28
жҧмыс істеп, ақша табуға мәжбҥр. Мҧқтаж балаларға жалпы оқыту қоры
арқылы материалдық кӛмек кӛрсету балалардың білім алуы ҥшін жағдай жасау
кӛздерінің бірі болып табылатынына қарамастан, кӛбісі аталған кӛмек тҥрін ала
алмай отыр. Еліміз халқы орналасуының аз тығыздығына байланысты
балалардың білім алуға қҧқығын қамтамасыз етудегі негізгі проблемалардың
біріне кейбір елді мекендердің шалғайда орналасуы, тасымалдау жҥйесінің
әлсіз жҧмыс істеуі немесе оның болмауы да айналып отыр. Балалардың білім
алуға қҧқығын қамтамасыз етудегі тағы бір маңызды фактор тиісті заңнамалық
базаны, педагогтың қоғамдағы мәртебесін арттырумен қатар, педагог еңбегін
материалдық және моральдық ынталандыру жҥйесін қҧру болып табылады.
«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР кодексі,
2009ж, 06.01.11ж., 06.01.12ж., 13.02.12ж. заң ӛзгертулеріне сәйкес.
89-бап. Балалардың құқықтары
Аталған бап «Әрбiр баланың денсаулық сақтау жҥйесiнiң уақтылы әрi тиiмдi
қызметтерiн және ауруды емдеу мен денсаулықты қалпына келтiру қҧралдарын
пайдалануға, денсаулық сақтау саласында бiлiм алуға, тегiн медициналық
кӛмектiң кепiлдiк берiлген кӛлемiнiң шеңберiнде медициналық тексерiп-
қаралуға және динамикалық байқалуға, емделуге, дәрiмен қамтамасыз етiлуге
және сауықтырылуға қҧқығын» бекітеді. «Мектеп жасындағы балалардың
стационарлық, қалпына келтiру емiн алу кезеңiнде стационар, оңалту орталығы,
санаторий жағдайында ҥздiксiз бiлiм алуға қҧқығы бар. Стационарлық балалар
бӛлiмшелерiнiң және мамандандырылған стационарлық медициналық балалар
ҧйымдарының пациенттерiне ойын ойнау, дем алу және тәрбие жҧмысын
жҥргiзу ҥшiн қажеттi жағдайлар жасалады. Мҥмкiндiгi шектеулi, сондай-ақ
АИТВ инфекциясын жҧқтырған, ЖИТС-пен ауыратын балалардың бiлiм беру,
денсаулық сақтау ҧйымдарында Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау
саласындағы заңнамасына сәйкес тегiн медициналық-педагогикалық тҥзеу
арқылы қолдау алуға қҧқығы бар. АИТВ инфекциясын жҧқтырған балалардың
балалар ҥйлерiнде және жалпы мақсаттағы ӛзге де медициналық және оқу-
тәрбие ҧйымдарында болуға қҧқығы бар».
11.07.2002ж. №343 «Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-
педагогикалық
түзеу
арқылы
қолдау
туралы»
Қазақстан
Республикасының Заңы», 27.07.2007ж., 05.07.2011ж. ҚР Заңы ӛзгертулері мен
қосымшаларына сәйкес.
Осы Заң кемтар балаларды әлеуметтiк, медициналық-педагогикалық тҥзеу
арқылы қолдаудың нысандары мен әдiстерiн айқындайды, дамуында кемiстiгi
29
бар балаларға кӛмек кӛрсетудiң тиiмдi жҥйесiн жасауға, оларды тәрбиелеу,
оқыту, еңбекке және кәсiби даярлау iсiмен байланысты проблемаларды
шешуге, балалар мҥгедектiгiнiң алдын алуға бағытталған.
3-бап. Мемлекет «кемтар балалар мен олардың отбасыларына әлеуметтiк
қолдау және оңалту кӛмегiн кӛрсетуге, кемтар баласы бар отбасы мен
әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық қолдауды жүзеге асыратын
ұйымдар мамандарының ынтымақтастығына, сонымен қатар балалардың
қабiлеттерiнiң шектелу дәрежесiне, жасына, әлеуметтiк мәртебесiне
қарамастан, ерте қолдау мен бiлiм алуға қол жеткiзуiне және тең
құқықтылығына, әрбiр балаға жеке тұрғыдан келiп, әлеуметтiк және
медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау кӛрсетудi саралауға»
кепілдік береді».
17-бап. «Кемтар балалардың ата-аналары мен ӛзге де заңды ӛкілдерi, заңдарда
белгiленген мiндеттерден басқа, ӛздерiнiң балаларын асырауды, тәрбиелеудi,
бiлiм берудi, медициналық байқаудан ӛткiзудi, емдетудi қамтамасыз етуге,
оларға күтiм жасауға, олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауға
оңалтудың жеке бағдарламасын iске асыруға қатысуға тиіс және балаларына
күтiм жасау мен оларды тәрбиелеу жӛнiндегi мiндеттерiн орындаудан
жалтарғаны, оларға қатыгездiк кӛрсеткенi, олардың денсаулығына зақым
келтiргенi жауаптылықта болады».
Бҥгінде республикамызда мҥмкіндігі шектеулі 149043 бала
16
және 2747 мҥгедек
бала бар. Аталған Заңға сәйкес мемлекет тарапынан мҧндай балаларға кӛмек
кӛрсету кепілдігі берілетіне қарамастан, шын мәнінде мҧны іске асыру тетіктері
қарастырылмаған. Жылдан жылға мҥмкіндігі шектеулі балалар саны артуда.
2005 жылмен салыстырғанда 2010 жылы аталған санаттағы балалар саны
25000-ға артып, 149000 баланы қҧрап отыр. Оның ішінде арнайы білім беру
бағдарламаларымен балалардың 41,4%-ы қамтылған. Кӛріп отырғандай, осы
санаттағы балалардың кӛпшілігі ҥшін білім беру және денсаулық сақтау
қызметтеріне қолжетімділік шектелген немесе толығымен қолжетімді емес.
Олардың мәдени және ойын-сауық орындарына бару мҥмкіндіктері белгілі бір
деңгейде шектелген. Аталған балалардың кӛпшілігі қоғамнан оқшауланған.
Аталған бағыттағы ҥкіметтік емес сектордың кҥш-жігері назар аударарлық.
Мысалы, «Қазақстанның тәуелсіз ҧрпағы» қоғамдық жастар бірлестігі
«Әлеуметтік жағынан осал балалар әлеуетін арттыру: жетістік жолында»
16
«Қазақстан Республикасындағы балалардың құқықтарын қорғау саласындағы негізгі көрсеткіштер» жинағы, Балалардың
құқықтарын қорғау комитеті
,
2011 ж.
Достарыңызбен бөлісу: |
