ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ

46
47
4. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ 
ТЕРМИНОЛОГИЯЛЫҚ АППАРАТЫ
Жоспар:
4.1. Педагогикалық  технологиялардың негізгі мақсаттары.
4.2. Педагогикалық технологиялардың негізгі элементтері.
4.3. Педагогикалық технологиялардың құрылымы.
4.4. Педагогикалық технологиялардың негізгі алгоритмдері.
4.5. Педагогикалық технологиялардың принциптері.
4.6. Педагогикалық технологиялармен жұмыс істеу шарттары.
4.7. Педагогикалық технологиялардың нəтижесінің жетістіктері.
4.1. Педагогикалық  технологиялардың негізгі 
мақсаттары
Бір  технологияның  өзі  мұғалімдердің  шеберлігіне  байланысты 
əрқилы  жүзеге  асырылуы  мүмкін.  Қазіргі  кезде  əдебиеттерден 
қазіргі  заманғы  білім  берудің  даму  бағыты  мен  технологияларын 
қамтитын  елуден  астам  педагогикалық  технология  қолданылып 
жүргендігі  мəлім.  Сондықтан  білім  беру  жүйесінде  қолданылатын 
педагогикалық технологиялардың негізгі мақсаттарын білу қажет.
Педагогикалық технология 
аттары, авторы
Мақсаттары
Ынтымақтастық педагогикасы
-  талап  ету  педагогикасынан 
қарым-қатынас 
педагогикасына 
өту;
-  балаға  ізгілік  тұрғысынан 
қарау, оқыту мен тəрбиенің бірлігі.
Білім берудегі ізгілендіру 
технологиясы.
Амонашвили  Ш. А.
- баланың жеке қасиеттерін ашу 
арқылы азамат етіп тəрбиелеу;
- баланың   жаны    мен    жүрегіне   
жылылық ұялату;
- баланың  танымдық     күшін   
қалыптастыру жəне дамыту.
Ойын арқылы оқыту 
технологиясы
- дидактикалық; 
- тəрбиелік; 
- дамытушылық; 
- əлеуметтендірушілік.
Проблемалық оқыту 
технологиясы
- білім, білік, дағдыға ие қылу;
- 
өз 
бетімен 
əрекеттену 
əдістерін меңгеру;
- 
танымдық 
жəне 
шығармашылық икемділікті дамы-
ту.
Тірек сигналдары арқылы 
оқыту технологиясы  
(В. Ф. Шаталов)
- 
білім, 
білік, 
дағдыны 
қалыптастыру;
- жеке мəліметтерге қарамастан 
барлық баланы оқыту;
-  оқытуды  жеделдету  (орта 
мектепті 9 жылда аяқтау).
Түсіндіре басқарып оза оқыту 
технологиясы 
(Лысенкова С. Н.)
- білім, білік, дағдыны меңгерту;
- 
мемлекеттік 
стандарт 
көлемінде білім беру; 
-  барлық  баланы  табысты 
оқыту.
Деңгейлік саралап оқыту 
технологиясы.
-  əр  оқушыны  оның  қабілеті 
мен  мүмкіндік  деңгейіне  қарай 
оқыту;
- 
оқытуды 
оқушылардың 
əртүрлі  топтарының  ерекшелігіне 
сəйкес бейімдеу, ыңғайлау.
Міндетті нəтижелерге 
негізделген деңгейлік саралап 
оқыту технологиясы.
-  əр  оқушыны  оның  қабілеті 
мен  мүмкіндік  деңгейіне  орай 
оқыту; 
- 
оқытуды 
оқушылардың 
əртүрлі  топтарының  ерекшелігіне 
сəйкес бейімдеу, ыңғайлау.

48
49
Бағдарламалап оқыту 
технологиясы (Б. Скиннер, 
Н. Краудер, В. П. Беспалько) 
- 
ғылыми  негізде  түзілген 
бағдарлама  негізінде  оқытудың 
тиімділігін арттыру.
Оқытудың компьютерлік 
технологиясы
-  баланың    жеке    қасиеттерін  
ескере отырып оқыту;
-  ақпаратпен  жұмыс  істей 
білуді қалыптастыру жəне қатынас 
қабілетін дамыту;
-  жеке  басты  ақпараттық 
қоғамға даярлау.
Дидактикалық бірліктерді 
ірілендіру технологиясы 
(П. М. Эрдниев)
- математикалық 
білімнің 
оқушының  интеллектісін  дамыту 
мен  өзін-өзі  дамытуының  басты 
шарты  ретіндегі  тұтастығына  қол 
жеткізу.
Математиканы оқытудың 
есеп шығаруға негізделген 
технологиясы (Р. Г. Хазанкин)
- 
пəндердің 
бірлігі 
мен 
тұтастығын  қамтамасыз  ететін 
тақырыптардың 
неғұрлым 
жетілген жүйесін жасау.
Өздігінен даму технологиясы 
(М. Монтессори).
-  барлық  оқушыны  стандарт 
деңгейінде оқыту;
-  балалардың  математикаға  де-
ген қызығушылығын туғызу.
-  балалардың  бойында  дарын-
дыларды  тəрбиелеу;
- жан-жақты дамыту;
- дербестікке тəрбиелеу;
-  бала  санасындағы    нəрселер 
əлемі мен ойлау əрекетінің бірлігі.
Дамыта оқыту технологиясы
(С. Выготский,
Д. Б. Эльконин,
Л. В. Занков,
В. В. Давыдов)
-  бала 
бойында 
еркіндік, 
мақсаткерлік, ар-намыс, мақтаныш 
сезім,  дербестік,  адамгершілік, 
еңбексүйгіштік,  белсінділік,  т.б. 
қасиеттерді дамыту.
Дамыта 
оқытудың 
басты 
мақсаты:  баланы  оқыта  отырып, 
жалпы дамыту.
Л. В. Занковтың дамыта оқыту 
жүйесі
Д. В. Эльконин – 
В. В. Давыдовтың дамыта 
оқыту технологиясы.
- 
жеке 
адамның 
жоғары 
дəрежеде дамуы;
- жан-жақты гармониялық даму 
үшін негіз жасау;
-  теориялық  ой  мен  сана 
қалыптастыру;
- 
балаларда 
білім, 
білік, 
дағдыны  ғана  қалыптастырып 
қоймай, ой-əрекетінің əдістерін де 
қалыптастыру;
-  балалардың  оқу    əрекетіне  
ғылыми  таным логикасын енгізу.
В. М. Манахов технологиясы
-  оқытудың  тұтас  технология-
сын жобалау;
-  алға  қойған  мақсатқа  жетуді 
көздейтін  педагогикалық  үдеріс 
туғызу;
-  мұғалімге  нəтижені  талдап, 
түсіндіріп  бере  алатындай  жүйені 
таңдау жəне құру.
Жаңашыл  педагог  Ш.  Амонашвилиден  дамыта  оқыту  мен 
шəкірт  пен  ұстаз  арасындағы  қарым-қатынастың  жолдарын 
үйренуге болатын болса, С. Н. Лысенкованың тірек схемаларымен 
оза оқыту əдістерін үйренуге болады.
Белгілі  психолог  Выготский: «Оқыту,  білім  беру,  дамытудың 
алдында жүріп отыруы керек. Дұрыс ұйымдастырылған оқыту үдерісі 
ғана баланың жеке басының дамуын үйлестіре алады» – дейді.
Өз  кезінде  Ж.  Аймауытов «... Сабақ  беру – үйреншікті  жай 
шеберлік  емес,  ол  үнемі  жаңадан  жаңаны  табатын  өнер»  деп 
оқыту  үнемі  ізденіспен, «жаңадан  жаңаны»  жасайтын  іс-əрекет 
екенін айтқан еді. Сондықтан қай пəн барысында да тек оқулықпен 
шектелмей,  оқушының  да  шығармашылықпен  жұмыс  жасауына 
көңіл  бөлу  қажеттігі  туындайды.  Мұғалім  үшін  ең  бастысы – 
сабаққа лайықты əдіс-тəсілдерді дұрыс таңдау. Сондықтан бастауыш 
мектепте  сабақтарды  индуктивтік,  дедуктивтік,  репродуктивтік, 
проблемалық,  көрнекілік  əдіспен  оқыту  тиімді  болып  табылады. 
Бастауыш мектепте сабақ түрлерін түрлендіріп сайыс сабақ, сынақ 
сабақ т.б. қайталау сабақ түрлерін топтық жұмыс, жеке оқушымен 
жұмыс, өздік жұмыс түрлерін қолдануға болады.