Оқулық Алматы, 012 Əож 37. Кжб 74. 00 Д 87

325
əрекетінің дербес ерекшеліктерін ескеру негізінде құрылады. Еңбек 
технологиясы  жəне  кəсіпке  баулу  мұғалімдерінің  өздігінен  білімін 
көтеруі оның бос уақытын дұрыс ұйымдастыруына, дербес жұмыс 
жоспарын түзіп, оны іске асыра алуына тікелей байланысты.
Кəсіптік  білім  мамандарының  біліктілігін  жоғарылатудағы 
инновациялық  технологиялар.  Оқу  орнын  бітірушілердің  бəсекеге 
қабілеттілік  проблемларының  шешімін  іздестіру  жəне  кəсіби  оқу 
орындарының  іс-əрекеттеріндегі  өзгерістер  кəсіптік  білім  саласы 
жетекшілерінің  жəне  инженерлік-педагогикалық  қызметкерлердің 
біліктілігін жоғарылатуда түбегейлі озық жаңартуларды талап етуде.
Үздіксіз  білім  берудің  маңызды  торабы  ретінде  біліктілікті 
жоғарылату  кəсіптік  білім  мекемелері  мамандарының,  сонымен 
бірге,  жеке  тұлғалардың  кəсіби  құзыреттіліктерін  жоғарылатуға 
деген  кəсіби-білімдік  сұранысын  қанағаттандыру  міндеттерін 
жүзеге  асырады.  Осы  орайда  біліктілік  жоғарылатудың  тұлғаға-
бағдарланған педагогикалық технологияны атап өтуге болады.
Тұлғаға-бағдарланған  педагогикалық  технологиясы  əлеуметтік-
педагогикалық, пəндік-кəсібилік, арнайы болып бөлінеді.
Əлеуметтік-педагогикалық біліктілікті жоғарылату, ең алдымен, 
оның негізін құрайтын жетекшілер мен инженерлік-педагогикалық 
кадрлардың  санасындағы  жеке  тұлғалық  шығармашылығы  мен 
құндылықтарынан  тұратын,  кəсіби  ойлауын  жаңаша,  қайта  құруға 
бағытталады.  Сонымен  қатар,  ол  тыңдаушылардың  педагогикалық 
шеберлік, басқару дағдылар мен іскерліктер, педагогикалық техно-
логияларды жобалау сияқты нақты мəселелерді меңгерудің шешімін 
қарастырады.
Пəндік-кəсібилік біліктілікті жоғарылату пəн бойынша білімдері 
мен  іскерліктерін  тереңдету,  жетілдіру  жəне  жаңарту  қызметін 
атқарады.  Ондай  даярлық  жалпы  техникалық  жəне  арнайы  пəндер 
оқытушылары үшін, сонымен қатар, өндірістік оқыту шеберлері үшін 
оқытудың жаңа ақпараттық технологиялары саласында жүргізіледі.
Арнайы  біліктілік  жоғарылату  оқу  орындарының  жəне 
тыңдаушылардың жеке сұраныстарына орай, ықпалдасқан оқу жо-
спарлары негізінде ұйымдастырылады.
8.3. Кəсіпке баулу мұғалімдерінің (оқытушыларының) 
даярлығы жəне олардың біліктілігін жетілдіру
Қазақстан  Республикасында  техникалық  жəне  кəсіптік  білім 
беруді 2008-2012 жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасын-

326
да кəсіпке баулу мұғалімдерінің (оқытушыларының) даярлығы жəне 
олардың біліктілігін жетілдіру мəселелеріне аса мəн берілген
1
.
Атап  айтқанда 2020 жылға  дейін  жыл  сайын 73,3 мың 
педагогикалық  кадрларды  ваучерлік-модульдік  жүйе  негізінді 
біліктілікті  арттырудан  өткізу,  біліктілікті  арттыру  жүйесінің  
нормативтік құқықтық базасын жетілдіру, материалдық-техникалық 
базасын  жəне  бағдарламасын  жаңарту,  ұйымдастыру  моделін  ре-
формалау, ресурстық əлеуетті  кадрлардың біліктілігін арттыру мен 
қайта  даярлауды  іске  асыратын    субъектілер  арасында  конкурстық 
негізде  бөлу,  педагог  кадрлардың  біліктілігін  арттыру  жəне  қайта 
даярлау жүйесіне 2015 жылдарға қарай сынақ нəтижелері бойынша 
ваучерлік  тетікті  енгізу,  қайта  даярлау  мен  біліктілікті  арттыруды 
жүзеге  асыратын  білім  беру  ұйымдарын  қашықтықтан  оқытумен 
қамтамасыз  ету  мақсатында  олар  интерактивті    жабдықтармен 
жарақтандыру  көзделуде.  Сонымен  қатар  үдемелі  индустриялық-
инновациялық  дамудың  басым  бағыттары    бойынша  алдыңғы 
қатарлы отандық жəне шетелдік өнеркəсіп кəсіпорындармен жоғары 
оқу орындарын көпжақты біріктіру мақсатында жыл сайын шетелде 
профессор-оқытушы құрамның (бұдан əрі – ПОҚ) біліктілігін арт-
тыру ұйымдастырылады.
Бүгінгі  таңда  5В012000 – Кəсіптік  оқыту  мамандығы  бойын-
ша  ветеринария,  су  көлігі,  темір  жол  көлігі,  полиграфия,  құқық 
жəне құқыққорғау іс-əрекеті, талшық өндірісі, тоқыма жəне трико-
таж өндірісі, сервис, туризм сияқты əр түрлі салалық мамандықтар 
тізімін кеңейту қажеттілігі туындап отыр.
Бүгінгі  күні  бастауыш  кəсіпке  баулу  педагогтарын  даярлау 
қолайсыз,  шалғай  жерлерде  орналасқандықтан,  кəсіптік  білім 
беру  жүйесінің  сұраныстарына  орай,  жоғары  оқу  орындарын 
оңтайластыру  қажеттілігі  туындап  отыр.  Болашақта,  уақыт  өте,  
кəсіби-педагогикалық  білім  берудің  оқу-əдістемелік  орталықтары 
рөлін  атқаратын  мамандандырылған  ірі  кəсіби-педагогикалық 
жоғары оқу орындарын ашу қарастырылуы тиіс.
Кəсіби  орта жəне кəсіби-педагогикалық колледждер мен лицей-
лер жүйесін сақтау жəне дамыту қажет.
Оқытушылар мен студенттердің (білім алушылардың)  ғылыми-
зерттеу  жəне  инновациялық  іс-əрекеттеріне,  сондай-ақ,  қайсыбір 
инновациялық  шығармашылықты  іс-əрекеттердің  жандануына  көп 
көңіл бөлу қажет. Орта кəсіби-педагогикалық білім беру жүйесінің 
1
Қазақстан Республикасында техникалық  жəне кəсіптік білім беруді дамытудың 2008 – 2012 
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.-Астана, 2008]

327
алдында,  негізін  жеке  тұлғаның  даму  идеясы  құрайтын,  тек  қана 
нақты кəсіби іс-əрекетке ғана емес, кəсіби ұтқырлықты қамтамасыз 
ете  алатын  көп  функционалды  іскерліктерді  қалыптастыруға  даяр, 
алдыңғы қатарлы білім беру үлгісіне көшу қажеттілігі тұр.
Кəсібилікті  жоғарылатудың  мақсаты,  құрылымы  жəне  функ-
циялары.  Кəсіпке  баулу  педагогының  кəсіби-педагогикалық  іс-
əрекетінің ерекшелігі олардың кəсіби өсуінің аса маңыздылығын ту-
ындатады. Кəсіби топтар үшін осы кəсіби өсу проблемасы аса өзекті 
мəселе.
Кəсібилік  іс-əрекет  педагогикалық  шеберлік  ұғымына  жақын, 
өйткені  ол  кəсіби  іскерліктер  мен  дағдылардың  дамуын  көздейді. 
Шеберлік  категориясы,  өз  кезегінде  сол  кəсібилік  категориясының 
бір бөлігі болып табылады.
Педагогикалық шеберлік, педагогикалық іс-əрекет санамен пай-
ымдалып,  талданған  практикалық  тəжірибе  арқылы  қалыптасады. 
Педагогикалық  шеберлік,  əрбір  педагогқа,  үнемі    мақсатты 
бағытталған өзін-өзі шыңдау жағдайында қол жетімді.
Міне, осыған байланысты өздік білім алу жəне өзін-өзі тəрбиелеу 
арқылы үнемі жетілу проблемасының көкейкестілігі күн санап арта 
түсуде.  Педагог  педагогикалық  іс-əрекеттің  нақты  бір  кезеңінде 
өзінің іс-əрекетін өзін-өзі бақылау негізінде анықтай алады. Өзіндік 
талдау  негізінде  көкейкесті  проблемалардың  тізбесі  жəне  кəсіби 
даярлаудың  түрлі  аспектілері  бойынша  ұсынылатын  əдебиеттер 
тізімі жасалады. Бұл өз кезегінде өздік білім толықтыру жұмысының 
тақырыбын таңдауға көмектеседі.
Кəсіби  өздік  білім  толықтырудың  ең  бір  тиімді  жолы – оқу 
орнының  кешенді  тақырыбының  шеңберінде  ғылыми  немесе 
əдістемелік проблеманы өңдеу.
Өз  бетінше  білім  алу  жұмысының  тиімділігі  оқу  орнында 
өзбетіндік жұмыс жүргізудің іскерліктері мен дағдыларын меңгеру 
дəрежесіне  байланысты.  Білім  қорын  молайту  жəне  алынған 
ақпараттарды дидактикалық тұрғыда жаңғыртып, өзгерту бойынша 
өздік жұмыс жүргізудің оңтайлы тəсілдері мен əдістерін меңгерудің 
мəні зор.
Өздік білім алу жолымен педагогтардың біліктілікті жоғарылату 
жүйесінің  сан  түрлі  тораптарындағы  оқу  жəне  əдістемелік  іс-
əрекеттерінде жинақтаған білімдері толықтырылады. Педагогикалық 
қызметкерлердің  өздік  білім  алуының  рөлі  өрістеу  үстінде  жəне 
бүгінгі  жағдайда  біліктілік  жоғарылатудың  ең  бір  қолжетімді  фор-
масы болып отыр.