Минералдың сапалы анализінің әдісі
Люминесцентті әдіс. Люминесценция дегеніміз сыртқы әсер нәтижесінде суық заттан шығатын жарықтану: қыздырғанда (мысалы, флюорит), қысым нәтижесінде, еріткенде азырақ, ультрафиолетті, катодты, рентгенді немесе басқа қысқа толқынды сәулелермен сәулеге түскенде.
Люминесценцияның екі түрі белгілі: флюоресценция – қозу көзін жойғанда тоқтайтын люминесценция; және фосфоритизация – қозу көзін жойғанда жалғасатын люминесценция.
Радиоактивтілікті анықтау. Радиоактивтілік – радиоактивті элементтердің атом ядросының қасиеті үздіксіз және өз бетімен ыдырауы, содан кейін басқа элементке ауысу. Радиоактивтілікті зерттегенде келесі әдістерді қолданады: радиометриялық – ауаның радиоактивті сәулеленумен иондалуына негізделген. Әртүрлі жүйелі счетчиктар көмегімен жасайды; радиографиялық – радиоактивті заттардың фотоқағазға, фотопленкаға немесе фотопластинкаға әсер ету мүмкіндігіне негізделген, және інжу люминесцентті – ультрафиолетті сәулелерде люминесценттелетін фторлы алтывалентті уран інжуін алуына негізделген. Люминесценция қарқындылығы уран концентрациясына байланысты, бірақ белгілі құрамынан артық болғанда қарқындылық төмендайді немесе тіптен өшеді.
Минералдарды дәнекер түтікше әдісімен сапалы химиялық анықтау. Дәнекер түтікше әдісі минералдың химиялық құрамын анықтауға мүмкінідік береді. Көп емес реактивтер және күрделі емес құрылғылар дала шарттарында жеңіл тасымалданады. Әдіс ерекше білім және аранайы ұзақ машықтану дағдысын талап етпейді және әрбір дала партиясының жұмысшысына рұқсат етіледі.
Дәнекер түтікшесімен қыздырғанда, минералдар құрамына кіретін химиялық элементтердегі тотығу, тотықсыздану процесстерінің тез әрі қарқынды өтуіне негізделген, процесстің өту барысында бөлек элементтерге өтетін тән диагностикалық реакцияларды бақылауға рұқсат етіледі.
Көмірге жасалатын сынау. Тотықсыздану реакциясын көмірге жасағанда, металл королек пен шлак алуға болады, ал тотығу реакциясында - кейбір металлдарға тән тотық тұтын көруге болады.
Жабық шыны түтікше ішінде өтетеін сынау. Дәнекерленген шыны түтікшенің ішінде қыздырғанда кейбір минералдар үшін тән возгонның пайда болу, газдың бөліну, түстің өзгеруі, жарықтану, жарылу және т.б. құбылыстары байқалады.
Түсті інжулерді алу. Дәнекер түтікшенің жалынында бура мен фосфор тұзының ажырауында, олар метаборлы және метафосфорлы тұздарға айналады, олар минерал катиондарымен түсті шыны немесе «інжу» деп аталатын борқышқылды және фосфорқышқылды тұздар бере алады.
Егер минералды, оның құрамы туралы еш нәрсе білмей дәнекер түтікше әдісімен сынау жасауды бастаса, онда келесі ретпен жасаған жөн: 1) жалынның боялуын бақылау; 2) сынауды көмір пластинкасымен жүргізу; 3) бақылауды жабық түтікше ішінде өткізу; 4) түсті інжулерді алу.
Микрохимиялық реакциялар. Минералдарды еріту үшін тұзды, азотты, күкіртті қышқыл, царская водка (тұзды қышқылдың 3-ші бөлігі + азоттың 1 бөлігі), өте сирек плавик қышқылы қолданылады. Егер минерал ерімесе, оны содамен, сілтімен, бурамен немесе калий пиросульфатымен ерітеді, содан кейін ерітпені қышқыл немесе суда ерітеді.
Пленкалы реакциялар әдісі нәтижесінде минерал бетінде анықтауға қолданылатын тән пленка пайда болады.
Құрғақ ұнтақтарды үгу әдісі. Кейбір химиялық элементтер, бізді қызықтыратын элементпен қоса реакцияның боялған өнімін беретін бірнеше реактив кристалдары бар кен немесе минералдың кішкентай кесектерін фарфор кюветте ұнтақтаудың нәтижесінде ашылады. Тән бояудың пайда болуына қарай зерттелетін элементтің бар екендігін айтуға болады. Металлдың көп түріне қолданылады.
Минералдардың қышқылдығы мен сілтілігін олардың суспензия рН арқылы анықтау.
Кен орныдарын зерттегенде және іздеу белгілерін нақтылағанда минералдардың пайда болу шарттары мен ортаның физика-химиялық параметрлерін бағалау маңызды сұрақтар болып табылады.
Зерттеулерді осы орайда өткізгенде көбінесе ортаның рН пен Еһ анықтаумен шектеледі, олардың мәндері, сонымен қатар құрамы, концентрация, температура, және газ тәрізді және сұйық қысымдар туралы мәліметтер поликомпонентті жүйелерде минералдардың тұрақтылық диаграммасын құру үшін және нақты кен мен минералдардың пайда болу шарттарын қалпына келтіру үшін қолданады.
Бақылау сұрақтары:
1.Минералды шикізатты анализдеудің химиялық әдістері
2.Минералдардың физикалық қасиеттеріне не жатады?
Достарыңызбен бөлісу: |
