Оқулық Алматы, 013 1-8683 Әож 005 (075. 8) Кбж 65. 290-2 я 73 м 45

163
Көп регрессивтік талдау жүргізу қиын. Бұл жағдайда әдетте регрес-
сия теңдеуінің мынадай болады:
Y A X
E X
F X
G X
B
n
n
= ⋅
+ ⋅
+ + ⋅
+ ⋅
+
−
1
2
1
...
(5.39)
Бұл сызықтық регрессия теңдеуі, яғни барлық аргументтер Х-тің 
1-дәрежесі болды. Зерттеуде Х пен еркін мүше В-дағы коэффиценттердің 
мағыналарын табу мақсаты қойылды.
Көрсетілген теңдеудің кез келген үдерісті, оған жасалатын ықпал 
сызықтық емес болуы мүмкін болғандықтан, үдеріске ықпал ететін 
барлық факторларды толықтай сипаттайды деуге болмайды.
EXEL бағдарламасында осы есепті шығаруға арналған арнайы 
бағдарлама бар. Бұл ЛИНЕЙН бағдарламасы.
Бағдарламаға Y функциясының белгілі мағыналары, содан кейін Х 
аргументінің белгілі мағыналары және келесі екі мағынаны қабылдай 
алатын конст-мағына «АҚИҚАТ-бұл жағдайда регрессия талдауында В 
еркін мүшенің мағынасы болады, «ЖАЛҒАН» – B еркін мүше болмай-
ды, мағына-статистика, оның екі мағынасы болады: «АҚИҚА» – коэф-
фиценттер мен еркін мүшелердің қателерінің мағыналары анықталады, 
«ЖАЛҒАН» – мағыналар анықталмайды. 5.29-кестеде бағдарлама 
алған есептелген параметрдің ізделген мағыналарының орналасуы 
көрсетілген.
5.29-кесте
A
B
C
D
E
F
1
M
Mn-1
...
М2
V1
B
2
Sen
Sen-1
..
Se2
Se1
Seb
3
R2
Sey
4
F
df
5
SSper
SSост
Бірінші жол – X-тағы М коэффиценттері көрсетілген, мұның 
өзінде коэффиценттердің тәртібі М1-соңғының алдындағы бағаннан 
басталады және оңнан бастап солға, Mn-ға қарай саналады (Х1-тағы 
М1 коэффицент, Х2-тағы М2 коэффицент және т.б.). Соңғы бағанда В 
еркін мүшенің мағынасы беріледі.
Екінші жол – М коэффиценттері мен В еркін мүшесінің стандартты 
қателерінің мағыналары көрсетілген. Стандартты қателер параметрдің 
ауытқу деңгейі анықтайды.
Үшінші жол – R2 детерминация коэффиценті мен Y функциясының 
стандартты қатесі көрсетілген.

164
Төртінші жол – F-статистика немесе F-байқалатын мағына. 
F-статистика тәуелді және тәуелсіз өзгермелілердің арасындағы өзара 
байланыс кездейсоқ немесе емес екенін анықтау үшін пайдаланылады. 
dF-еркіндік дәрежесі. Еркіндік дәрежесі статистикалық кестедегі F – 
қашық мағыналарды табу үшін пайдаланылады. 
Бесінші жол – SSper квадраттардың регрессиялық сомасы, SS 
квадраттардың қалдық сомасы.
Мысал. Бөлшек өңдеудің сапасының, кедір-бұдырының параметрі 
R
a
пайдаланылады. Осы параметр неғұрлым аз болса, сапа соғұрлым 
жоғары болады. Технолог кедір-бұдырға ықпал ететін бірқатар фак-
торды атап өтеді. Регрессивтік талдау жүргізіп, регрессия теңдеуін 
алу керек. Кедір-бұдырға ықпал ететін келесі төрт негізгі факторды 
анықтайды:
1. V кесу жылдамдығы;
2. майлайтын-суытатын сұйықтағы (МСС) керосиннің шоғыр-
ланымы;
3. болаттағы көміртегінің пайызы;
4. станокты пайдалану мерзімі.
Статистикалық зерттеу жүргізіп, деректер жиналды.
5.30-кесте
№
Кесу 
жылдамдығы, 
м/сек Х1
Керосиннің 
шоғырланымы, 
%, Х2
Көміртегі, 
% Х3
Станоктың 
мерзімі, 
ай, Х4
Ra, мкм, Y
1
10
22
1.5
8
20
2
12
24
1.9
11
25
3
18
20
1.7
16
28
4
14
25
2.0
20
26
5
8
26
2.1
24
32
6
17
18
1.4
6
18
7
16
22
1.8
10
25
8
12
20
1.2
12
24
9
9
15
1.5
18
30
Кестенің деректерін EXEL бағдарламасына енгіземіз, А12 ұяшықта 
ЛИНЕЙН операторын тереміз. Y мағыналарын енгіземіз (Е2:Е10), 
содан кейін Х мағыналарын енгіземіз (А2:Д10) және «АҚИҚАТ» 
параметрінің мағынасын екі рет енгіземіз. Осыдан кейін деректердің 
массивін белгілейміз -А12-Е12-А16-Е16 өрісін жеке бөлеміз (ЛИНЕЙН 

165
операторы енгізілетін жолдан 5 жол төмен өрісті және Х плюс Х 1 са-
нына тең өрісті көлденеңінен жеке бөлу керек (5.30-сурет) .

жүктеу 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: