Оқулық Алматы 2005 ббк 28. 04 М 87 Оцуыцты жогары оцу орындары студенттеріне

жүктеу 8,63 Mb.

Pdf просмотр

бет	30/96
Дата	29.09.2022
өлшемі	8,63 Mb.
	#39438
түрі	Оқулық

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 96

ГЕНЕТИКА

КРОССИНГОВЕР МЕХАНИЗМДЕРІ
МЕЙОЗДЫҚ КРОССИНГОВЕР
Хромосомалардың айқасуы туралы ғылыми деректердің аз
кезінің
өзінде-ақ
цитологгар
мейоздың
профазасьш
зерттеу
барысында гомологгы хромосомалардың коньюгациялануы (бір —
бірімен жанасуы) кезінде X төрізді фигуралардың, яғни хиазмдердің
пайда болатындыгын байқады. 1909 жылы. Ф. Янсенс хиазмдер
гомологты
хромосомалардың
бір—бірімен
бөлім
алмастыруъша
байланысты деген болжам айтты. Бұл кейінінен 1911 жылы Т. Морган
ұсынған хромосомалардың айқасуы жайлы гипотезаға негіз болды.
Мейоздың 1— профазасының
пахинема кезеңінде гомологты
хромосомалардың
ұқсас
бөлімдері
бір-бірімен
жақындасып,
коньюгацияланатыны белгілі. Хромосоманың ондай күйін бивалент
дейді. Әр хромосоманың өзі екі хроматидген тұрады. Көбінесе сол
биваленттің қүрамындағы ішкері орналасқан екі хроматид бір—
бірімен айқасып, содан барып хиазм пайда болады. Сөйтіп, мейоздың
1
профазасы кроссинговердің пайда болуының бірден—бір сәтті
кезеңі болып есептеледі. Жынысты жолмен көбейетін организмдерде
кроссинговерді кроссоверлі зиготалардың түзілу жиілігіне карал
анықтайды. Себебі олар кроссоверлі гаметалардың үрықтануынан
пайда болады. Мүны зерттеу үшін объект ретінде зең саңырауқүлағы
— нейроспора алынған. Бұл саңырауқұлақтың тіршілік циклының
көпшілігі гаплофазаға сәйкес келеді, ал диплофазасы өтс қысқа.
Зигота түзілген соң, көп кешікпей қайтадан мейоз басталады да,
гаплоидты споралары бар қалта — аска пайда болады.
Сол спораға қарап кроссинговерді оп—оңай анықтауга болады.
Бұл әдісті тетрадалық әдіс дсп те атайды. Сол аскапың ішіддегі ссгіз
82

спораның төртеуі боялған (АААА), ал қалған төртеуі боялмаған (аааа).
Олардың қалтаның ішіндегі орналасу реті ААААаааа болып келеді.
Егер споралар ААаа ААаа больш орналасса, ол кроссинговердің
болғанын көрсетеді.

жүктеу 8,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 26 27 28 29 30 31 32 33 ... 96