Бітімдердің топтары және түрлерi
Минералды агрегаттардың орналасу сипатына қарай кендердің бітімдері бiртектi және бiртектi емес боп бӛлінеді.
Бір үлкен ӛлшемді минералды агрегаттан тұратын кендердің, бітімдері біртекті болады, оларда минералдар бір қалыпты орналасқан және сондықтан осындай кендер таскертпенің әр түрлі учаскесінде немесе кен қазба ұнғыларында зат құрамы мен құрылымдары бірдей. Құрылысы біртекті кендерде минералды агрегаттың пішіні айқын емес, себебі таскертпеде кейде тау ұнғысында да оны кӛруге болмайды. Біртекті бітімдер шомбал, біркелкі сеппелі және ұнтақ тәрізді бӛлінеді. Біртекті құрылысы бар кендер әдетте сирек кездеседі.
Ш о м ба л , н е м е с е бір ың ғ а й біт і м де р ж ә н е б ір - б ір ін е т ы ғ ы з
а н а с қа н а з д ы - к ӛ п т і б ір ке л к і о р н а л а с қа н б а ғ а л ы м и н е р а л д а р д а н тұратын кендерде байқалады. Мысалы, шомбал мыс-колчеданды кенде басты минерал – пирит, аз мӛлшерде халькопиритпен бірігіп ӛседі, ол пиритте және түйірлердің аралықтарында біркелкі орналасқан. Жиі шомбал бітімдер мономинералды агрегаттарға тән, олар бір кенді минералдан және аздаған басқа кенді және бейкенді минералдан турады. Кенді минералдарда бейкенді минералдар кірмелерді құрайды немесе олардың араларын керіш түрінде толтырады. «Шомбал бітім» термині (атау сӛзі) әдетте бай кендер үшін пайдаланады, оларда кенді минералдар бейкенділерден басым болады. Бұл кендер әдетте алдын ала байытуды қажет етпейді.
Кен сіленімнің әр түрлі учаскесінің шомбал бітімді кендері бірдей минералдық құрамы және құрылымдарымен сипатталады. Табиғатта шомбал кендер салыстырмалы сирек кездеседі. Микроскоппен зерттегенде олар жиі біртекті емес кӛрінеді. Кендердің біртекті емес құрылысы тек қана минералдың әркелкі орналасуымен ғана сипатталмайды, тағы да минералды агрегаттардың әркелкі түйірлігімен. Шомбал бітімдер әдетте магмалық, шӛгінді және метаморфтық жаратылымдағы кендерге тән.
Осы кендердің бір-бірінен айырмашылығы ӛздеріне тән минералдар
парагенетикалық ассоциациясында және минералды агрегаттардың құрылымдарында.
34
Егерде таужыныс немесе желілік сіленімдер құрайтын кенді түйірлер бейкенді минералдар ішінде біркелкі сейіліп тараған болса біркелкі сеппелі бітім бӛліну жағдайы болады.
Минералдық түйірлерден немесе коллоидты бӛлшектерден тұратын болбыр мономинералды агрегаттың бітісін ұнтақтық бітім сипаттайды.
|