сигналын тарату үшін пайдаланатын – с ы м с ы з ғ а (радиоарналар,
инфрақызыл арналар) бөлінеді.
Таратылатын ақпараттарды ұсыну нысаны бойынша
байланыс арналары үздіксіз нысанда ақпаратты тарату бойынша ұ қ
с а с қ а, яғни қандай да бір физикалық шамамен бірқатар үздіксіз
түрінде, жəне ц и ф р л ы, ол физикалық түрлі табиғаттың сигналын
цифр түрінде ұсыныған ақпаратты тарату (дискретный, импульсты)
болып бөлінеді. Ақпаратты таратудың мүмкінді бағытына тəуелді
байланыс арналары с и м п л е к с т і, олар ақпаратты тек бір
бағытта ғана таратады, жəне жартылай д у п л е к т і, олар
ақпаратты тікелей, сондай-ақ кері бағытта алмастыруды қамтамасыз
етеді,
дуплексті ақпаратты бірмезгілде тікелей жəне кері бағытта
таратумен бөлінеді.
Байланыс арналары
коммутирленген
болады, ақпартты олар
арқылы тарату уақытына ғана бөлек учаскелерден құралады
(сегмент) тарату аяқталуымен осы арна жойылады (ажыратылады),
жəне
коммутирленбеген
(бөлінгендер), ұзақ уақытқа құрылады,
жəне ұзындығы, өткəшгəштəк қабілеттілігі, кедергіден сақталу
бойынша тұрақты сипаттамасы болады.
Телекоммуникациялық жүйелерде кеңінен таралған байланыс
арналардың электр желілері өткізгіштік қабілеттілігі бойынша
ерекшеленеді:
■
Төменжылдамдықты, ақпаратты тарату жылдамдығы 50-ден 200
с/бит - ке дейін. Бұл коммутирленген (абонентті телеграф) жəне
коммутирленбеген сияқты байланыстың телеграфты арналары;
■
ортажылдамдықты, байланыстың ұқсас арналарын пайдаланатын
(телефонды); тарату жылдамдығы 300-ден 9 600 с/бит-ке дейін,
ал стандарттыда V.32 ... V.34 Халықаралық телеграф пен
телефония бойынша кеңес беру комитетінде (ХТТКК) 14,4
мыңнан 56 мың с/бит;
■
жоғарыжылдамдықты
(кең
жолақты),
ақпаратты
тарату
жылдамдығы 56 мың с/бит артық қамтамасыз ету.
Физикалық ортаға төменжылдамдықты жəне ортажылдамдықты
КС ақпарат тарату үшін əдетте байланыстың желілі линиялары
болып табылады: параллельді немесе бұрмаланған сымдардың
тобы, олар өрістелген жұп деп те атайды. Олар оқшауланған
сымдардың жұбымен өзара оралған, айқасқан электромагнитті
наводкалардың қысқару жағына да, жоғары жиілікте де тарату
кезінде сигналдың басылуын көрсетеді.
276
Жоғарыжылдамдықты (кеңжолақты) КС ұйымдастыру үшін
əртүрлі кабельдер пайдаланады.
«Еспе жұп» кабелі екі сымнан құралған, олар өзара оралған жəне
бір уақытта бір қабық шеңберінде басқа жұптардың айналасына
иірілген.
STP-кабельдері
(8.2,
а-суреті) (жез сымдардан еспе жұппен
экрандалған) негізінде сыртқы төсеу линиялары үшін, егер
орнатылған жабдыққа кабельдің сигналды линиялары салмақты
ықпал етсе, сол кабельдің электромагнитті сəулеленудің мүмкінді
ықпалы ұнамсыз болған ерекше жағдайларда ішкі төсеу үшін де
қолданылады.
UTP-кабельдер
(8.2,
б-сурет
) (
жез сымдардан еспе жұппен
экрандалмаған
) деректерді тарату жүйесінде кеңінен пайдаланады,
жекелеп алғанда жергілікті есептеуіш желілерде (ЖЕЖ), мұнда
сигмент ұзындығы 100 м.дейін жетеді. Экрандалмаған еспе жұптар
телефонияда кеңінен таралған.
Еспе жұптардың жеті санаты болады: бірінші жəне екінші
санаттар
ддеректерді
төменжылдамдықпен
тарату
кезінде
пайдаланады; алтыншы мен жетінші - 10 Гбит/с дейін. Осы
кабельдердің техникалық сипаттамалары жақсы жəне қымбат емес,
жұмысқа ыңғайлы, жерге тұйықтауды талап етпейді.
а
8.2.-сурет. Кабельдер
а
— STP-кабель (
жез сымдардан еспе жұппен экрандалған)
:
1
— сыртқы қабыршақ;
2
— экран-фольга;
3
— дренажды сым;
4
— қорғаныс
пленкасы;
5
— еспе жұп;
б
— UTP-кабель
(жез сымдардан еспе жұппен
экрандалмаған)
:
1
— қабыршақ;
2
— еспе жұп;
в
— коаксильді кабель:
1
—
орталық өткізгіш;
2
— ажыратқыш;
3
— өткізгіш-экран;
4
— сыртқы ажыратқыш
277
Коаксиальді кабель
(8.2,
в-сурет
) диэлектрмен жабылған жəне
экрандалған қорғаныс қабыршағы жіңішке жез өткізгіштерден
есумен қоршалған жез өткізгіштен құралған. Коаксиальді
кабельдер ЭЕМ жергілікті желісінің бірінші көліктік ортасы болды.
Өткізгіштердің коаксиальді жүйесі өзінің симметриялығымен
минималды сыртқы электромагнитті сəулеленуді тудырады. Сигная
орталық жезді желі бойынша таратылады, тоқ контуры сыртқы
экранды өткізгішді тұйықтайды. Өткізгіш жолағы 500 МГц
коаксиальды кабель шектелген ұзындық кезінже секундына бірнеше
гигабайтты тарату жылдамдығын қамтамасыз ете алады.
Оптикалық-талшықты кабель
диаметрі бірнеше микрометр
шыны немесе пластик талшықтарынан тұрады. 8.3,
а-суретте
біржелілі бойлық жəне көлденең қимасы көрсетілген. Орталық
талшық мөлдір қабыршақтың қабатымен жабылады (
клэдинг
) 1.
Орталық ядроға қарағанда бетбұрысты коэффициенті аздау (тілдің
талшықтағы жарық сəулесінің барысы шамамен көрсетілген).
Механикалық беріктікпен қамтамасыз ету үшін сыртынан талшық
полимерлі қорғаныс қабатымен жабылады 2. Кабель көп
талшықтардан тұрады, мысалы сегіз (
8.3,
б-сурет).
8.3.-сурет. Б
іржелілі оптикалық-талшықты кабель қимасы
:
а
—
бойлық
;
б
—
көлденең
;
1
—
тойтарғыш қабыршақтың қабаты
(клэдинг);
2
—
қорғаныс қабаты;
в
— сегіз желілі кабельдің
көлденең
қимасы:
3
— болат арқан;
4
— болат орағыш;
5
— созылмалы полимерлі жабын
278
Достарыңызбен бөлісу: |
