Желі деңгейіндегі хабарлар пакеттер деп аталады. Желі деңгейінде
пакеттерді жеткізуді ұйымдастыру кезінде «желінің нөмірі» түсінігі
пайдаланылады. Алушының мекенжайы осы желідегі желінің нөмірі
мен түйін нөмірінен тұрады. Бір желідегі барлық түйіндер мекенжайдың
бірдей жоғары бөлігіне ие болуы керек, сондықтан желі деңгейіндегі
«желі» термині басқа, неғұрлым ресми анықтамаға ие болуы мүмкін:
желі мекенжайында бірдей желі нөмірін қамтитын түйіндер жиынтығы
болып табылады.
Желілік деңгейде екі түрлі хаттамалар анықталды:
1)
желі арқылы пакеттік трафикті іске асыратын желілік хаттамалар;
2)
бағыттық ақпараттармен алмасу хаттамалары (бағыттау хаттамасы).
Осы хаттамалардың көмегі арқылы бағыттаушылар желі аралық
қосылыстардың топологиясы туралы ақпараттар жинайды. Желі
деңгейінің хаттамалары операциялық жүйенің бағдарламалық
модульдері арқылы жүзге асырылады, сонымен қатар
бағыттаушының бағдарламалық және аппараттық құралдары
арқылы жүзеге асады.
Желі деңгейінің хаттамалар мысалы IPстек TCP/Ipжәне IPXстека
Novell
арасындағы желі аралық алмасу хаттамалары болып табылады.
Көлік деңгейі. Көлік деңгейі біршама жоғары деңгейдегі звенолар
арасындағы байланысушы реттерді байланыстыру болып табылады,
олар қосымшалар, төменгі деңгей мен байланыс сызықтарына біршама
байланыстарын білдіреді. Көлік деңгейі сатып алушының алушыға
деректерді сенімді түрде жеткізуін қамтамасыз етуге арналған болып
табылады. Көліктік деңгейдің міндеттері кез келген желі өзегіндегі
талап етілетін сапалы ақпараттарды жеткізуді қамтамасыз етеді, соның
ішінде:
■
сеанстық деңгейдегі хабарламаларды пакеттерге бөлу, оларды
нөмірлеу;
■
қабылданған пакеттерді буферлеу;
■
келіп түсетін пакеттерді ретке келтіру;
■
қолданбалы процесстерді адресациялау;
■
ағынды басқару.
Ережеге сай, барлық хаттамалар, көлік деңгейінен бастап және одан
да жоғары, желі өзектерінің соңғы жағдайларымен жұмыс жасайды —
олардың желілік операциялық жүйесінің компоненттерімен жұмыс
жасайды. Көлік хаттамалары ретінде мысалған TCP және UDPстек
TCP/IP
және SPXстека Novell хаттамаларын келтіруге болады.
Төрт төменгі деңгей хаттамаларын қоса алғанда желі көліктері
немесе көліктік қосалқы жүйе деп атайды, себебі олар толығымен
деңгеймен қосыла отырып тасымалдау міндеттерін атқарады, мысалы
электронды пошта хаттамаларының көмегі арқылы жүзеге асады.
34
Қалған үш жоғарғы деңгей қолдағы бар көліктік қосалқы жүйе негізінде
қолданбалы сервис арқылы міндеттерін шешеді.
Сеанстық деңгей. Сеанстық деңгей байланыс сеанстарын қолдауды
жүзеге асырады, қосымшаларын ұзақ уақытта өзара қызмет атқаруын,
басқаша айтқанда, екі жұмыс желі бекеттерінің арасындағы байланыс
координациясына жауап береді.
Деңгей деректер алмасу сеанстарын ұйымдастырады, сеансты құру
мен аяқталуын, тапсырмаларын синхрондау, деректермен алмасу
құқықтарын анықтап, белсенді емес қосымшалар кезеңінде сеанстард
қолдайды.
Алмасу синхронизациясы бақылау нүктелерінің деректер ағындарын
орналастыруды қамтамасыз етеді, егер қарсылық болған жағдайда
барлығын басынан бастамас үшін соңғы бақылау нүктесіне қайтуға
боларлық жағдай жасалады. Тәжірибеде көптеген қосымшалар сеастық
деңгейді пайдаланады, бірақ оларды жұмсай қоймайды.
Көрініс деңгейі. Көрініс деңгейі қолданбалы деңгеймен алмасатын
ақпараттардың жүйенің басқа да қолданбалы дегейлерінде түсінікті
болуын қамтамасыз етеді. Оның көмегімен ерекшеліктерінің алдын
алады, мысалы барлық мүмкіндіктер арасындағы кодтаудың белгілері
мен синтаксистері жүзеге асырылады.
Көрініс деңгейі көріністің кейбір жалпы форматтарындағы деректер
форматтарын түрлендіруді жүзеге асырады, ал қабылдауда, сәйкесінше
керісінше ауыстыру жұмыстарын жүзеге асырады. Бұл деңгейде
деректерді шифрлау және шифрдан шешу жұмыстары жүзеге
асырылады, осыған сәйкес барлық қолданбалы сервистерге арналған
деректермен алмасу құпиялылығы бірден қамтамасыз етіледі. Хаттама
мысалы ретінде, жұмыс жасайтын көрініс деңгейінде SecureSocketLayer
(SSL)
хаттамасы болып табылады, ол хаттамалар TCP/IP қолданбалы
стек деңгейіндегі хаттамалар үшін құпия хабарламалармен алмасуды
қамтамасыз етеді.
Қолданбалы деңгей. Қолданбалы деңгей пайдаланушы мен
желілердің өзара қарым қатынасын қамтамасыз етеді. Деңгей желі
қызметтеріне пайдаланушы қосымшаларының қол жетімділігіне рұқсат
береді, осылайша деректер қорына сұранысты өңдейді, файлдарға қол
жеткізеді, электронды мекен жайларға қайта жібереді. Сондай ақ
қызметтік ақпарат алмасуларына жауап береді, қателіктер туралы
ақпарат қосымшаларын ұсынады және көрініс деңгейіне сұраныстарды
құрастырады. Мысалы: HTTP, POP3, SMTP.
Қолданбалы деңгей — бұл шын мәнінде, түрлі қарапйым хаттамалар
жинағы, оның көмегімен пайдаланушы желілері бөлінгіш ресурстарға
қол жеткізе алады, олар мынадай файлдар, принтерлер мен
гипермәтіндік веб-беттер, сондай ақ
35
Бірыңғай жұмысты ұйымдастырады, мысалы, электронды пошта
хаттамасының көмегімен жүзеге асырады. Деректер бірлігі, қолданбалы
деңгейді белсенді түрде жүзеге асыратын ол — хабарлама.
OSI
үлгісінің барлық деңгейінің функциялары екі топтың біріне
қатысты болуы мүмкін: нақты техникалық жұмыс желісіне қатысты
функция, немесе, қосымшалармен жұмысты болжау функциясына
қатысты болады.
Үш төменгі деңгей (физикалық, арналық және желілік) желіге
қатысты болып табылады, яғни, осы деңгей хаттамалары желінің
техникалық жұмысымен тығыз байланысты және коммуникациялық
құрылғыларда қолданылады. Мысалы, FDDI құрылғысына өту желінің
барлық өзектеріндегі арналық және физикалық деңгей хаттамаларын
толық ауыстыруды білдіреді.
Үш жоғарғы деңгей (қолданбалы, көрініс және сеанстық) қосымшаға
бағытталады және желі құрылымының техникалық ерекшеліктеріне
байланысы аз болады.
Осы деңгей хаттамаларына желі топологиясындағы ешқандай
өзгерістер әсер етпейді. Бұл деңгейлердің хаттамалары желілік
топологияның өзгеруіне, жабдықты ауыстыруына немесе басқа желілік
технологияларға көшуіне әсер етпейді. Осылайша, Ethernet-тан 100 VG-
АноЛАН жоғары жылдамдық технологиясына көшу қолданбалы, алдын
ала тестілеу және сеанс деңгейлерінің функцияларын жүзеге асыратын
бағдарламалық жасақтамадағы ешқандай өзгерістерді талап етпейді.
көлік қабаты жоғарғы төменгі деңгейдегі жұмыс істеуі барлық егжей
жасырады, аралық болып табылады. Бұл тікелей хабар тасымалының
техникалық құралдарына тәуелді емес қосымшаларды әзірлеуге
мүмкіндік береді.
ОСИ моделі көптеген байланыс модельдерінің бірін ғана ұсынады.
Бұл модельдер және олармен байланысты хаттама стеки қабаттарының,
олардың функцияларын, хабар пішімдерін, жоғарғы деңгейде
көрсетілетін қызметтер және басқа да параметрлер санына қарағанда әр
түрлі болуы мүмкін.
ХАТТАМАЛАР МЕН СТАНДАРТТАР
2.4.1.
Хаттамалардың жалпы сипаты
Желілердегі компьютерлердің өзара әрекеттесуі хабарларды
алмастырудың белгілі бір ережелеріне және олардың форматтарына
сәйкес, яғни белгілі бір хаттамаларға сәйкес жүзеге асырылады. Әр түрлі
деңгейдегі хаттамалардың иерархиялық ұйымдастырылған жиынтығы
36
Достарыңызбен бөлісу: |
