Бастауыш мектеп оқушыларының экологиялық мәдениетін бағалау критерийлері мен көрсеткіштері
№№
|
Критерилар
|
Көрсеткіштер
|
1
|
2
|
3
|
11
|
Табиғат әлемі туралы экологиялық білім
|
Жанды табиғат туралы білім
|
Жансыз табиғат туралы білім
|
Табиғаттың бірлігі, организмдердің табиғаттағы экологиялық қатынастары туралы білім
|
22
|
Экологиялық тұрғыдан нормалар мен ережелерді игеру
қоршаған ортамен өзара әрекеттесу
|
Табиғаттағы мінез-құлық ережелерін сақтау
|
Экологиялық мәселелер бойынша ғылыми-адамгершілік тұжырымдамалар мен пайымдаулар
|
Қоршаған ортаның ластану себептерін білу
|
33
|
Қоршаған ортаны қорғау бойынша белсенді практикалық іс-шараларға қатысу
|
Табиғатты қорғауға өз үлесімізді қосу
|
Табиғатты қорғау шараларына қатысу: қыста құстарды тамақтандыру, құс ұяшықтарын іліп қою және т.б. сынды жұмыстар
|
Жануарлар мен өсімдіктер әлемінің өкілдеріне қамқорлық
|
Жоғарыда аталған критерийлер бастауыш мектеп оқушылары арасында экологиялық мәдениеттің қалыптасу деңгейлерін анықтауға мүмкіндік берді: жоғары, орташа, төменгі.
Жоғары деңгей (24–18 ұпай): бастауыш сынып оқушылары табиғат әлемі туралы, табиғаттағы организмдердің өзара байланысы мен өзара тәуелділігі туралы, табиғаттағы жоғары дамыған қажеттіліктер туралы, экологиялық білімді жетілдіру үшін жоғары деңгейде дамыған қажеттіліктер жөнінде жақсы біледі. Жануарлар мен өсімдіктер әлемінің өкілдерімен қарым-қатынас оларды қамқоорлық жасау арқылы туындайды. Табиғаттағы мінез-құлық нормалары мен ережелерін білу және жүзеге асыру. Экологиялық білім мен мәдениеттің элементтері жақсы қалыптасқан.
Орта деңгей (18–12 ұпай): оқушыларда табиғат әлемі, организмдердің табиғаттағы экологиялық қатынастары туралы білім жеткіліксіз қалыптасқан, экологиялық білімді жетілдіру қажеттілігі жеткіліксіз дамыған. Балалар табиғаттағы мінез-құлық ережелерін толық білмеседе оны атқарады. Экологиялық білім мен мәдениет орташа деңгейде қалыптасады.
Төмен деңгей (1–12 ұпай): кіші жастағы оқушылар табиғаттағы организмдердің экологиялық байланыстары мен өзара тәуелділіктерін білмейтіндігін көрсетеді. Балалар өздерінің мінез-құлқын, табиғаттағы іс-әрекеттерін қалай басқаруды білмейді. Оқушылар экологиялық мәселелерді шешуге қызығушылық танытпайды. Балалар табиғаттағы мінез-құлық ережелері мен нормаларын білмейді.
Экологиялық мәдениеттің даму деңгейі ұпаймен бағаланады: жоғары деңгей - 24-18 балл, бұл 100-75% сәйкес келеді; орташа деңгей - 18-12 балл, бұл 75-50% сәйкес келеді; төмен деңгей - 12 баллдан төмен, бұл 50% және одан төменге сәйкес келеді.
Анықтау эксперименті кезеңінде бастауыш мектеп оқушыларының экологиялық мәдениетінің қалыптасу деңгейін анықтау үшін жасалған сауалнама қолданылды:
1. Сіз таза ауада демалғанды ұнатасыз ба?
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
2. Жабайы жануарларды ұстауға немесе аулап үйге әкелуге болмайды?
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
3. Адам айналасындағы тіршілікке зиян келтірмеу үшін өмір сүре ала ма?
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
4. Қыстағы суық өсімдіктер мен жануарлардың тіршілігіне әсер етті:
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
5. Қыста орманда жәндіктерді жиі кездестіруге болады:
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
6. Жабық жерлерде қар жамылғысы көбірек:
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
7. Таңертең және кешке күн жерден төмен болып, аз жылу береді.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
8. Жазда күн жерден жоғары, ал қыста төмен.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
9. Жел - ауа қозғалысы.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
10. Түймедақ, жолжелкен, жалбыз, итмұрын өсімдіктері емдік болып табылады?
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
11. Көктемде орманда шу шығаруға, ұяларды ұстауға және құстарды қорқытуға тыйым салынады.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
12. Қарлығаштар, тырналар, үйректер, - қоныс аударатын құстар.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
13. Шпаки бізге алдымен оңтүстіктен ұшады.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
14. Үйректер мен қаздар қауырсындары майланып, суланбағандықтан суға батпайды.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
15. Жануарлардың барлық түрлері маңызды - жануарлардың барлық түрлері қажет. Олардың әрқайсысы табиғатта өзінің пайдалы жұмысын жасайды.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
16. Көктемде орманда шу шығаруға, ұяларды ұстауға және құстарды қорқытуға тыйым салынады.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
17. Сізге жануарларға, өсімдіктерге көмектесу керек болды ма?
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
18. Су мен ауа борпылдақ топыраққа оңай енеді.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
19. Саны азайып бара жатқан жануарлар, өсімдіктер, жәндіктер Қызыл кітапқа енгізілді.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
20. Ормандар планетаның «өкпесі» деп аталады.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
21. Мұхиттар 5 мұхиттан тұрады.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
22. Жер шарында 6 материк бар.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
23. Жер бетінде 3 нәсіл бар.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
24. Балалар табиғатты қорғауға қатыса алады.
1) иә; 2) жоқ; 3) білмеймін.
Сауалнаманың әрбір дұрыс жауабы үшін - 1 балл.
Экспериментті анықтау кезеңіндегі бақылау және эксперименттік топтардың сауалнамасының нәтижелері 2 кестеде көрсетілген.
Кесте 2.
Достарыңызбен бөлісу: | 
