Қосыбаева умітжан аманкелдықызы жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру

жүктеу 329 Kb.

бет	2/4
Дата	15.11.2018
өлшемі	329 Kb.
	#20401
түрі	Диссертация

1 2 3 4

Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің жүзеге асырылуы
Студенттердің интеллектуалды жүйелер бойынша даярлығы

Компоненттер, критерийлер мен көрсеткіштер анықталғаннан кейін студенттердің бастапқы білім деңгейін анықтау мақсатында айқындаушы эксперимент жұмыстары жүргізілді (кесте 2). Айқындаушы экспериментке 050111-Информатика, 050602-Информатика, 050703-Ақпараттық жүйелер мамандықтары бойынша күндізгі оқу бөлімінің 3,4 курстарының 147 студенті қатысты.

Кесте 2 - Студенттердің интелектуалды жүйелер бойынша даярлығының бастапқы деңгейі (айқындаушы эксперимент), %

Студенттердің интелектуалды жүйелер бойынша даярлығының компоненттері	Жоғары деңгей		Орта деңгей		Төмен деңгей
	Эксперимент тобы	Бақылау тобы	Эксперимент тобы	Бақылау тобы	Эксперимент тобы	Бақылау тобы
Мотивациялық	15,7	16,8	40,8	40,7	43,5	42,5
Мазмұндық	16,7	12,4	36,1	37,2	47,2	50,4
Процессуалдық	0,9	0,9	20,4	21,2	78,7	77,9
Орташа мәні	11,1	10,1	32,4	33	56,5	56,9

Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің моделі жасалғаннан кейін, мақсат пен міндеттер негізінде сол модельді жүзеге асыратын педагогикалық жүйе құрастырылды (сурет 2). Педагогикалық жүйенің мазмұндық компоненті Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты бойынша міндетті компонеттер мен таңдау бойынша компоненттерді қамтиды. Мазмұндық компонентті толық жүзеге асыру элементтері «Ai–интеллектуалды жүйелер» Интернет форумы, «Жасанды интеллект және интеллектуалды жүйелер негіздері» электронды оқу құралы, «Информатика негіздері» электронды оқу құралы, www.ai.nxt.kz/lectures адресінде теориялық материалдардан тұратын сайт болатын технологиялық компонент қажеттілігін туғызады. Осы элементтер бір-бірімен байланыста бола отыра, қойылған мақсат бойынша нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік берді.

Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша

даярлауды жетілдірудің жүзеге асырылуы

Мақсаты: Студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру

050111 Информатика

050602 Информатика

050703 Ақпараттық жүйелер

Жасанды интеллект негіздері

Информатика

Дискретті математика

Математикалық логика

Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика

Информатика

Математикалық логика

Дискретті математика

Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика

Жасанды интеллект жүйелері

Ақпараттану

Дискретті математика

Ықтималдықтар теориясы және

математикалық статисика

Физика

Эксперттік жүйелер

Эксперттік жүйелер

Логикалық бағдарламалау

«Ai–интеллектуалды жүйелер» Интернет форумы; «Жасанды интеллект және интеллектуалды жүйелер негіздері» электронды оқу құралы; «Информатика негіздері» электронды оқу құралы; www.ai.nxt.kz/lectures адресінде теориялық материалдардан тұратын сайт

Студенттердің интеллектуалды жүйелер бойынша даярлығы

Сурет 2 - Студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің педагогикалық жүйесі

Таңдау бойынша компонент болып табылатын арнайы курстар мазмұны (кесте 3,4,) арқылы берілді. Арнайы курстың мазмұны жұмыстың оқу бағдарламасына, тақырыптарға сәйкес шетел ғалымдарының интеллектуалды жүйелер, эксперттік жүйелер туралы еңбектеріне сүйеніп құрылды. Аталған «Эксперттік жүйелер» арнайы курсының лабораториялық сабақтар жоспары лекция сабақтарының мазмұнына негізделді.
Кесте 3 - «Эксперттік жүйелер» арнайы курсының лекциялық сабақтар, тақырып аты, сағат көлемi (барлығы 45 сағат)

Лекция тақырыптарының аты және қысқа мазмұны.	Сағат көлемi
1	2
Жасанды интеллект әлемі: философиялық және әдіснамалық негіздері. Жасанды интеллект және философия. Ғаламдық теорияны логикалық тұжырымдау. Аксиомалық әдіс және формальды теория. Ойлауды формалдау және формальды жүйелер.	4
2. Электрлі контактілі жүйелер және Буль алгебрасы. Логикалық айнымалыларға қолданылатын логикалық амалдар. Логика алгебрасы. Мысалдар.	3
3. Экспертті жүйелер құруда ықтималдықтар әдісін қолдану. Ықтималдықтар теориясының негізгі түсініктері. Байес ықтималдылығы.	4
4. «Эксперттік жүйе» программасының сипаттамасы. Жүйенің сұраныстарына жауаптар. Сенімділік коэффициентінің мәнін таңдауды нақтылау. Куәліктің шындық жағдайының ықтималдығын енгізу. Консультация нәтижелері. Консультация хаттамасы. Куәліктерді өшіру. Жоғары бағалауды баптау.	3
5. Предикаттарды есептеу және бірінші реттік теориялар. Қатынас және предикат. Кванторлар. Табиғи тілден предикаттар логикасы тіліне тұжырымдарды аудару. Предикаттар логикасының тіліне мысалдар. Предикаттарды есептеу семантикасы	4
6. Жасанды интеллект. Басқару жүйелеріндегі логикалық – лингвистикалық модельдер. Жасанды интеллектінің қазіргі жағдайы. Жасанды интеллект және қорытынды іздеу теориясы.	4
7. Жасанды интеллект дамуының перспективалары мен тенденциялары. Нейрондық желілер. Әскери технологиялар. Келер кезеңнің ЭЕМ. Жасанды интеллектіні логикалық бағдарламалаудың перспективалары	4
8. Эксперттік жүйелер. Эксперттік жүйелерді қолдану аймақтары. Эксперттік жүйелерді құру, жұмыс істеуінің жалпы принциптері. Робототехника. Чат-роботтар. Жасанды интеллектінің адаммен табиғи тілде қатынасуы.	4
9. Эксперттік жүйелер: құрылымы мен классификациясы. Эксперттік жүйелерге арналған пәндік облыстар. Эксперттік жүйенің жалпыланған құрылымы, негізгі түсініктері.	3
10. Эксперттік жүйелердің классификациясы. Шешілетін есеп бойынша классификация. Эксперттік жүйені жобалау ерекшелiктерi. Эксперттік жүйе құру құралдары. Білімді көрсету. Білім инженериясы.	2
11. Білімді көрсету. Негізгі ұғымдар. Эксперттік жүйе білімінің құрылымы. Пәндік аумақ. Білім құрылымының мәселе аумағынан, эксперттік жүйе құрамынан, қолданушылардың мақсаттары мен сұрауларына байланысты қарым- қатынас тілімен байланысты.	4
3 – кестенің жалғасы
1	2
12. Бiлiмдi ұйымдастыру. Бiлiмдi ұйымдастыру мәселесінің кейбiр аспектiлерi: бiлiмдi жұмыс iстеу деңгейiне байланысты ұйымдастыру; жұмыс жадысында бiлiмдi ұйымдастыру; бiлiм базасында бiлiмдi ұйымдастыру	2
13. Эксперттік жүйе құру технологиясы. Сәйкес мәселені таңдау. Есептің деңгейі. Прототиптік жүйе құру: протиптік жүйе түсінігі, эксперттік жүйе кезеңдерін ұйымдастыру. Жүйені бағалау	4
Барлығы	45

050703 «Ақпараттық жүйелер» мамандығының оқу жұмыс бағдарламасында интеллектуалды жүйелер бойынша пәндер тек таңдау бойынша компонент болып табылады. Бізге дейін оқытылып келген «Логикалық бағдарламалау» арнайы курсының мазмұны тек логикалық бағдарламалауға арналған, ал жасанды интеллект және интеллектуалды жүйелер бойынша мағлұматтар, экспертті жүйелер орталары да қамтылмаған. Сондық біз құрған арнайы курс мазмұны аталған бағыттар бойынша негізгі түсініктер беруден басталды (кесте 4).

Кесте 4 - «Логикалық бағдарламалау» арнайы курсының лекциялық сабақтар, тақырып аты, сағат көлемi (барлығы 30 сағат)

Лекция тақырыптарының аты және қысқа мазмұны.	Сағат көлемi
1	2
Жасанды интеллект жүйесінде логикалық бағдарламалауды қолдану. Жасанды интеллект міндеттері. Жасанды интеллект есептерін шешудің қазіргі жолдары.	2
Логикалық бағдарламалау. Логикалық бағдарламалаудың мәселелері. Жасанды интеллект есептерін шешудегі логиканың рөлі. Логикалық бағдарламалаудың негізгі элементтері. Бірінші ретті предикаттар логикасы. Унификация принципі. Логиканы бағдарламалау тілі ретінде қолдану.	3
Логикалық бағдарламалаудың негізгі түсініктері: Логикалық айнымалылар. Арифметика. Логикалық бағдарлама мәні. Логикалық бағдарламаның есептеу моделі.	2
Тілдің негізгі элементтері. Термдер: түрлері,тұрақтылар,айнымалылар, құрылымы. Операторлардың қасиеті.Арифметика. Салыстыру таңбалары үшін предикаттар.Арифметикалық операцияларды орындау бағдарламалары.	3
Пролог және математикалық логика. Пролог бағдарламаларды есептеудің операциялық моделі. Қайтару мехнизмін қолддану бағдарламалары.	2
Рекурсивті бағдарламалар. Рекурсивті бағдарламалар құрылымы. Құрылым және ағаш. Тізімдер. Тізімдермен жұмыс.	4
Енгізу және шығару. Термдерді енгізу және шығару (read. предикаттары).	3
Предикаттар. Түйіндер қосу және алу. Құрылыммен жұмыс. Операторлар. Файлдарды өңдеу.	3
«Эксперттік жүйе» программасының сипаттамасы. Жүйенің сұраныстарына жауаптар. Сенімділік коэффициентінің мәнін таңдауды нақтылау. Куәліктің шындық жағдайының ықтималдығын енгізу. Консультация нәтижелері. Консультация хаттамасы. Куәліктерді өшіру. Жоғары бағалауды баптау.	4
4 – кестенің жалғасы
1	2
Қосымша мүмкіндіктер. Екінші ретті бағдарламалау. Графикалық және интерфейстік мүмкіндіктері. Логикалық бағдарламалаудың даму перспективалары.	4
Барлығы	30

жүктеу 329 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4