30
ерекшелігі де. Сонымен қатар «пайдалы мазасыздықтың» оптималды жеке
деңгейі де болады.
Мақсаты: сол кездегі (реактивті мазасыздық) мазасыздық деңгейін зерттеу
және (тұлға мазасыздығы) мазасыздықтың деңгейін анықтау. Тест 16 жастан
жоғарыларға пайдаланылады.
Зерттеу тәртібі: эксперимент жүргізуші әдістеме мәтінін оқиды және
алдын ала толтырылған парақты сыналушыға береді. Тест 2 бөлімнен тұрады:
әрқайсысында реактивті және жеке мазасыздықты жеке-жеке бағалаған 20
құптама болады.
Сыналушылар сұрақтың бірінші бөліміндегі (№1-№20) нұсқадағы 4
жауаптың біреуін таңдайды:
1.Жоқ
2.Болмауы мүмкін
3.Болуы мүмкін
4.Иә
Нұсқа номірінің қарсысына таңдаған жауап нөмірін жазады.
Екінші бөлім (№21-№40) нұсқасындағы жауаптар басқаша:
1.ешқашан
2.кей кезде
3.жиі
4.әрқашан
Нұсқау: сіздерге мынадай (1-20) нұсқалар берілген. Әрқайсысын мұқият
оқып, қалған жауаптарыңызды көрсетіңіздер. Нұсқа нөмірінің қарсысына
таңдаған жауаптың нөмірін жазыңыз:
І НҰСҚА
Жауап түрлері
1.Жоқ
2.Болмауы мүмкін
3.Болуы мүмкін
4.Иә
1 Мен салмақтымын
2. Маған ешқандай қауіп төніп тұрған жоқ
3. Мен қысылып отырмын
4. Мен өкінемін
5. Мен өзімді еркін сезінемін
6. Мен ренжулімін
7. Мені кездесер сәтсіздік қобалжытады
8. Мен демалғандай сезінемін
9. Мен мазасызбын
10. Мен ішкі қанағаттануды сезінемін
11. Мен өзіме сенімдімін
12, Мен ашуланып отырмын
13. Мен өзімді қоярға жер таппаймын
14. Мен күйгелекпін
15. Мен ыңғайсыздықты қысылуды сезінбеймін
16. Мен ризамын
31
17. Мен уайымшылмын
18. Қатты толқығандықтан өзімді ыңғайсыз сезініп отырмын
19. Мен қуаныштымын
20. Мен жақсы сезімдемін
ІІ нұсқа сауалнама мәтіні
1.ешқашан
2.кей кезде
3.жиі
4.әрқашан
21. Мен қанағаттанамын
22. Мен тез шаршаймын
23. Мен жылап қалуым мүмкін
24. Менде басқалар сияқты бақытты болғым келеді
25. Мен кейде тез шешім қабылдамағандығымнан жеңіліп қаламын
26. Әдетте мен өзімді сергек сезінемін
27. Мен салмақтымын, салқын қандымын, жинақымын.
28. Алдағы қиындықтар әдетте мені қатты мазасыздандырады
29. Мен ұсақ түйекті қатты уайымдаймын
30. Мен бақыттымын
31. Мен бәрін жүрегіме жақын алып қаламын
32. Маған өзіме деген сенімділік жетіспейді
33. Әдетте өзімді қауіпсіз сезінемін
34. Мен қиын жағдайлардан қашқақтаймын
35. Менде сарыуайымшылдық басым
36. Мен ризамын
37. Кез келген нәрсе мені алаңдатып мазалайды
38. Өзімнің сәтсіздігімді көпке дейін уайымдап ұмыта алмаймын
39. Мен байсалды адаммын
40. Мен өз істерімді ойласам қатты қобалжимын
Алынған деректерді өңдеу және қорытындылау. Нұсқа тұсына жазылған
ұпай қосындысы есептеліп №3,4,6,7,9,12,13,14,17,18, яғни ∑1, содан кейін қалған
сандар қосындысы №1,2,5,8,10,11,15,16,19,20, есептеліп ∑2, кейіннен
мазасыздық деңгейінің көрсеткіші есептеледі.
РМ=∑1- ∑2+35
Осылайша тұлғаның мазасыздық деңгейіде есептелінеді, онда:
ТМ=∑1- ∑2+35
Онда ∑1 - ұпай қосындысы – ұпай жауаптары№22,23,24,25,28,29,31,32,34,35,
37,38,40; ∑2 - қалған ұпай қосындысы №21,26,27,30,33,36,39.
Егер алынған ұпай 30-дан төмен болса, бұл мазасыздықтың төмен деңгейін
көрсетеді, 30,45 орташа мазасыздық деңгейі, 46 және одан жоғары, жоғары
мазасыздық деңгейін көрсетеді.
32
Мазасыздықтан қалай арылуға болады?
(психологиялық кеңестер)
Егер.....
Егерсіз бойыңызды билеген мазасыздықтан арылғыңыз келсе, Уильям
Ослер айтқандай, «бүгінгі күнмен өмір сүріңіз». Ертеңгі күн туралы
ойламай, ұйқыға жатқанша бүгінгі күнді ойлаңыз.
Егер сіздің жолыңызда кедергі кездесіп, қырсық шалса, Уиллис
Х.Кэрриэрдің мына бір ғажайып формуласын пайдаланып көріңіз:
А) Өз-өзіңізден: «өз проблемамды өзім шеше алмасам, бұдан асқан қорлық
бар ма?» деп сұраңыз.
Б) Қажет болған жағдайда, өз ойыңыз арқылы іштей кез келген
жағдайларға дайындала беріңіз.
В) Өзіңіз сезінген, қашып құтыла алмайтын жағдайды шешудің қандай
жолы барын асықпай ойланып, қарастырып көріңіз.
Мазасыздану-
дан қалай
арылуға
болады?
Есіңізде болсын,
адамның ішкі жағдайы,
көңіл-күйі өзгермелі,
депрессия мен
мазасыздану күйлері
міндетті түрде өтіп
кететініне әр уақытта
сенуіңіз керек
Қиындықтан құтқарушы
құралыңыз сияқты ішімдікке
немесе темекіге ұмтылғаннан
пайда бар ма? Өмірде одан да
басқа көптеген денсаулыққа
зияны жоқ, депрессия мен
мазасызданудан шығаратын
тәсілдер бар, олар жақсы әуен,
достармен әңгімелесу, спорт,
серуен, көңіл көтеру т.б.
Өзіңізді терең
ойландыратын,
толғандыратын
мәселелерге
қайталап соқпауға
тырысыңыз.
Сіздің көңіл-күйіңіздің нашар
болуы неден екенін түсінуге
тырысыңыз.Мүмкін бұл
жағдай, жеке басыңыздың
шешілмеген мәселелерімен,
шаршауыңызбен немесе ұзақ
уақытқа созылған стреспен
байланысты шығар.Оларды
азайтуға тырысуыңыз
керек.Оған шамам келеді деп
өз-өзіңізге сеніңіз.
Өзіңіздің таныстарыңыз
дың, достарыңыздың
арасында әңгімелесу
кезінде бейтарап, өзіңізге
қатысы жоқ тақырыпта
сөйлескен жөн.
Өз мәселелеріңіз туралы
ойламауға тырысыңыз.
Бойыңызды мазасыздық
сезімі кернеп жүрген кезде
оның себептерін жою туралы
маңызды шешімдерді
қабылдамаңыз. Мұндай
жағдайда сіз теріс бағалап
жүрген мәселелер
бұрмаланған қалыпта
қабылданған болуы
мүмкін.Жылдам, асығыс
қабылданған шешім
қызбалықпен қате әрекет
жасауға алып кетуі мүмкін.
Көңіл-күйіңіздің қолайлы
сәттерінде сіздің өміріңізде
болған жағымды кездерді,
бақытты уақыттардың
майда-шүйделеріне дейін
еске түсіріп, қайтадан бастан
өткізгендей сезімге бөленіңіз.
Менің алдымда
тұрған барлық
проблемаларды
шешуге шамам
келеді деген
ұстаным сіз үшін
жетекші екенін
ұмытпаңыз.
