспарлары сәйкестендіріліп, бірін–бірі
толықтыратындай, сабақтың бірінде алған білімдік мағлұмат
келесі пән сабағының көмегімен оқушылардың зердесіне
орнықтыру ескерілетіндей мүмкіндік қарастырылуы керек.
Бастауыш сыныпта бір ғана мұғалімнің жұмыс істеуі,
оның оқу–тәрбие іс–шараларын тиімді бағытта құруы
ескерілсе. Мәселен, оқушы ана тілі пәні сабағында үйренген
білімін дүниетану немесе өнер пәні сабақтарында пайдалана
алады. Сабақтың бірінде үйреніп, екіншісінде қолданған
білімі баланың зейініне орнығып, оның біліктілігін арттыра
түседі. Бірақ мұғалім шәкіртін зеріктірер қайталауға
ұрындырып алмай, оның білімін толықтыру жолдарын қарас-
тыруы керек. Қысқаша ұғым түйіндер болсақ: қазақ тілі пәні
сабағында «Киіз үй» - заттың атын білдіретін сөз; дүниетану
пәнінде –сан ғасырлық тәжірибелерді жинақтау барысында
Дополнение некоторых тем школьных учебников
произведениями К.Жубанова
В статье автор поднимает проблему о дополнении
школьных учебников произведениями К.Жубанова.
Ключевые слова: школьные учебники, произведения
К.Жубанова, темы.
Addition of some heads of school texbooks by works of
K.Zhubanov
In the article an author lifts a problem about addition of school
texbooks by works of K.Zhubanov
Key words: school texbooks, works of K.Zhubanov, themes.
Қ.БАТТАЛОВА,
№32 ЖББОМ-ң
қазақ тілі мен әдебиеті
пәнінің мұғалімі.
Қарағанды қаласы
ОҚУ-ТӘРБИЕ
ЖҰМЫСТАРЫНДАҒЫ ТҰТАСТЫҚ -
ТҰРАҚТЫ БІЛІМ НЕГІЗІ
Баланың өз ойын тітіркендірген жайды есінде ұзақ
сақтайтыны ғылымға ертеден белгілі. Сәби санасы сыртқы
әсерді тез қабылдайды және жылдам жоймайды. Сол себепті
балдырғандардың тәрбиеге тиімді осы табиғи қалпын дұрыс
пайдалану үшін, ой көркемдігін дамытатын сөз, әуен – саз,
бейнелеу, қолөнерлері тарихына, туындыларына негіздеп,
жалпы оқытудағы тұтастықты бір жүйеге түсіру қажет.
Әр пәннен өткізілетін сабақтар бір–бірін толықтыратын,
оқушыға естігенін, көргенін, оқығанын есте сақтауға,
сабақтан алған әсерін, ойын жинақтауға көмектесетіндей
дәрежеде болуға тиіс.
52
53
қатты соққан желге, жауын-шашынға төтеп беретіндей етіп,
ойластырылып жасалған ұлттық баспана; бейнелеу пәні
сабақтарында киіз үйді жабдықтауда, безендіруде ерекше
сезімталдықпен көркем ойды жеткізуде талғам биіктігін
танытқан қазақ халқының ою-өрнектерінде тұрмыс-салт,
әдет-ғұрып ұғымдары көркемдік шешіммен ғажап үйлес-
тірілгендігі туралы әңгіме қозғалады. Ал еңбекке үйрету
пәні сабағында – оқушылар әлем ғалымдарын таңдандырған
қарапайым, бірақ ғажап тапқырлықпен құрастырылған
жиналмалы үй құрылысымен танысады. Міне, осындай
жүйемен түсінік алған оқушы еске сақтау қабілетін де
қалыптастыра түспек.
Білімді оқушы зердесіне тұрақтандыру - мұғалімге
тікелей байланысты. Жай ғана мысал: жоғарғы сынып
оқушысы әдебиет пәніне қатысты грамматикалық,
логикалық, психологиялық тыныстарды дұрыс қолданып,
көркем шығарманы мәнерлеп оқи білмесе; алгебрадан-
төменгі сынып оқушылары білетін қарапайым теңдеулерді
шеше алмаса; химиядан-пропорция құруға дағдарса;
биология пәнінен есеп шығару керек екеніне таңданса-бұл
кімнің осалдығы? Өз мамандығын аса қадір тұтатын әр ұстаз
шәкірттерін жетелеп, тылсым дүниеге кіргізіп, сол дүние
туралы неғұрлым мол мағлұмат ала білуге тәрбиелейді.
Ұстаздың ұстаздығы да, міне, сонда.
Авторлық бағдарлама
ӘОЖ 159.9:37.015.3 Р.МҰСАҒАЛИЕВА,
Алғабас орта мектебі.
Батыс Қазақстан облысы,
Ақжайық ауданы
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫ
ЖАСӨСПІРІМДЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ
ТҮЗЕТУ ЖОЛДАРЫ
Бұл - балалар мен жасөспірімдер арасында девиантты
мінез-құлықты түзету бағытындағы жүйелі жұмыстардың
жүргізілуіне арналған авторлық бағдарлама.
Түйін сөздер: девиантты мінез-құлық, авторлық
бағдарлама, балалар мен жасөспірімдер.
Жасөспірімдік кезең – адамның қалыптасуындағы ең
күрделі кезең. Әсіресе осы жаста баланың мінез-құлқы
және басқа да жеке басының негіздері қалыптасады.
Жасөспірімдердің мінез-құлқын түзетуде тиімді нәтижелерге
жету үшін бала өсіп жатқан отбасымен кешенді түрде жұмыс
жүргізу қажет. Ол үшін отбасылық өзара әрекеттесу стилін
өзгертіп, тәрбиелік әсер ету әдістерін тиімді болатындай
таңдау керек.
Девиантты мінез-құлық (лат. deviatio - ауытқу) - жалпыға
ортақ ережелерден ауытқитын әлеуметтік іс-әрекет, осы
ережелерді бұзатын адамдар мен әлеуметтік топтардың
қылықтары; қабылданған құқықтық немесе моральдық
нормаларды бұзған адамның мінез-кұлқы. Кең мағынасында
девиантты мінез-құлық кез келген әлеуметтік ережелерден
(мысалы, оның ішінде жағымды: батырлық, аса еңбекқорлық,
өзін құрбан ету, аса үлкен рөл ойнау, жетістіктермен қатар,
жағымсыз: қылмыс, қоғамдық тәртіпті бұзу, адамгершілік
ережелерін, дәстүрді, әдет-ғұрыптарды аттап өту, өзіне-өзі
