Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

 
12 
Аналогтық  сигналдарды  сандық  және  керісінше  түрлендіру 
қазіргі  заманғы  компьютерлерде  дыбыстық  карталар  немесе  аудио 
адаптерлер 
сияқты 
көптеген 
құрылғылардың 
жұмысына 
негізделген.  Осы  карталарда  аналогтық  сигнал,  мысалы  қатты 
дискісінде  (магниттік  дискілерге  негізделген  ақпаратты  ұзақ 
сақтауға  арналған  құрылғы)  компьютердің  жадында  жазылған 
сандыққа  түрлендіріледі.  Ал,  кері  түрлендіргіш  аналогты 
сигналдарды  күшейткеннен  кейін  ДК  динамикасын  ойнатуға 
мүмкіндік береді. 
 
 
 
 
 
Аналогтық 
ақпаратты 
сандық 
түрлендіру 
ақпаратты 
компьютерлік  өңдеуге  арналған  қуатты  құралдарды  қосуға 
мүмкіндік береді. ДК дауысты басқару және оған ақпаратты енгізу 
мүмкін. 
Мұндай 
түрлендірудің 
жолында 
бұрынғысынша 
қиындықтар  бар  болса  да,  компьютерде  ақпаратты  енгізу  үшін 
бағдарламалық өнімдер қамтылған. 
ҚОЛДАНУ АЯСЫ БОЙЫНША АҚПАРАТТЫҚ 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЖІКТЕУ 
Ақпараттық  технологиялар  (АТ,  Information  Technology  — 
IT)  деректерді  құру,  сақтау,  басқару  және  өңдеу  технологиялары, 
соның ішінде компьютерлік технологияны қолданумен байланысты 
қызмет салаларының кең тарауы болып табылады [36]. 
Соңғы 
уақыттарда 
ақпараттық 
технологиялар 
көбінесе 
компьютерлік технология ретінде түсіндіріледі. Атап айтқанда, АТ 
ақпаратты  құру,  сақтау,  өңдеу,  беруді  шектеу  және  ақпаратты  алу 
үшін 
компьютерлер 
мен 
бағдарламалық 
жасақтамаларды 
қолданады.  Компьютерлік  технологиялар  мен  бағдарламалау 
мамандары көбінесе АТ мамандары деп аталады. 
Белгілі  бір  жүйені  таңдауға  әсер  ететін  ақпараттық 
технологияларды  жіктеудің  ең  маңызды  және  бір  мезгілде  түсіну 
критерийлерінің  бірі  осы  технологияны  қолдану  саласы  болып 
табылады.  Экономикалық,  соның  ішінде  бухгалтерлік,  заңдық, 
офистік,  кадрлық,  маркетингтік  және  басқа  ақпараттық  жүйелерді 
бөлу; автоматтандырылған жобалау жүйелері (АЖЖ)  және әртүрлі 
процестерді  басқару,  мысалы,  өндірістік-технологиялық  немесе 
өндірістік-техникалық 
(АБЖ 
ТП); 
сондай-ақ 
кешенді, 
корпоративтік және интеграцияланған ақпараттық жүйелер.
 
 
1.2. 

13 
 
 
Қолдану  саласы  бойынша  ақпараттық  технологиялар  бизнес, 
өндірістік,  ғылыми  зерттеулер,  ғылыми,  техникалық,  әлеуметтік, 
білім беру, мәдени, бос уақыт және басқа да ақпараттық үрдістерге 
кеңейтілуі  мүмкін.  Сонымен  қатар,  қаржылық  және  құқықтық 
қызметті,  математикалық  және  басқа  есептеулерді,  статистиканы, 
салық  және  сақтандыру  қызметін,  оқытуды,  мәдени  демалысты 
және  т.б.  көрсететін  пәндік  салаларды  қолдану  жүзеге  асырылуы 
мүмкін. 
Ақпараттық  технологиялар  жұмыс  істеуі  бойынша  білім  алу, 
білім  беру,  әлеуметтік,  мәдени,  ойын-сауық  және  басқа  да  түрлі 
салаларда  қолданылатын  мемлекеттік,  заңды  (заңнамалық), 
қаржылық  (экономикалық),  өнеркәсіптік,  ғылыми-техникалық 
болып  бөлінеді.  Сонымен  бірге,  мысалы  қаржылық  ақпарат 
бухгалтерлік,  банктік,  салықтық  және  басқа  да  ақпарат  түрлеріне 
бөлінеді.
 
Ең  көп  зерттелген  және  қызмет  салаларын  автоматтандыруға 
қолайлысы кәсіпорындағы ісжүргізу және құжат айналымы болып 
табылады.  Құжат  айналымы  және  ісжүргізуді  автоматтандырудың 
қазіргі заманғы жүйесі ұйымның жұмыс үрдісінің технологияларын 
бірыңғай  үдеріске  біріктіруге  мүмкіндік  береді  және  ақпаратты 
жинау, өңдеу, сақтау мен таратудың автоматтандырылған әдістерін 
кез  келген  түрде  (мәтін,  графика,  аудио,  видео)  біріктіруге 
мүмкіндік береді. 
Ісжүргізу  кадрлық  есепке  алу  саласы  болып  табылады.  Бұл 
салада  кірістірілген  іздеу  құралдары  бар  дерекқорлар  ең  көп 
таралған  жүйелер  болып  саналады.  Мұндай  бағдарламалардың 
көмегімен  кадрлар  бөлімінің  маманы  кәсіпорынның  барлық 
қызметкерлерін  толық  есепке  алады,  олардың  әрқайсысының 
тиімділігін  талдай  алады  және  жіберілген  түйіндемелер  негізінде 
сұхбат  алу  немесе  бос  лауазымға  қолайлы  үміткерлерді  таңдай 
алады. 
Соңғы  жылдары  бизнес-үдерістерді  қайта  құру  деп  аталатын 
менеджмент және информатика түйінінде пайда болған өте танымал 
бағыт  бар,  яғни  радикалды  қайта  қарау  және  ұйымның  бизнес-
процестерін қайта құру, оның қызметінің маңызды көрсеткіштерін 
едәуір  жақсартуға  бағытталған  [12].  Мұндай  шаралар  заманауи 
ақпарат  пен  компьютерлік  технологияларды  кеңінен  қолданбай 
жүзеге асуы мүмкін емес. 
Құқықтық  қызметтердің  негізгі  құралдарының  бірі,  сондай-ақ 
әртүрлі  деңгейдегі  бухгалтерлер  мен  менеджерлер  реферативтік 
және  құқықтық  жүйелер  болып  табылады,  өйткені  дұрыс  шешім 
қабылдау үшін заңнамадағы өзгерістер мен нормативтік актілердің 
жаңа нұсқаларына қатысты қазіргі ақпаратқа сүйену қажет. Мұндай 

 
14 
жүйелерде  федералдық  және  аймақтық  деңгейлердегі  нормативтік 
актілердің үнемі жаңартылған және жаңартылған жиынтығы, оларға 
түсініктемелер,  экономикалық  сипаттағы  анықтамалық  ақпарат, 
құжаттардың түрлері және т.б. қамтылған. 
Басқару  деңгейі  бойынша  стратегиялық,  тактикалық  және 
оперативтік сипаттағы ақпараттық технологиялар бар. 
 
Кәсіпорын  менеджменті  саласында,  өндірісті,  маркетингті, 
жоспарлауды  және  қаржыландыруды  есепке  алудың,  талдау  мен 
жоспарлаудың кіші жүйесін қоса алғанда, кәсіпорындарды кешенді 
автоматтандыру  жүйесі  барынша  кеңінен  таралған:  кәсіпорынның 
бизнес-үрдістерінің  барлық  түрлеріне  бюджеттеу  және  қажетті 
ресурстардың байланысы, сондай-ақ есептерді талдау. 
Кәсіпорындарды  басқаруға  тікелей  қатысы  жоқ,  бірақ  кәсiби 
қызметтiң  нақты  салаларына,  мысалы  тәрбиелiк  және  әлеуметтiк-
мәдени  қызметiне,  медициналық  көмекке  және  басқаларға 
бағытталған  ақпараттық  технологияларды  қолдану  салаларын 
қарастыралық. 
 
Білім  беру  қызметінде  білім  берудің  барлық  бөлімшелерінің 
қызметін басқару, оқу үдерісін, зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру, 
ішкі және сыртқы пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктерін 
қанағаттандыру,  күндізгі  және  сырттай  оқытудың  нақты  пәндерін 
оқу  үшін,  т.б.  жауапты  ақпараттық  технологиялардың  барлық 
спектрі пайдаланылады, [17, 28, 35].   
 
 
 
Бүгінгі  күні  мұражайлар,  баспалар,  ойын-сауық,  демалыс 
орталықтары,  туристік  қызмет  көрсету  бюросы  және  т.б. 
әлеуметтік-мәдени  қызмет  саласында  жұмыс  істейтін  барлық 
құрылымдар  бірқатар  ақпараттық  технологияларды  пайдаланады 
[6].   
 
 
 
 
 
 
 
 
Ақпараттық 
және 
телекоммуникациялық 
жүйелер, 
мультимедиялық  технологиялар,  сондай-ақ  веб-технологиялар  мен 
Интернет-ресурстарды  қолдануға  негізделген  мәдени  мекемелер 
үшін басқару жүйелері аса танымал.   
 
 
 
Заманауи  медицинаның  күрделілігіне  байланысты  АТ-ны 
медициналық  көмекке  автоматтандыру  үшін  интеграциялау  қажет 
болды.  Осылайша,  денсаулық  сақтау  мекемелері  медициналық 
мекемелердің 
ресурстарын 
басқаруды, 
ауруларды 
диагностикалауды,  дәрілік  заттарды  іріктеуді,  науқастардың 
жағдайын бақылауды, медициналық статистиканы жинауды, емдеу 
шығындарын  есептеуді,  құжаттарды  толтыруды  және  т.б. 
көмектесетін жүйелерге мұқтаж.