Оқулық ретінде ұсынған Алматы 2013

Қазақ тілі 

 

 

215 

531-тапсырма.  Мәтіннен  сын  есімнің  шырайларын  тауып, 

түрлеріне қарай ажыратыңыздар. 

 

532-тапсырма. Мәтін бойынша сұхбат әзірлеңіздер. 

 

533-тапсырма.  

 

а) Қазақстанның сәулетшілерінен кімдерді білесіңдер?  

ә) Сәулет өнері жайлы не айта аласыз? 

б) Қазақстанның сәулет-құрылысының саласы қалай дамыған?  

 

534-тапсырма. Кестені толтырыңыздар. 

 

жай 

шырай 

салыстырмалы 

шырай 

күшейтпелі 

шырай 

асырмалы 

шырай 

Қызыл 

қызылырақ, 

қызылдау 

қып-қызыл 

өте қызыл, 

тым қызыл 

Жасыл 

 

 

 

тәтті 

 

 

 

Ауыр 

 

 

 

Қысқа 

 

 

 

Үлкен 

 

 

 

 

535-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұндаңыздар. 

 

«Қазақстан» қонақ үйі 

 

25  қабатты  қонақ  үй  Достық  даңғылының  кешенді  қайта 

салу  жобасы  бойынша  тұрғызылып,  Абай  алаңының  солтүстік 

іргесінен орын тепкен. 

Қонақ  үйдің  көлемдік-жоспарлық  шешімінде  ғимараттың 

қызмет  ету  мақсатына  қарай  зәулім  тұрғын  жай  корпусы  және 

әртүрлі  қызмет  көрсету  бөлмелері,  кіреберіс  алаңқайы, 

мейрамхана,  банкет  залы,  кафе,  бар,  пресса  орталығы, 

конференция залына төменгі қабат көлемі алынған. Ең жоғарғы 

қабатта «Космос» кафесі орналасқан. Қонақ үй кешенінде жеңіл 

көлік пен автобустарға арналған жабық көлік тұрағы бар. 

Г.Т. Тұрсынова, Ұ.Р. Шүленбаева, Г.Д. Рыскелдиева, А.С. Итемирова 

 

216 

 Қонақ үйде негізінде 2  орынды бөлмелер басым. Сонымен 

қатар,  орта  разрядты  люкс  және  жартылай  люкс  бөлмелер  де 

қарастырылған. 

 Ғимараттың  көп  қабатты  бөлігінің  жалпы  жобасы 

доғалдана  жасалған.  Оның  салмақ  түсетін  басты  керегесі  тұтас 

темір-бетоннан  қобдиша  іспетті  жасалған  сом  тақтайлардан 

тұрғызылған. 

Құрылыс  барысында  ғимараттың  салмақ  түсіп  тұрған 

бөліктеріне  сынақ  жұмысы  жүргізілді.  Сынақ  кезінде  оның  жер 

сілкінісіне төзімділігі тексерілді. 

Ғимараттың  қасбеті  Маңғыстаудың  ұлутасымен  қапталған. 

Оның  ішкі  әрлеу  жұмысына  гранит,  мәрмәр  сияқты  тастар 

қолданылған. 

Ғимарат авторларына Қазақ Мемлекеттік сыйлығы берілді.  

Құрылыс  мерзімі  1975−1977  жылдар.  Авторлар  ұжымы: 

сәулетшілер  –  Ю.  Гратушный,  Л.  Ухоботов,  А.Е.  Анчугов,      

Б.Б.  Каштанов,  конструкторлар  –  А.К.  Деев,  Н.Л.  Матвиец,  

А.Ш. Тәттіғұлов.  

 

 536-тапсырма. Сөйлемдерді аударыңыздар. 

 

Высотная 

25-этажная 

гостиница 

«Казахстан» 

стала 

символом  Алматы  её  визитной  карточкой.  Это  уникальнейшее 

по  архитектуре  и  конструкциям  сооружение  построено    в 

сложнейших сейсмических условиях. 

 

537-тапсырма.  «Ұлттық»  сөзімен  тіркес  жасай  отырып, 

сөйлем құрастырыңыздар. 

Үлгі:  ұлттық  ою-өрнек  –  Ішкі  қабырға  ұлттық  ою-

өрнекпен безендірілген. 

 

538-тапсырма.  Мәтін  бойынша  жоспар  құрып,  сұрақтар 

әзірлеңіздер. 

 

539-тапсырма.  Мәтінде  берілген  сөздердің  синонимдерін 

табыңыздар. 

 

 

 

 

 

Қазақ тілі 

 

 

217 

Зәулім                                                        Төзімділік 

Мерзім                                                       Алғашқы 

Шешім                                                       Тексеру          

Төменгі                                                      Орнату 

Жүргізу                                                      Керегесі 

 

540-тапсырма. Берілген сөздердің антонимдік сыңарларын 

табыңыздар. 

 

1.  Жай.  2.  Төмен.  3.  Жабық  4.  Орта.  5.  Доғал.  6.  Көп.  7. 

Көлденең. 8. Сом. 9. Төзімділік. 10. Қасбеті 

 

541-тапсырма.  Соңғы  кезде  қаламызда  қонақ  үйлер  саны  

көп.  «Қонақ  үйдің  алар  орны»  жайында  не  айтасыздар? 

Пікірлеріңізді білдіріңіздер. 

 

542 - тапсырма. Мәтінді оқып, ойларыңызды қосыңыздар.  

 

Опера және балет театры 

 

Қазақтың  Абай  атындағы  мемлекеттік  Академиялық  опера 

және  балет  театры  қаланың  орталық  бөлігінде  Фурманов  және 

Байсейітова көшелерінің аралығында орналасқан. 

Театрдың  екі  жағында  фонтандары  бар,  екі  гүл  бақтары 

отырғызылған.  Театр 

ғимаратын 

жобалау 

және 

салуда 

Қазақстанда  тұңғыш  рет  сәулет  өнеріне  ден  қою  байқалады. 

Ғимарат  сәулетінің  композициясы  Қазақстанның  ұлттық  сәулет 

және ою-өрнек мұраларын қолдану арқылы шешімін тапқан. 

Театр  ғимаратының  келелі  тік  бұрышты,  басты  қасбетіне 

шығыңқы  портик  жасалған.  Ғимарат  сәл  көтеріңкі  стиболатта 

орналасқан.  Бірінші  қабаты  ірі  көлденең  рустпен  өңделген. 

Екінші  және  үшінші  қабаттар  ұсақ  русттармен  әрленген.  Басты 

қасбетте  архитектуралық  пішімнің  пилондары  4  колонналы 

кеңістікті лоджия болып табылады. Ғимараттың архитравы және 

ернеуі  де  ұлттық  оюлармен  өрнектелген.  Фризі  бедерлі 

бейнелермен  әсемделген.  Бүйір  жақ  беттері  пилястр  қатары 

ретінде  жасалған.  Касса  залы  арқылы  келушілер  кіре  беріске 

шығады.  Көрермендер  залының  партер  бөлігіне  бүйір  бетіндегі