9-
ТАРАУ
ҚАТҚЫЛ ТАСЫМАЛДАҒЫШТАҒЫ
АҚПАРАТПЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ
ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫ
9.1.
КӨШІРУ ТЕХНИКАСЫ
Қызметтердің түрлі бағыттарында қағазсыз ақпараттандыру
идеясы XX ғасырдың екінші жартысында туды. Бірақ XXI
ғасырларда іскери əлем қатқыл (қағазды) тасымалдағыштардағы
ақпаратпен
қаныққан.
Осыған
байланысты
қатқыл
тасымалдағыштардағы ақпаратпен жұмыс істеу ақпараттанудың
техникалық құралдар кешенінің құрамына кігізілген.
Қатқыл тасымалдағыштарда құжаттарды көшіру жабдығы өте
түрленген, олар көшірілетін құжаттар тасымалдағыштарының түрі
сияқты ерекшеленеді (қағаз, калька, мөлдір пленка), құжаттар
көшірмесі жасалатын тасымалдағыштар түрі де солай.
Пайдаланатын қағаз түріне байланысты көшіру технологиялары
келесі топтарға бөлінеді:
■
Электрографиялық көшіру (электрография);
■
Термографиялық көшіру (термография);
■
Диазографиялық көшіру (диазография);
■
Фотографиялық көшіру (фотография);
■
Электрографиялық көшіру (электронография).
Алғашқы көшіру аппараты атақты өнертапқыш Т.А. Эдисон
(1847 — 1931)жасаған мимеограф болып саналады. Мимеографта
тесігі бар парақты трафареттер пайдаланған, оларды сұйық бояуы
бар айналмалы барабанға қоятын. Көшірмелер барабан астындағы
қағаз парақтарына трафарет тесігі арқылы кіру себебінен өтетін
бояулармен жасалатын. Бұл принцип қазіргі күндері де көшірме алу
үшін пайдаланады.
314
Бірақ,
заманауи
əлемде
электростатикалық
немесе
электрографиялық тасымалдаумен кəдімгі қағазға құрғақ көшіруді
технологиялар аса кеңінен таратылған.
9.1.1. Электрографиялық көшіру
Құрғақ электростатикалық тасымалдау əдісі Ч. Ф. Карлсоном
(1906 — 1968) ойлап тапқан, ол 1935 жылы өзінің өнертабысына
патент алып, 1947 жылы эсы патентті пайдалануға құқықты
рəсімдеді. Haloid Company фирмасы бұл көшіру əдісіне
«ксерография» деген атау берді, ол екі түбір сөзден құралған xeros
(құрғақ) жəне graphein (жазу). Осы термин осы компанияның атына
айналды, алдымен
Haloid Xerox,
сосын
Xerox Corporation жəне
соңында
, —
The Document company Xerox
(Xerox) деп аталды.
Қазіргі уақытта көшірме техникалары нарығында, Xerox
фирмасының жетекші рөліне қарамастан, Canon, Ricoh, Sharp
фирмалары
да
осы
аппараттарды
ұсынған.
Бұл
ретте,
электрографиялық көшіру аппараттарының көбісі жиі ксерокс деп
аталады, бұл — көшірудің осы түрінің негізін қалаған Xerox
фирмасына деген құрметі.
Көшіру аппараттары үш негізгі топқа бөлінеді: аналогты ақ-
қара, цифрлы жəне түсті.
Аналогты
аппараттарда
оптикалық
сурет
түпнұсқадан
əсерленген жəне проекциялық оптикалық жүйе арқылы түсетін
жарықпен құралады.
Цифрлы аппараттар үш компоненттен құралған. Сканер
кескінді оқиды жəне пролцессорға түсетін электр сигналдарын
құрайды. Процессор алған ақпаратты бағдарламалық өңдеуге сəйкес
өңдейді жəне кескіндің жазбасын баспа құрылғысында басқаратын
сигналдарды жасайды. Жазба лазер немесе жарықдиодты
линейқаның көмегімен жүргізіледі.
Түсті көшіру аппараттары – күрделі цифрлы құрылғылар,
олар ақ-қарадан түсті сканерімен, түсті түзетулер жүргізуге
мүмкіндік беретін бағдарламалық жабдықтармен, сондай-ақ төрт
(көгілдір, қызылкүрең, сары жіне қара) күңгірт түстермен
бірбояулы кескіндерді жəне бір-біріне біртүсті кескіндерді басумен
толықтүсті сурет синтезін алуды қамтамасыз ететін, күрделенген
баспа құрылғымен ерекшеленген.
315
Электрографиялық көшіру аппаратының негізгі түйіндерінің
қызмет жасауы мен құрылмалы ерекшеліктері көбіне лазерлі
принтерге ұқсас, аналогты ақ-қара аппараттарының мысалында
көрерлік.
Электрографиялық көшіру аппаратының құрылымы үш негізгі
бөлікке бөлінеді: оптикалық блок, электрографиялық блок жəне
қағаз өткізу жүйесі (
9.1-сурет
).
Оптикалық блок фоторецептордың бетіне оптикалық кескіндің
түпнұсқасын құрайды. Оның құрамына: түпнұсқаны тарату
жүйесімен экспонатталған жылжымалы немесе жылжымайтын
əйнек, жарық көздері (экспонаттау шамы) жəне оптикалық жүйе.
Оптикалық блок функциясы – электрографиялық кескінді алуға
қажет фоторецептордың бетіне оптикалық кескіннің түпнұсқасын
құрайды. Аналогты аппараттарда үш оптикалық жүйелер:
фоторецептор бірденнен толық кадрды прокциялау кезінде
(түпнұсқа суреті толық) - кадрлап экспонаттау; түпнұсқа жəне
түпнұсқаның жылжымалы əйнегімен кескінді жолма-жол ұңғылау;
түпнұсқа жəне түпнұсқаның жылжымайтын əйнегімен кескінді
жолма-жол ұңғылауды пайдаланады.
Бірінші
жағдайда
сурет
фоторецепторға
толықтай
прекцияланады. Сондықтан фоторецептор беті экспонаттау
аймағында – жазық, бұл ленталық фоторецепторларға ғана тəн.
Жарық көздері импульсті шамдар болып табылады. Кадрлы əдісте
түпнұсқаны экспонаттау уақыты аз, бұл көшірудің жоғары
жылдамдығымен қамтамасыз етеді.
Түпнұсқа жəне түпнұсқаның жылжымалы əйнек суретін жолма-
жол ұңғылаумен көшіру аппараттары (9.1-сурет) цилиндрды
фоторецептормен, сурет масштабын өзгертуге мүмкіндік беретін
жəй оптикалық жүйемен жабдықталған. Көшіру аппаратында жарық
көздері
-
экспонаттау
əйнегіне
жарықты
бағыттайтын,
шағылдырғыш
люминесцентті немесе галогенді шам. Экспонаттау
əйнегі шетінде, кадр шегінен тыс, түпнұсқаны тіркеу планкасымен
шектелген, эталонды ақ жолақ бар, оның мақсаты – экспонаттауды
автоматты реттеу. Шамды қосу кезінде жарық осы ақ жолаққа
түседі, жəне одан шағылысып – автоэкспонаттау датчигіне түседі.
Экспонаттаудың тұрақты шамасын қолдау экспонаттау шамындағы
кернеуді реттеумен қамтамасыз етіледі. Түпнұсқа орналасқан
əйнектің ауысуына қарай, саңылаулы диафрагма бөлетін жарық
жолағы түпнұсқа бойымен қозғала бастайды, ал шағылған жарық
өзі жинастыратын объектив арқылы синхронды айналудағы
фоторецептордың бетіне жинастырылады.
316
Достарыңызбен бөлісу: |
