Г.Т. Тұрсынова, Ұ.Р. Шүленбаева, Г.Д. Рыскелдиева, А.С. Итемирова
190
айшықтар мәнері халықтың қолданбалы өнерімен тығыз, үндес
байланыстыра қарастырылған. Бұл тамаша ғимаратта Қазақстан
және Орта Азия халықтарының көп ғасырлық құрылыс өнері
жетістіктері көрініс тапқан. Қазақстан сәулет өнерін дамытуда
бұл ескерткіштің атқарған мәні орасан үлкен болды.
Қазіргі күні Темір тұсында тұрғызылған 4 алып
құрылыстың ішінде тек Қожа Ахмет Яссауи кесене-мешіті ғана
бүтін қалғанын айту орынды болар еді.
458-тапсырма. Берілген мәтіннің мазмұнын орыс тілінде
айтып беріңіздер.
459-тапсырма. Мәтін бойынша берілген сұрақтарға жауап
беріңіздер.
1) Қожа Ахмет Яссауи кесенесін сипаттап беріңіз
2) Ақсарайдың порталында қандай жазу бар?
460-тапсырма. Мәтінді оқи отырып, кестені толтырыңыздар:
Нені білемін
Нені білмеген едім
Нені білгім келеді
461-тапсырма. Мәтінді аударыңыздар.
Венецианские шторы
Что такое жалюзи знают все. Но мало кто знает историю о
том, когда и как они стали пользоваться в быту. Когда XIII веку
итальянский путешественник Марко Поло посетил территорию
Китая, закрытую для европейцев. Среди вещей, вызвавших его
удивление, стал предмет, представлявший собой набор
нанизанных на веревочки деревянных палочек. Этот предмет,
применявшийся в обиходе обычной китайской семьи как
средство защиты от ярких солнечных лучей и посторонних
взглядов, в то же время являлся одним из декоративных
Қазақ тілі
191
важнейших элементов жилья. Простота и удобство этой
конструкций настолько потрясли Марко Поло, что ее он увез с
собой – так в жизнь вошли жалюзи. Впервые они появились на
родине путешественника в Венеции, и именно поэтому очень
часто жалюзи называют венецианскими шторами.
462-тапсырма. Мәтін бойынша сөз тіркестерін қазақша
жазыңыздар.
463-тапсырма. Мәтіндерді пайдалана отырып, ғимарат
сөзіне сөзжұмбақ жасаңыздар.
464-тапсырма. Еліміздің мәдени ескеркіштерінің бірі
«Тайқазан» туралы не білесіздер?
465-тапсырма. Күмбез, қабырхана, халық, өнер сөздерін
септеңіздер.
466-тапсырма. Бүгінгі сәулет өнері мен ежелгі сәулет
өнерін салыстыра отырып, Вен диаграммасын толтырыңыздар.
Бүгінгі сәулет өнері Ежелгі сәулет өнері
467-тапсырма. Шеберлік, ұсталық, зергерлік өнер туралы
10 мақал-мәтел жазып жаттаңыздар. Төмендегі терминдерді
жаттап алыңыздар.
үңгірлі құм − катакомба сағана − склеп
жасанды шыны − кашин ежелгі қала зираты − некрополь
ғибадат − культ жалатпа − поливной
көмбе − клад
свод − күмбезді жабу
кыш − керамика сырлы − глазурь
оба − курган
жал − вал
468-тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыздар.
Г.Т. Тұрсынова, Ұ.Р. Шүленбаева, Г.Д. Рыскелдиева, А.С. Итемирова
192
Түркі дүниесінің кемеңгер ойшылы
Қорқыт – бұл Алтай мен Каспий аралығындағы шексіз
даланы мекендеген көптеген халықтарды байланыстырушы
жалпы түркілік аңыз, миф.
Ерте
заманның
білімпаз-ғұламаларының
жазуына
қарағанда, бүкіл түркі тілдес халықтарға ортақ ойшыл, шешен,
күйші болған Қорқыт Сыр жағалауындағы Жанкент қаласында
VІІ−ІХ ғасырларда дүниеге келіп, өмір сүрген.
Қорқыт жерленген Сырдария жағалауына шамамен Х−ХІ ғғ.
кесене тұрғызылған, бірақ осы ғажайып ескеркішті Сырдария-
ның суы шайып бұзылуға әкеп соқтырды.
1980 жылы Қорқыттың күмбезді мазары жанынан сәулетші
Б. Ибраев, физик-акустик С. Исатаевтардың жобасы бойынша
төрт алып қобызды біріктіру арқылы ерекше сәулеткерлік
үйлесімде құйылған ескерткіш кесене орнатылды. Кесенеден
желді күні қобыздың сарынындай үн шығып тұрады.
1997
жылы
мемориалдық
ескерткішке
жүргізілген
реставрациялық жұмыстар нәтижесінде амфитеатр, қонақ үй
сияқты
тағы
да
басқа
объектілерден
тұратын
тұтас
архитектуралық ансамбль жасалды.
2000 жылы мемориалдық ескерткіш жанынан мұражай
ашылды. Мұражай қорында 700-ге жуық экспонат сақталуда.
469-тапсырма. Мәтінді оқи отырып, кестені толтырыңыздар.
Нені білемін
Нені білмеген едім
Нені білгім келеді
470-тапсырма. Қорқыт ата туралы қандай аңыз
әңгімелерді білесіз? Біреуін ауызша дайындаңыздар.
471-тапсырма. Төмендегі тақырып бойынша пікірталасқа
дайындалыңыздар.
Достарыңызбен бөлісу: | 
