Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

332
шығару, сондай-ақ, шетелдерде шығарылған тауарларды кері экс-
порттау.
Импорт
– ел ішінде пайдалануға жəне кері экспорттауға ар-
налған тауарларды шекарадан əкелу.
Мысалы, 2011 жылдың қаңтар айында ҚР-ның экспорттық 
құрылымы пайызбен есептегенде былайша көрініс тапты:
− 
минералды өнімдер – 70,5%;
− 
металлдар жəне олардан жасалған өнімдер – 19,0%;
− 
химиялық өнім жəне олармен байланысты өнеркəсіп са-
лаларының өнімдері (каучуктер мен пластмассаларды қосқанда) 
– 3,6%;
− 
мал жəне өсімдіктер өнімдері, дайын азық-түлік тауарлары 
– 2,6%;
− 
машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар жəне ап-
параттар – 0,8%;
− 
өзгелері – 3,5%.
Ал 2011 жылдың қаңтар айында ҚР-ның импорттық құры-
лымы пайызбен есептегенде былайша көрініс тапты:
− 
машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар жəне ап-
параттар – 35,0%;
− 
минералды өнімдер – 17,7%;
− 
металлдар жəне олардан жасалған өнімдер – 14,2%;
− 
химиялық өнім жəне олармен байланысты өнеркəсіп са-
лаларының өнімдері (каучуктер мен пластмассаларды қосқанда) 
– 12,9%;
− 
мал жəне өсімдіктер өнімдері, дайын азық-түлік тауарлары 
– 9,7%;
− 
өзгелері – 10,5%.
Халықаралық сауданың тиімділігі теориясына айтарлық-
тай үлес қосқан ағылшын экономистері А. Смит, Д. Рикардо, 
Дж.Ст. Милль болды. 
Адам Смит 
абсолютті артықшылықтар теориясының
не-
гізін салды. Оның теориясы бойынша халықаралық сауда əр түрлі 
елдердегі тауар өндірісінің абсолютті шығындарының айыр-
машылығына негізделуі тиіс. 
А. Смиттің ойынша, əрбір ел басқа елге қарағанда, еркін 

333
нарық жағдайында өндірісіне аз шығын жұмсайтын тауарға ма-
манданғаны дұрыс.
А. Смит əр елде белгілі тауарларды аз шығынмен өндіруге 
мүмкіндік беретін ерекше табиғи жағдайлар мен ресурстар бар 
екенін атап көрсетті.
А. Смиттің абсолютті артықшылықтар теориясын толықтыр-
ған жəне əрі қарай дамытқан Давид Рикардо болды. Ол өзінің 

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: