ОқУ-Әдістемелік кешені мазмұНЫ

• 
  Желінің территориясының ұзындығы;
  
• 
  Мәліметтерді жіберу жылдамдығы;
  
• 
  Абоненттердің жүйе санының көптігі;
  
• 
  Сигналдарды жіберу типі;
  
• 
  Желіге абонентерді кіру әдістері;
  
• 
  Программалық қамтамассыздандыру құрылғысы
  
• 
  Сөздер жіберу мүмкіндігі;
  
• 
  Жергілікті есептеу желісінің мүмкіндіктері;
  

Жергілікті желі ауқымды желімен өте көп мәлімет алмасатын болған жағдайда, пошталық серверлер пайдаланылады. Олар электрондық пошта мәліметтерін өңдеу үшін қолданылады. Интернет желісімен тиімді қатынас құру үшін Web – серверлер пайдаланылуы мүмкін.

Жергілікті желілердегі компьютерлердің бір – бірімен қатынас жасау сипатын олардың функциональдық қызметімен байланыстыру қалыптасқан. Жергілікті желі аймағында да компьютерді тікелей байланыстыру кезіндегі сияқты клиент және сервер ұғымдары қолданылады.

3. Клиенттер

Барлық клиенттер – инфотелекоммуникациялық қызметтің пайдаланушылары – екі үлкен лагерьге бөліп тастауға болады: бұқаралық дара клиенттер және бірлескен клиенттер.

Бірінші жағдайда тұтыну орны қызметі пәтер немесе жер үй болып табылады, ал клиенттер болып – осы пәтерде тұрушылар, ең алдымен базалық қызметтерді қажет ететін – телефон байланыстары, теледидар, радио және (бірақ әлі бәріне емес) Интернетке өту. Бұқаралық клиенттерге қызметтің үнемділігі өте маңызды – төмен айлық төлемдер, стандартты терминалдық құрылғыларды қолдану мүмкіншілігі, сондайлардың бірі телефон аппараттары, теледидарлық қабылдағыштар, дербес компьютерлер, сонымен қатар пәтерде болатын телефондық булар және теледидарлық коаксиальды кабельдерді де қолдануға болады. Күрделірек қолдануда және қымбат терминалдық құрылғылар, мысалы, солардың біріне компьютерленген теледидарлар немесе ІР-телефондар, қарапайым теледидар немесе телефондар бағасымен бірдей болғанға дейін бұқаралық болуы мүмкін емес. Біздің үйімізде бар желілер – жаңа компьютерлік желілер қызметі мен Интернетке өту рұқсаты қызметіне бұл қатаң шек қоюлуы, өйткені ол мәліметтер алмасуына есептелмеген, ал әрбір үйге жаңадан сапалы кабельдер, мысалы оптикалық-талшық – қымбат іс.

Сондықтан Интернетке өту үшін көбінесе телефон желісі арқылы байланысатын аз мөлшердегі жылдамдықтағы модем арқылы жүзеге асады, бірақ бірте-бірте жаңа технологияларға ие болады – сандық абоненттік линиялар технологиясы деп аталатын, әдеттегі модемдерге қарағанда көбірек жылдамдықпен жібере алатын телефон желілері.

Бірлескен клиенттер – бұл әртүрлі бағыттағы кәсіпорындар мен ұйымдар. Ұсақ кәсіпорындар артық көрінетін қызметтердің терімімен бұқаралық клиенттерден аса айырмашылығы жоқ – бұл базалық телефония және теледидар, бірақ сондай кәсіпорынға бір емес, екі-үш телефон номерлері қажет етеді. Бірнеше территориялық бөліп жайғастыру бөлімдер мен филиалдардан тұратын ірі кәсіпорындар, сонымен бірге жиі үйде жұмыс істейтін қызметкерлері бар, қызметтердің кеңейтілген терімінде мұқтаж етеді. Ең алдымен бұндай қызмет виртуальды жеке желісі (Virtual Private Network, VPN) болып табылады, оператор байланысы кәсіпорынға оның барлық бөлімдері мен филиалдары меншік желілермен байланысқаны туралы қиял құрса, яғни толығымен кәсіпорын клиентіне тиесілі болу және толығымен кәсіпорын клиентімен басқарылуы, сол кезде шын мәнінде де оператор байланысы пайдаланады, яғни арзан желі, бір мезгілде көп клиенттердің мәліметтерін жібереді. VPN қызметі телефонияға ғана емес, сонымен бірге мәліметтерді жіберу желісіне де мүмкіндік жасайды. Соңғы кездері бірлескен тұтынушылар коммуникациялық қана емес, операторлардың ақпараттық қызметтерімен де пайдаланады – мысалы, өздерінің web-сайттарын көшіре алады және оператор аймағындағы мәліметтер қоры, соңғысына олардың жұмысын қолдауын жұмсайды, кәсіпорын қызметкерлеріне, басқа оператор байланыс тұтынушыларына да олардың желілеріне еркін кіруге болады.

Ірі бірлескен клиенттер кеңейтілген қызметтер терілімін міндет етеді және стандартты терілімге қарағанда, сол үшін көп төлеуге дайын, егер қызметтер жоғары сапада берілетін болса.

Жаппай көпшілікке ғана емес, сонымен қатар бірлескен абоненттерге де, арнайы бір клиент категориясына қызмет көрсете алатын операторлар бар.

Клиент-сервер технологиясы – жергілікті желідегі компьютерлерді бір-бірімен байланыстырудың ерекше тәсілі, мұнда бір колмпьютер (сервер) өз құрылғыларын басқаларға – клиеттерге пайдалануға бере алады. Осыған орай жергілікті желілер бір деңгейдегі желілер және серверлік желілер болып екіге бөлінеді. Бір днеңгейдегі желілерде айрықша бөлінген сервер болмайды, мұнда әрбәр жұмыс станциясы әрі сервер, әрі клиент болып қызмет атқара береді. Мұның ерекшелігі – әрбір жұмыс станциясы өз ресурстарының белгілі бір бөлігін барлық жұмыс станцияларының ортақ пайдаланушы үшін бөліп береді. Бір деңгейдегі желілер жұмыс істеуге ыңғайлы, олардың қызметі де қарапайым түрде жүзеге асырылады. Мәліметтердің компьютерлерге таралып орналасуы және әр жұмыс станциясының ресурсиарын ортақтастыруды өзгерту мүмкіндігі бір деңгейдегі желілердегі мәліметтерді заңсыз пайдаланудан сақтауды қиындатады. Бір деңгейдегі желілердің тағы бір кемшілігі – олардың жұмыс жжұмыс кезінде олардың әрқайсысының әрі клиент, әрі сервер қызметін атқаруына байланысты болып отыр.
Бақылау сұрақтары:

1. 
   Желілік файлдық жүйенің құрылу принциптері қандай?
   
2. 
   Сервер түсінігі?
   
3. 
   Клиент түсінігі?
   

1. 
   Желілер қызметі, мінездемелер
   
2. 
   Негізгі топологиялар
   
3. 
   Желіде қолданатын аттар мен адрес принциптері
   

Тelnet – Internet желісіндегі кез – келген ЭЕМ – н жұмыс істеуге мүмкіндік береді, яғни программаларды қосады, оның режимін өзгертеді.

FTP – (File Transfer Protocol) – мәліметтерді файдарды жіберу хаттамасы. Бұл хаттама тұтынушыға кез келген компьтерлік желімен екілік және мәтіндік файлдармен жұмыс істеуін жүзеге асырады. Осы қызмет түрі арқылы қолданушы өз комьютерінен кез келген файлды өңдеп, жойып, өзгерте алады.

NFS (Network File System) - өте кең тараған файлдық жүйе. Тұтынушыға алыстағы компьютердің файлдық жүйесімен жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

Электронды пошта - Internet- желісінде әртүрлі хат, ақпарат алмасу процесі. Хаттарды мәтіндік және екілік файлдарда жіберу мүмкіндігі бар. Ескеретін бір жағдайы пошталық хаттың көлемі 64 килобайттан аспауы керек.

Жаңалықтар – желіден жаңалықтар алу. Хабарландырудың электронды тақтасы. Электронды тақтаға ақпараттар жеке тақырып бойынша орналастырылады. Тұтынушы кезкелген уақытта өз таңдауы бойынша жаңалықтарды ашып, оқи алады.

RSH (Remote Shell) – Telnet – тің қосымшасы. Ол тек компьютерде OC UNIX болса ғана жұмыс істейді.

Rexec (Remote Execution) – UNIX машинасында бір команданың орындалуын көрсетеді.

Talk – ЭЕМ-нің тұтынушысына ашық «әңгімелесу» мүмкігдігін береді.

Iptunnel – тек Internet желісі байланысы ғана бар, ал АВС Net Ware серверлары жоқ. Компьютерге тұтынушының қызметін іс – жүзіне асырады.

Whois – Internet желісінің мекен – жай кітабы. Сұраныс жіберу арқылы тұтынушы компьютер арқылы мүмкіндігін жіне оны қолданушы клиенттер туралы ақпарат ала алады.

Finger – есептеуіш машина қолданушылары туралы ақпараталу.

Осы айтылғандардан басқа Internet тұтынушылырға төмендегідей специорикалық қызмет түрлерін ұсына алады.

Webster ағылшын тілінің желілік нұсқасы. Факс – сервер – желінің факс – сервер қызметі арқылы тұтынушыға хабарламаны факсимильді байланыс жүйесін жіберуге мүмкіндік береді.

Электрондық тілмаш - өзіне келіп түскен хаттарды бір тілден екінші тілге аудару қызметін атқарады.

Шлюздер – ТСР/ІР хаттамаларымен жұмыс істей алмайтын байланыс желілердің тұтынушыларына хаттар жіберу қызметін атқарады.

Internet желісінде ақпаратты түрде іздеу жүйесіне келесідегі жүйелер жатады:

Gopher – Internet желісінде ақпаратты автоматты түрде іздеу қызметінің ең көп тараған түрі. Бұл қызмет түрі кез – келген ақпаратты бір сөз немесе сөйлем бойынша тез арада табуға мүмкіндік береді. Gophe қызметі ақпаратты алатын немесе авторын енгізбей – ақ табуды қамтамасыз етді. Осылайша тұтынушы өз уақытын үнемдей алады. Ол тек қана Gopher жүйесіне не керектігін хабарлайды, ал жүйе сәйкес мәліметтерді табады.

Wals – Gopher жүйесінен де жақсы жетілген ақпарат іздеу қызметінің түрі. Ол іздеу барлық мәтіндік құжаттардан бастайды. Сұраныстар Wals жүйесіне қысқартылған ағылшын тілінде енгізіледі. Wals жүйесімен жұмыс істеу кезінде тұтынушы көп уақытын кетірмейді.

WWW – гипермәтінмен жұмыс істеуге арналған. Бұл мәлімет іздестірудің ең күшті жүйесі болып табылады. Гипермәтін әртүрлі құжаттарды алдын ала құрылған сөздер жиынтығына қосады. Мысалы, мәтінде жаңа түсініксіз сөз немесе түсінік кездессе, онда осы гипермәтінмен жұмыс істейтін жүйе. Осы сөз толық қарастырылған құжаттарға ауысуға мүмкіндік береді.

Барлық желілік програмамен қамтамасыз етуі екі топқа бөлуге болады:

1. 
   Тұтынушылық
   
2. 
   Серверлік
   

Таңдау северлік операциялық жүйе коорпаративтік желілі корда дербес копьютер кеңейтілген: Windows NT, OS/2, Novell NetWare, UNIX және Mac Os желілік қызметпен Apple Share және Apple Talk.

• 
  «Жұлдыз» сызба-құрылым (2-сурет);
  
• 
  «Сақина» сызба-құрылым (3-сурет);
  
• 
  «Шина» сызба-құрылым (4-сурет);
  
• 
  «Бұтақ немесе иерархиялық» сызба-құрылым (5-сурет).
  

«
2-сурет.

«Жұлдыз»

сызба-құрылым
Жұлдыз» сызба-құрылым

- «Шина» сызба-құрылымымен салыстырғанда шапшаңдылығы жоғары құрылым болып саналады. Себебі: екі жұмыс бекетінің арасында деректер тасымалдау орталық түйін арқылы өтеді және осы жұмыс станциялары ғана пайдаланатын жеке желілер бойынша жүзеге асырылады;

- деректер тұтастығын сақтау мәселесі жақсы шешілген. Рұқсатсыз қатынас құруға қарсы бағытталған әрекеттер тетігі орталық түйін арқылы жүзеге асырылады. Есептеу желісі толығымен осы орталық түйінінен басқарыла алады;

- мекендету үрдісі қарапайым;

- бұзылған түйінді есептеу желісінің құрамынан шығарып тастау немесе жаңа жұмыс бекетін қосу жеңіл;

Бұзылған жерді (ақауларды) іздеу үрдісі жеңілдетілген. «жұлдыз» тәрізді сызба-құрылымның жағымсыз жақтары: желінің сенімділігі шоғырлауыштың жұмысына тәуелді (егер басқару орталығы бұзылса, онда желі түгелімен жұмыс істеу қабілетін жоғалтады) және кәбіл кө жұмсалады.

«Жұлдыз» тәрізді сызба- құрылымы бар есептеу желісіне мысал ретінде Ethernet (10Base-T, 10Base-F) және Fast Ethernet (100Base-TX, 100Base-FX) жергілікті есептеу желілерін келтіруге болады.

«


Сақина» сызба-құрылым (“Ring”) Әрбір жұмыс бекеті тек екі ғана жұмыс бекетімен байланысқан есептеу желісінің сызба-құрылымы. Деректер бір жұмыс бекетінен екіншісіне бір бағытта тасымалданады (шығыршық бойыша). Сондықтан, ақпарат желінің барлық түйіндеріне кезектесіп жетеді. Бұл кезе әрбір есептеу машинасы, келген хабарды келесі есептеу машинасына жолдайтын қайталауыш міндетін атқарады.

«Әрбір түйіннің ақпарат тасымалдауға белсенді қатысуының екеректігі және оның біреуі бұзылған кезде есептеу желісі толығымен (егер тиісті шаралар көзделмесе) істен шығатындығы «сақина» сызба-құрылымы кезіндегі негізгі мәселелердің бірі болып саналады. Кәбілдік байласудағы ақаулар жеңіл жөнделеді.

Желінің ұзындығы тек екі жұмыс бекетінің арақашықтығына байланысты болғандықтан желінің ұзындығына шектеу қойылмайды «Шина» сызба-құрылым («Bus») Барлық жұмыс бекеттері бір кәбілге қосылатын есептеу торабының сызба-құрылымы. Бұндай желіде кез келген бекеттен шыққан деректер қалғандарының барлығына бір уақытта жетеді. Келген хабардың ішіндегі мекендік ақпаратты пайдалана отырып әрбір жұмыс бекеті өзіне тиісті деректерді таңдап алады. «Шина» тәрізді құрылымы бар желі – ең қарапайым және ең көп тараған желі. Оны кейде «Магистралдық» деп те атайды. ұрсым» тәрізді сызба-құрылымы бар жергілікті есептеу торабының мысалы ретінде Ethernet торабын келтіруге болады. Онда CSMA/CD қатынас құру әдісі және коаксиалды кәбіл қолданылады. 10Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істейді;

Жаңа технология ашалық қораптарды пайдалануды ұсынады. Бұл кезде жұмыс істеп тұрған уақытта қосуға және шығарып тастауға болады. Екінші жағынан, желідегі ақпаратпен рұқсатсыз танысуға (пайдалануға) мүмкіндік береді.

Есептеу желісінің көп тараған «сақина», «жұлдыз» және «Шина» тәрәзді сызба-құрылымдарынан басқа тәжірибеде олардың аралас түрі де, мәселен, «бұтақ» тәрізді сызба-құрылымы қолданыалды. Ол жоғарыда аталған сызба-құрылымдарды («жұлдыз» және «Шина») біріктіру негізінде алынады.

«Бұтақ» тәрізді сызба –құрылым есептеу желілерінің негізгі сызба –құрылымдарын таза түрінде қолдануға болмайтын жағдайларда пайдаланылады. Бейімдеуіш тақшаларға көптеген жұмыс бекеттерін қосу үшін желілік күшейткіштер және коммутатаорлар қолданылады. Күшейту қабілеті бар коммутатор белсенді шоғырлауыш деп аталады. Бейбелсенді шоғырлауыш ажыратқыш ретінде пайдаланылады. Оған күшейткіштің қажеті жоқ және жұмыс бекетіне дейінгі ең үлкен қашықтық бірнеше ондаған метрден аспауы керек.

Деректерді тасымалдау ортасы деп компьютерлер арасында ақпарат айырбастау жүргізілетін байланыс арналарын атайды. Әрбір компьютерлік желіде деректер тасымалдау ортасы деректерді электрлік немесе электромагниттік сигнал түрінде тасымалдайды. Тасымалдау үшін әртүрлі физикалық орталар қолданылады. Жалпы жағдайда деректер тасымалдау ортасы шектелген (сымды немесе кабілдік) және шектелмеген (сымсыз) болып екіге бөлінеді.

Internet-тің негізі болып ІР – адресінің жүйесі алынады. Internet-ке қосылға әрбір компьютер (анығырақ айтсақ әрбір желілік интерфейс) барлық Internet адрес ішінде ерекше (адрестерді ұлттық комитет Internet қарайды). ІР – адресі – бұл 4 байтты бірінен соң бірі, әрбір байт ондық сан түрінде жазылады. Мысалы, 195.19.19.19 – Воронеж мемлекеттік педагогикалық уңниверситетінің бір машинасының адресі.

Түзету жолы (Padding) нөлдермен толтырылады және ІР тақырыптың 32 биттік шекараға бітуін қашыру ушін қажет.

2. Қандай желі топологиясын білесіз?

3. Адрес принциптері қандай?


Дәріс №4 (2 - сағат)

Тақырыбы: Хаттама, интерфейс, коммуникациялық хаттамалар стегі.

CGI деңгейлерінің мақсаты, функцияларының келісімдері

1. 
   Хаттама, итерфейс
   
2. 
   Коммуникациялық хаттамалар стегі
   

Хаттама – компьютерлер өзара байланысатын ережелер жиынтығы. Халықаралық стандарт OSI/ISO (Open Systems Interconnect, ISO- стандартизация бойынша ұйымдастырудың халықаралық аты) хаттамадардың 7 деңгейін қарастырады солардың ішінде деректерді жіберудегі желілік режимді қамтамасыздандыратын желілік деңгейдегі хаттамадар (ең көп таралғаны Х.25 деп аталады), желінің әртүрлі хост-машиналар арасындағы байланысқа жауап беретін транспорттық хаттамалар. Бұл жағдайда ауысу пакеттер арасында дәлірек айтсақ тортастырылған хаттамалар бойынша жүргізіледі.

АРРС (Advanced Program-to-Program Communication) — IBM фирмасының SNA-бір рангілі хатамасы, көбінесі ол AS/400® - де қолданады;

FTAM (File Transfer Access and Management) — файлдарға рұқсат етілетін OSI хаттамасы;

Х.400 — халықаралық электрондық почтамен байланысқа арналған ССIТТ хаттамасы;

X.500 — бірнеше файлдар мен каталогтар жүйедегі ССIТТ хаттамасы;

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) — электронной почтамен аламсуға арналған Интернет хаттамасы;

FTP (File Transfer Protocol) — файлдарды тасуға арналған Интернеттік хаттама;

SNMP (Simple Network Management Protocol) — желілік санау және желі компоненттері үшін Интернеттік хаттама;

Telnet — жойылған мәліміеттерді тіркеу және оларды өңдеу үшін аранлған Интернеттік хаттамалар;

Apple Talk и Apple Share® — Apple фирмасының желілік хаттамалар жинағы;

DAP (Data Access Protocol) — DECnet желісі файлдарына рұқсат хаттамалары.

Транспорттық хаттамалар компьютерлер арасындағы байланысты қолдайды және олардың арасындағы мәлімет алмасуға кепілдік береді.

Белгілі транспорттық хаттамаларға мыналар жатады:

TCP (Transmission Control Protocol) — TCP/IP- хаттамасы мәліметтерді жеткізуге кепілдік береді;

SPX— мәліметтерге арналған IPX/SPX (Internetwork Packet Exchange/Sequential Packet Exchange) хаттамалар жиынының бір бөлігі;

NWLink — Microsoft фирмасының IPX/SPX хаттмасы орындалуы;

NetBEUI [NetBIOS (Network Basic Input/Output System) Extended User Interface — қолданушының кеңейтілген интерфейсі] —(NetBIOS) компьютерлері арасында байланысты орнатады және жоғарғы деңгейлерге (NetBEUI) транспорттық қызметін атқарады;

IP (Internet Protocol) — TCP/IP-пакеттерді тасымалдауға арналған хаттамалар;

IPX (Internetwork Packet Exchange) — пакеттерді тасымалдауға және маршруттауға арналған NetWare фирмасының хаттамсы;

DDP (Datagram Delivery Protocol) — AppleTalk-мәліметтерді тасымалдау хаттамасы;

Қолданбалы хаттамалар қолдануға желілік ресурстарға кіруді және мәліметттерді жіберуді жүзеге асыру үшін қызмет етеді. Желіаралық хаттамалар әртүрлі аумақтық желілер арасындағы хаттамаларды жіберуді ұйымдастыруға көмектеседі. Солардың ең көп таралғаны әлемдік ғажап желісі Internet- ті қолданылатын IP(Internet protocol).

Желілік интерфейс тақшалары. (NIC, Network Operating System) үстелге қойылатын және портативті алып жүруге ыңғайлы компьютерлерге орнатылады. Олар жергілікті желідегі басқа құрылғылармен қатынас құру үшін қажет. Компьютер жұмыс өнімділігіне бірсыпыра талаптар қоятын әртүрлі дербес компьютерлерге арналған желі тақшаларының көптеген түрлері бар. Олар мәліметтерді тасымалдау жылдамдығының өзгеруі мен желіге қосылу тәсілдеріне байланысты әртүрлі болып келеді.

2. Желіде бір мезгілде бірнеше хаттамалар жұмыс атқарады. Олар мынадай мәліметтерді қамтамасыз ету операциясын орындайды: дайындауды; тапсыруды; қабылдауды; келесі әрекеттерді орындауды.

Аяқталмаған немесе даулы операцияларды болдырмау үшін, әртүрлі хаттамалардың жұмысы тиісті координацияланған болу керек. Оған деңгейлерге бөлшектеудің арқасында жетуге болады.

Хаттамалардың стегі (protocol stack) дегеніміз — бұл хаттамалардың қиысуы. Әрбір деңгей байланыс функцияларымен басқаруға арналған әртүрлі хаттамалар немесе олардың ішкі жүйелерін анықтайды. Әрбір деңгейде ережелердің өз жинағы бар.

Егер компьютерде желілік адаптердің тақташасы біреуден көп болса, онда хаттамалардың байланысы біуіне қалай жалғанған болса, сол сияқты бірнеші желілік адаптердің тақташасына да жалғануы керек.

Жалғану реті кезектілікті анықтайды, сол арқылы операциялық жүйе хаттамаларды орындайды. Егер желілік адаптердің бір тақташасымен бірнеше хаттамалар байланысқан болса, онда жалғану реті кезектілікті анықтайды, сонымен қосуды орнату барысында хаттамалар қолданылады. Әдетте операциялық жүйені немесе хаттаманы орнату кезінде жалғауды қолданады. Мысалы, егер TCP/IP – жалғау тізімі ішіндегі бірінші хаттама болса, онда ол байланысты орнату әрекетінде қолданылады. Егер әрекетіміз сәтсәз болса, онда компьютер байланысты орнатуға жалғау тізіміндегі хатамалардың келесі ретін қолдану арқылы өзі әрекет жасайды

Байланыс (binding) желілі адаптер тақташасына хаттмалардың қиысу сәйкестіктерін құрумен шектелмейді. Хаттамалардың қиылысуы, яғни стегі, компоненттерге байланысы (немесе сұрыпталуы) олардың деңгейінен қайсысы жоғарырақ және төмен болуы керектігін анықтайды. Осылайша, TCP/IP жоғарғы жағынан NetBIOS Желілік деңгейіне, ал төменнен желілілік адаптер тақташасының драйверіне байланысты (қосулы) болуы мүмкін. Драйвер өзі желілілік адаптер тақташасына байланысқан.

Компьютерлік өнеркәсіпте хаттамалардың қалыпты (стандартты) моделі ретінде стегтердің (қиысулардың) бірнеше түрі өнделген. Солардың ішіндегі ең маңыздылары: ISO/OSI; IBM System Network Architecture (SNA); Digital DECnet; Novell NetWare; Apple AppleTalk хаттамалар жинақтары; TCP/IP Интернет хаттамаларының жинағы.

1 – сурет. Желінің логикалық құрылысы

1 – кесте.

Secret Net NT жүйесіндегі жұмыс парағының ағымдағы бейнелейтін

күйі және символдары

Түрі	Жұмыс парағының күйі
Қара	Компьютер активти емес
Жасыл	Компьютер активті
Сары	Бір рет те жұмыс парағы өзінің жұмыс істеп тұрғандығын дәлеледемеді
Символ	Жұмыс парағының күйі
	Жүйеге қолданушы енді
	Шифрленген қосу режимі орнатылды
	Қатал аутентификацияға тәртіп анықталған
	Компьютер қоршауға алынған
	Компьютердің кескін үйлесімі өзгертілген
	Экранды қорғаушы қосулы тұр
	Жүйелік журнал толып тұр
	НСД оқиғасы болды
	Рұқсатпен басқару серверінде НДС оқиғасы болды