Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

157
қайта сату-сатып алу қатынастары орын алатын нарық. Мұндай 
нарықта көбінесе облигациялардың нарықтық (курстық) бағасы 
анықталады. Облигацияның курстық бағасы мына формуламен 
анықталады:
В = а / i
мұнда, В – облигация курсы; а – облигациялар бойынша 
табыстың тіркелген сомасы; і – пайыздың ағымдық қойылымы.
Алайда, макроэкономикада ақша нарығында тепе-теңдік 
орын алғанда біз бағалы қағаздар (облигациялар) нарығындағы 
тепе-теңдікті де ұмытпағанымыз жөн. Кейбір отандық əдебиет 
көздерінде ақша нарығы мен облигациялар нарығы өзара бір-
бірімен байланысқан «сыбайлас тамыр жүйесі» секілді деп си-
патталады. 
 
Қорытынды
1. Ақша – бұл абсолютті өтімділікке ие айырбас құралы. Ақшалар 
инфляциялық үрдістерді, циклдік толқуларды, экономиканың тепе-
теңдікке жету механизмін, тауар жəне ақша нарықтарының тиімді 
жұмыс істеуін талдайтын аса маңызды макроэкономикалық категория 
ретінде саналады.
2. Ақша мынадай қызметтерді атқарады: 1) 
құн өлшеу құралы 
ретінде
– тауарлардың бағалар түріндегі құндарын өлшеу жəне салыс-
тыру үшін қызмет атқарады; 2) 
айналым құралы немесе жалпылама 
айырбастау құралы ретінде
– айырбас кезінде делдалдық қызмет 
атқарады; 3) 
жинақтау (құнды сақтау) құралы ретінде
– болашақта са-
тып алушылық қабілетті қамтамасыз ету қызметін атқарады; 4) 
төлем 
құралы ретінде
– несиелік төлемдерді қайтару үшін қызмет атқарады; 
5) 
əлемдік ақшалар ретінде
– əлемдік нарыққа қызмет көрсету үшін 
қолданылады.
3. Ақшаның бағасы ақша нарығында ақшаға сұраныс пен ақша 
ұсынысының нəтижесінде қалыптасады. Ақшаға деген сұраныс (М
d
) 
– тұр ғындар мен фирмалардың берілген уақыт мезетінде белгілі бір 
төлем операцияларын жүргізу үшін нақты қаражаттар көлемін өз қол-
дарында ұстағысы келетінін білдіретін қалаулары; нарықтың ақша 
қаражаттарына деген жалпы қажеттіліктері. 
4. Ақша ұсынысы (M
S
) – бұл банктен тыс айналымдағы ақша көлемі. 
Ол қолма-қол ақшалар (С) мен экономикалық агенттердің талап еткенге 

158
дейінгі депозиттерінен (D) құралады немесе ақша ұсынысын M
1
ақша 
агрегаты деп қарастыруға болады.
5. Ақша нарығындағы тепе-теңдік – бұл ұсынылатын ақша көлемі 
жəне жеке тұлғалар мен кəсіпкерлер қолдарында ұстағысы келетін 
ақша көлемінің теңесуі. Ақша нарығындағы тепе-теңдікті Ұлттық банк 
реттейді.

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: