Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

345
дай ішкі сұраныс пен ұсыныс қисықтары берілген, ал əлемдік баға 
P
W
деңгейі автомобильге деген əлемдік сұраныс D
W
пен əлемдік 
ұсыныс S
W
қисықтарының қиылысу нүктесінде қалыптасады. 
Бұл жағдайда, əлемдік баға А елінің ішкі сұранысымен жəне 
ұсынысымен анықталатын тепе-теңдік P
A
бағасынан төмен, олай 
болса, А еліне автомобильді сырттан əлемдік төмен бағамен 
импорттаған тиімді болып табылады. Керісінше, əлемдік баға 
В елінің тепе-теңдік ішкі P
B
бағасынан жоғары, олай болса, В 
еліне автомобильді сыртқа əлемдік жоғары бағамен экспорттаған 
тиімді болып табылады. 
Мемлекеттік сыртқы сауда саясаты екі типте жүргізіледі: про-
текционизм жəне еркін сауда (фритредерство).
1. Протекционизм (латынша «protectio» - қорғау) – 
жергілікті тауар өндірушілерді шетелдік бəсекелестерден қорғау 
саясаты. Протекционизм капиталдың алғашқы қорлануы кезінде 
(ХVІ-ХVІІІ ғ.ғ) пайда болды. Оның теориялық негізін мерканти-
листер құрды жəне бас кезінде Францияда кең таралды. Ресейге 
Петр І-нің билік еткен кезеңінде келді. 
Протекционистік саясатты жақтаушылардың агрументтері:
1. Протекционизм ұлттық ресурстарды пайдалану деңгейін 
көтереді.
2. Протекционизм импорттық салықтарды қолданып, эконо-
микалық тиімділікті арттырады.
3. Протекционизм өзінің экономикалық дамуына келеңсіз 
жағ дайларға ұшыраған салаларды көтеруге мүмкіндік береді.
4. Протекционизм тек өте үстіртін жағдайларда (төлем балан-
сы тапшылығы, ұлттық экономиканы шетелдік субъектілердің 
бəсекесінен қорғау үшін) қолданылады.
Сондай-ақ, протекционизмді жақтаушылар оның əлеуметтік-
экономикалық артықшылықтарын атап көрсетеді:
- протекционизм елдердің қауіпсіздік қабілетін ұстауға жағ-
дайлар жасайды. Əр ел өзінің ұлттық қауіпсіздігіне қажетті 
стра тегиялық маңызды салалардың (ауыл шаруашылығы, тамақ 
өнеркəсібі, металлургия жəне т.б.) дамуын қамтамасыз етуі қажет;
- протекционизм өмір сүру деңгейі мен сапасы төмен елдерді 
дамыған елдерден қорғау үшін қажет;

346
- протекционистік саясат кейбір əлеуметтік топтар мен эко-
номикалық қызметтерді (крестьяндық, ұлттық қолөнерді) сақтап 
қалуға мүмкіндік береді.

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: