Оқулық Алматы, 012 Əож 37. Кжб 74. 00 Д 87

215
ұйымдар  мен  еңбек  ұжымының  білім  алушылар  тəрбиесіндегі 
бірлескен  жұмыстары.  Кəсіптік  білім  беру  мекемелерінің  ата-
аналардың  педагогикалық  білімін  көтерудегі  жұмыстары.  Бұл 
жұмыстың  мазмұны  отбасы  мен  қоғамдық  орталықтың  бірлескен 
əрекетіндегі  білім  беру  мекемесінің  ұйымдастырушы  орталық 
ретіндегі  рөлін  нығайтуға  бағытталады.  Ол  мазмұнға  ата-аналар 
ұжымы мен білім беру мекемесі кеңесінің жұмысы, педагогикалық 
лекторийлер, жалпы білім беру мекемесі, педагогикалық конферен-
ция, педагогикалық университет сабақтары, ата-аналар үшін ашық 
есік күндері енеді. Ата-аналарды, қоғамдық ұйым өкілдерін үйірме, 
секция, студия жəне т.б. қоғамдық жұмыстардың жетекшісі ретінде 
білім алушылардың тəрбие жұмыстарына тарту, сол сияқты ата-ана-
лармен дербес жұмыс жүргізу де осы бағыттың мазмұнын құрайды.
Педагог кадрлармен жұмыс. Педагог кадрларды аттестациялау, 
олардың кəсіптік дайындығының деңгейіне баға беруде информати-
ка мен ЭЕТ құралдарын пайдалану, білім беру мекемесі ұжымы мен 
жалпы  білім  беру  мекемесінің  ғылыми-əдістемелік  мəселелерімен 
-  семинар,  конференция,  педоқу,  əдістемелік  кеңес  отырыста-
рын,  педагогикалық  кеңес  өткізу.  Озық  педагогикалық  тəжірибе 
мектебінің  жұмысын  жолға  қою.  Пəн  оқытушылары  мен  сынып 
жетекшілерінің  əдістемелік  бірлестіктері  қызметінің  мазмұнын 
айқындау.  Педагогикалық  тəжірибені  зерттеу,  жинақтау  жəне 
таратуға  басшылық  жасау.  Білім  беру  мекемесінде  инновациялық 
орта  қалыптастыру,  педагогикалық  инновацияны  бағалау  жəне 
енгізу.
Білім беруді мекемеішілік бақылау жүйесі. Бұл тарауда бақылауға 
байланысты арнайы іс-əрекет бағдарламасы қарастырылады.
Кəсіптік  білім  беру  мекемелерінің    оқу-материалдық  база-
сын  нығайту,  білім  беру  мекемесінің  материалдық  құндылықтары, 
оқытудың  техникалық  құралдары,  оқу  құралдарын  түгендеп  оты-
ру  жыл  бойына  жоспарланады.  Оқу  кабинеттерін  безендіру  жəне 
қайта  жабдықтау.  Ұзартылған  күн  тобы  мен 6 жасар  балалармен 
жүргізілетін сабақ жұмыстарын жетілдіру. Спорт, туризм, техникалық 
шығармашылықпен  айналысудың  материалдық-техникалық  база-
сын нығайту. Кəсіптік білім беру мекемелеріндегі кітапхана қорын 
толықтыру. Кəсіптік білім беру мекемелерін ағымдағы жəне күрделі 
жөндеуден өткізудің бағдарламасы.
Ұйымдық-педагогикалық іс-шаралар. Жоспардың бұл бөлімінде 
білім  беру  мекемесі  кеңесі  отырысының,  педагогикалық  кеңестің, 
өндірістік  жиынның  тақырыптары  жазылады.  Кəсіптік  білім  беру 

216
мекемелерінің  басшылары  арасында  міндет  бөлісіледі,  білім  беру 
мекемесінің біртұтас жұмыс тəртібі, кезекшілік кестесі анықталады, 
оқу жүктемесі, сынып жетекшілігі, кабинет меңгерушілігі жəне т.б. 
бөлініп беріледі.
Біртұтас басқару циклында жоспарлау қызметін іске асыру білім 
беру мекемесі қызметінің тиімділігін арттырады.
Кəсіптік  білім  беру  мекемелерін  басқарудағы  ұйымдастыру-
шылық  қызмет.  Қабылданған  шешімдерді  іске  асыруда  оған 
қажетті жүйені іске қосу, оның түрлі компоненттерінің өзара тиімді 
əрекеттесуін қамтамасыз ету үшін ұйымдастыру кезеңі қажет.
«Ұйымдастыру» 
ұғымы бірнеше мағынада қолданылады:
 
–
біріншіден,
  өткізілген  сабақтың,  сыныптан  тыс  жұмыстың 
сапасы,  тұтас  оқу-тəрбие  үдерісінің  немесе  оның  бір  бөлігінің 
жағдайына берілген баға ретінде қолданылады;
 
–
екіншіден,
  ұйымдастыру  ұғымы  білім  беру  мекемесі 
басшыларының,  білім  алушылардың,  білім  алушылардың  өзін-
өзі  басқару  органдарының  белгіленген  жоспарды  іске  асыруға, 
алға  қойған  мақсатқа  қол  жеткізуге  бағытталған,  жалпы  тұтас 
педагогикалық  үдерісті  басқаруды  ұйымдастыру  мағынасында 
қолданылады.
Адамның  ұйымдастырушылық  қызметі,  өзінің  табиғатынан, 
нақты  жағдайда  психологиялық-педагогикалық  білімдерді  шұғыл 
қолдана  алуға  негізделген  практикалық  қызмет.  Əріптестермен, 
білім  алушылармен  тұрақты  түрде  өзара  байланыста  болу 
ұйымдастырушылық қызметке біршама танымалдық бағдар береді. 
Ұйымдастыру қызметін жетілдіруді жоспарлауда білім беру мекемесі 
басшысы  тұлғааралық  қатынастарды  ұйымдастыру,  кəсіптік  білім 
беру  мекемелерінің  менеджерлерін  дайындау  жүйесі  сияқты  білім 
берудің мекемеішілік менеджмент идеяларын қолдануы мүмкін.
Кəсіптік  білім  беру  мекемелерін  басқарудағы  ұйымдастыру 
қызметінің  мазмұны.  Ұйымдастыру  қызметі
 
қабылданған 
шешімдерді іске асыруға бағытталады. Ал оны нақты - оқытушылар, 
балалар, ата-аналар, жұртшылық өкілдер атқарады. Сондықтан, кез-
келген  істі  ұйымдастырғанда  оны  адам  факторының  мүмкіндігін 
пайдалану  жəне  іске  асыру  тұрғысынан  бағалаған  орынды. 
Ұйымдастырушы  орындаушыларды  алдын-ала  іріктеу,  оларды 
жұмыс орны, уақыты жəне ұжымдық іске қатысу реттілігімен бөлу 
сияқты мəселелерді шешеді. Алдағы іс-əрекеттің мазмұнын, түрі мен 

217
əдістерін таңдауда нақты жағдай мен орындау-шылары мүмкіндігінің 
арақатынасын  айқындау  қажет.  Бұл  жерде  нақты  жағдай  ретінде 
əрекетке  қажетті  еңбек  заттары  мен  құралдары,  олардың  орна-
ласуы  мен  өтетін  орны  жəне  т.б.  компонеттерді  атауға  болады. 
Басшының  ұйымдастыру  қызметінің  құрамында  алдағы  əрекетті 
дəлелдеу, нұсқау беру, тапсырманы орындаудың қажеттілігіне деген 
сенім  қалыптастыру,  педагогикалық  жəне  білім  алушылар  ұжымы 
əрекетінің  бірлігін  қамтамасыз  ету  əрекеті,  ынталандырудың  ең 
тиімді формасын таңдау маңызды орын алады. Сол сияқты, басшының 
ұйымдастырушылық қызметінде нақты істің барысы жəне нəтижесін 
бағалау  да  аса  қажет  сапалардың  бірі.  Сонымен  бірге,  білім  беру 
мекемесі жетекшісінің ұйымдастырушылық қызметі педагогикалық 
ұжым  мен  пікірлестер  ұжымын  қалыптастыруға  бағытталады.  Бұл 
жұмыста
  басшының
  кəсіпқойлық,  жалпы  жəне  педагогикалық 
мəдениеті,  кəсіптік  білім  беру  мекемелерінің,  білім  алушылар  мен 
оқытушылар қызметіне деген қызығушылығы, міндет қоя білу жəне 
іске асыруға қол жеткізе алу сияқты жеке қасиеттері маңызды рөл 
атқарады.  Басшының  ұйымдастырушылық  мəдениетінің  ендігі  бір 
көрсеткіші - өзінің жəне қарамағындағылардың уақыттарын барын-
ша тиімді етіп жоспарлау. Бұл жерде білім беру мекемесі жетекшісінің 
əкімшілік  қызметпен  бірге,  белгілі  бір  пəннің  оқытушысы  ретінде 
педагогикалық  қызметпен  де  айналысатындығын  ескеру  керек. 
Жетекшінің  негізгі  уақыты  əкімшілік  қызметіне  жұмсалады,  бірақ 
оның  педагогикалық  қызметі  өзге  мұғалімдерге  үлгі  болатындай 
болуы  керек,  сонда  ғана  оқу  орны  жетекшісі  ұстаздардың  ұстазы 
бола алады. Бұл жағдай сабаққа дайындалуға, жаңа психологиялық-
педагогикалық  əдебиеттерді  оқуға  көп  уақыт  бөлуді  талап  етеді. 
Сондықтан  да,  уақытты  мақсатты  түрде  пайдалана  білу  шеберлігі 
-  білім  беру  мекемесі  жетекшісінің,  оқытушының  еңбегін 
ғылыми  ұйымдастырудың  негізі.  Əсіресе,  білім  алушылардың  де, 
басшылардың да жүктемесі шамадан тыс артып отырған кезде бұл 
əрекеттің маңызы арта түседі.
Білім  беру  мекемесіндегі  басқару  қызметін  ұйымдастыру  ша-
ралары:  білім  беру  мекемесіндегі  басқару  қызметін  ұйымдастыру 
формаларының ең бастылары ретіндегі білім беру мекемесі кеңесі, 
педагогикалық  кеңес,  оқу  орны  жетекшісі  жанындағы  кеңес, 
білім  беру  мекемесі  жетекшісінің  орынбасары  жанындағы  кеңес, 
əдістемелік  семинар,  комиссия,  клуб  мəжілістері,  білім  алушылар 
комитетінің отырыстарын атауға болады. Ендігі кезекте, білім беру