Майда тасты аккумулятор
пкелей немесе горизонталь орнала-
сады.
Күндіз күн коллекторынан аккумуляторға түсетін ыстык ауа
майда тас (галькаға) өзінің жылуын береді, осылайша аккумулятор
зарядталады. Түнде немесе қолайсыз ауа райында аккумулятор за-
рядын жоғалтқанда ауа кері бағытта қозғалады жэне түтынушыға
жылу тасиды.
Фазалъщ ауысуга негізделген жылу аккумуляторлары
Фазалық ауысуға
негізделген
жылу
аккумуляторларының
артықшылығы - аккумуляцияланған энергияның жоғары меншікті
тығыздығы, осының салдарынан сыйымдылық аккумуляторлар-
мен салыстырғанда фазалық аккумулятордың массасы жэне көлемі
айтарлықтай төмен. Төменгі температуралы жылумен қамтитын күн
жүйелері, фазалық ауысудағы аккумуляторлар үшін органикалык
заттар (парафин жэне кейбір майлы нитраттар) жэне органикалық
емес түздардың кристаллогидраты, мысалы, 29-32°С-де балқитын
хлорлы натрийдің гексагидраты СаС12-6Н20, глаубер түздары
№ 28 0 4-ЮН20 қолданылады. Тиімді-эффективті жылу алмасуды
үйымдастыру үшін қырланған беттер, жылу аккумуляциялайтын
материалмен толтырьшған беттер, сонымен қатар жылу өткізетін
төсеніш (матрастар) үяшықты қүрылымды қолданылады.
Жылудың берудің қосымша көзі күн қүрылғысы жүйесінің
қажетті элементі болып табылады. Көздің қызметі — нысанды күн
радиациясы жеткіліксіз немесе болмағанда 100%-дық жьшу энер-
гиясымен қамтамасыз ету үшін қажет болып табылады. Жүйеге
қосымша энергия көзінің түрлерін таңдау жергілікті жағдайлармен
анықталады. Бүл электробойлер су қыздыратын қазан немесе
органикалық отынды қазандық болуы мүмкін.
Жоғарыда баяндалған қүрылғының негізгі элементгерінен басқа жы-
лумен қамтитын күн жүйелері жылу алмастырғыштардан, сорғьшардан,
қүбьф өткізгіштерден, автоматика элементтерінен түруы мүмкін.
Бақылау сұрақтары:
1. Күн коллекторларының түрлері жэне оны жасайтын
материалдардың түрлері.
У
2. Жазық күн коллекторларының негізгі элементтерінің жүмыс
істеу тэртібі.
98
3. Жазық коллекторлардың жылу қабылдайтын беттік пішіні?
4. Шоғырландырғыш (фокустағыш) күн қондырғыларының
түрлері жэне оның пішіндері.
5. Парабола цилиндрлі шоғырландырғыштың негізғі элементтері,
жұмыс істеу тәртібі.
6. Параболоид шоғырландырғыштың негізгі элементтері, жұмыс
істеу тэртібі.
7. Френель линзалы шоғырландырғыштың негізгі элементтері
жұмыс істеу тэртібі. ^
8. Түтікті вакуумдалған күн коллекторларының түрлері, негізгі
элементтері жэне жүмыс істеу тэртібі.
9. Күн коллекторларының тиімділігін арттыратын тәсілдердің
түрлері.
10. Ауаны жылытуға арналған күн коллекторы, оның жылу
қабыддайтын бетгік пішіні жэне жұмыс істеу тэртібі?
11. Жылу бак-аккумуляторларының түрлері, материалдары,
негізгі элементтері жэне жүмыс істеу тэртібі.
8. КҮН ҚОНДЫРҒЫЛАРЫНЫҢ ЕСЕБІЖӘНЕ ЖОБАЛАУ
ЖҰМЫСТАРЫ
8.1 Күн радиациясы қарқындылыгының горизоитқа көлбей
ориаласқан күн коллекторының бетке түсуінің есебі
Күн радиациясының горизонтапь беттікке күндізгі уақытта келіп
түсуінің орташа айлық мәндері көптеген географиялық аймақтар
үшін белгілі болса, ал көлбеу орналасқан беттік үшін мүндай
мәліметтер белгісіз болды. Оңтүстікке багытталған көлбеу беттікке
эр ай үшін күн радиациясының күндізгі уақытта орташа келіп түсуін
Лю жэне Джордан есептеу әдісімен шешуге болады. Есептік жэне
тэжірибелік мэліметтерді салыстыру арқылы бүл эдіс оңтүстік-
шығысқа жэне оңтүстік-батысқа бағытталған колбеу беттіктерге
радиацияның келіп түсуін есептеу үшін колдануға мүмкіндік берді
8.1-сурет. Күн радиациясы каркындылығының горизонтқа көлбей
орналасқан күн коллекторының бетіне түсуінің есептік сүлбасы
Күн радиациясының көлбеу беттікке Нт күндізгі уақытга орташа
айлық келіп түсуі:
[19, 33,40,42].
100
_
Н к = К Н ,
(8Л)
мұндағы,
Н
— горизонталь беттікке қосынды радиацияның күндізгі
уақытта орташа айлық келіп түсуі;
К
— горизонталь жэне көлбеу
беттіктерге қосынды радиацияның күндізгі уақытта орташа айлық
келіп түсулерінің қатынасы.
К
анықтау үшін күн радиациясының қүраушыларын: тікелей,
диффузиялық, шағылып түсуін білу қажет. Диффузиялық сэуле изо-
тропты (яғни, аспан кеңістігіне қалыпты таралған) деп болжасақ,
онда
К
келесі түрде>сазуға болады:
К
V
—
1 +
С08
ос
1 -со за
/0
Кь+^=
-------------
+ р
------------ ,
(8.2)
Н
2
2
мүндағы:
Н.
- горизонталь бегтікке диффузиялық радиацияның
күндізгі уақытта орташа аилық келіп түсуі;
Кь -
горизонталь жэне
көлбеу беттіктерге қосыңды радиацияның күндізгі уақытта орташа
айлық келіп түсулерінің қатынасы;
а
- коллектордың горизонтқа
көлбеу бүрышы; р - жердің шағылысу қабілеттілігі жэне р қар
жабынының ұзақ жатыуына байланысты 0,2-ден 0,7 дейін өзгереді.
Бұл теңдеудің бірінші, екінші және үшінші мүшелері аспан
кеңістігінің тікелей жэне диффузиялық сэулеленуіне жэне жер-
ден коллектордың бетіне шағылысып сәулеленуіне сәйкесті үлесін
көрсетеді.
_
Диффузиялық радиацияны өлшеуді
На
сирек жүргізетіндіктен,
оны күннің қосынды радиациясын өлшеу арқылы жүргізеді. Зерт-
теу қосынды радиацияда диффузиялық кұраушының үлесі
Н а
/
Н
бұптты күндердің көрсеткішіне
Кт
=
Н
/
Н 0
байланысты болатынын
керсетті.
Бұл жерде Я 0 - жердің атмосферасының шектігінен тыс гори-
зонталь беттікке радиацияның күндізгі уақытта орташа айлық
келіп түсуі. Атмосфералық қабаттан тыс күн радиациясын (күн
тұрақтысын) пайдалана отырып, геометриялық тұрғыда есептеледі.
Солтүстік ендік үшін
Н 0
мәндері 8.1-кестеде келтірілген
8.1-суреттегі тэуелділік талдамалы түрде көрсетілуі мүмкін:
Н * І Н = \,3 9 -
4,03
Кт +
5,53
К 1
Т
- 3,1
\К Т
.
(8.3)
Теориялық жағынан алып қарағанда
Кь
атмосфераның өткізгіш
101
і
Достарыңызбен бөлісу: |
