Оқулық / К. Б. Байболов, Т. Қ. Құлажанов, Н. Б. Батырбаева

жүктеу 4,28 Mb.

Pdf просмотр

бет	12/109
Дата	17.01.2022
өлшемі	4,28 Mb.
	#33177
түрі	Оқулық

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 109

Ылғалдың физика-химиялық формадағы байланысы сорылудың (
Механикалық байланысқан су

2.

Дәннің ылғалы және ылғалмен байланысы

Академик Ребиндер тұжырымы бойынша материал мен ылғалдың байланыс
топталу сызбасы негізіне энергетикалық принцип ұсынылған, мұнда ылғалдың
байланыс қарқындылығы, пайда болу жағдайы және оның бұзылуы ескерілген.
Осы схема бойынша материал мен ылғалдың байланыс формалары:
химиялық,
физика-химиялық және  механикалық.

Ылғалдың материалмен химиялық байланысқан
формасы мықты келеді,
оны  ажырату  үшін  жылумен  қарқынды  немесе  химиялық  іс-әрекет  ету  қажет,
нәтижесінде материал күрделі өзгерістерге ұшырайды.
Ылғалдың  физика-химиялық  формадағы  байланысы

сорылудың
(
адсорбциялық), осмотикалық (сіңірілген) және структуралық түрлері белсенді
көріністе болады.
Механикалық  байланысқан  су
микро  және  макро-түтікшелермен  және
сулау арқылы ылғалдану.
Судың  химиялық  байланысқан  түрі  (адсорбция)  коллойдты  денемен
байланысы  жылу  бөлінумен  сәйкес  және  басқа  термодинамикалық  белгісі
бойынша  молекулялық  салмақтары  әр  түрлі  екі  сұйықтың  араласу  процесіне
ұқсайды, яғни еріту процесі. Адсорбциялық байланысқан су молекуласы берік
келеді. Су мицелланың сыртқы бетіне сіңеді  (интермицеллалық адсорбция) және
ішкі  құрылыстарда  осындай  жағдай  туындайды.  Коллойдты  денемен
байланысқан  су  денені  сығады,  гидротациялық  (ісіну)  жылу  пайда  болады.
Бірінші  мономолекулярлық  қабатпен  байланысқан  жағдайда  жылу  көп  пайда
болады.  Осындай  байланыстағы  суды  ажырату  үшін  елеулі  энергия  қажет.
Адсорбциялық  байланысқан  су,  материалдың  ішінде,  бу  түрінде  қозғалыста
болады.
Осмотикалық  сіңірілген  ылғал  материалмен  аса  тығыз  байланыста
болмайды,  ол  ісінудің  екінші  стадиясын  көрсетеді.  Сіңірілген  су  жүйені
қыспайды және жылу пайда болмайды. Осы жағдайда байланыс энергиясы әлсіз
келеді,  бос  суды  механикалық  әдіспен  ажыратуға  болады.  Капиллярлық-
түтікшелік жағдайда су тар саңылауларда орналасады, ылғал микрокапиллярлы

11

түтікшелерде жайласады, оның жайылу радиусы 10
-5
см-ге тең. Судың ерекшелігі
кез  келген  саңылауларды  толтырады,  ал  тесіп  өтетін    түтікшелер  түйіскен
жағдайда  су  толық  орналасады.  Осындай  суды  алу  үшін  айтарлықтай  энергия
жұмсалмайды, бірақ, бос сумен салыстырғанда, байланысы мықтылау келеді.
Бүркіп  сулау  (ісіндіру)  мықты  байланыспаған  су.  Су  дәннің
саңылауларында,  қуыстарда  және  материалдың  бетінде  орын  алады,  бос  суды
механикалық әдіспен алады.
Сонымен,  капиллярлы-қуысты  денемен  судың  байланысуының  шегі
болмайды,
аталған
байланыстар
көп
жағдайда
кездеседі,
кептіру
технологиясында олардың  сипаттамаларын жеке-дара қарастыруға болмайды.

жүктеу 4,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 109