Орамжапырақта, лимонда, апельсинде, қызанақта, пиязда болады
И.П.Павлов. Асқынғанда жөтеліп қан түкіретін жұқпалы ауру – туберкулез
жүктеу 3,23 Mb.
|
| И.П.Павлов.
Асқынғанда жөтеліп қан түкіретін жұқпалы ауру – туберкулез Астан уланған адамның ауру белгілері-Жүрегі айниды, құсады, іші аурып, өтеді,әлсізденеді Астық қорына зиян келтіретін кене-қамба кенесі Астық тұқымдас өсімдік – бидай
Астық тұқымдастардың гүлшоғырлары күрделі масақ Астық тұқымдастардың қай түрінің дәнегінде сыртын қаптап тұрған гүл қабыршағының ұзын қауырсын тәрізді мамықтай жеңіл қылтанағы болады.Боз Астық тұқымдастардың сабағы – сабан Астық тұқымдастардың ұрық жарнағының екінші атауы-қалқанша
Астық тұқымдастарының жемістері-дәнек Астық тұқымдастық гүлінде.2 гүл қабыршақ,2 гүл жарғақша,3 аталық,1 аналық. Астық тұқымдасында өте ертеден мәдени түрде өсірілгені-бидай Астық тұқымдасындағы қынап дегеніміз.Жапырақтың түтікше тәрізді кеңейген түпжағы. Астық тұқымдасының гүлінде – 2 гүл қабыршақ, 2 гүл жарғақша, 3 аталық, 1 аналық Астық тұқымдасының гүлінде.2гүл,2гүл жарғақша,3аталық,1аналық. Астың иісіне сілекейдің бөлінуі-шартты рефлекс Астың қорытылуы никотиннің әсері- Бөлінетін қарын сөлінің мөлшерін азайтады Астың қорытылуына алкогольдың әсері.Бауырдың қызметін бұзады. Астың сілекеймен шылануы – ауыз қуысында Асын ішектен тыс қорытатын буынаяқты жәндік – Айшықты өрмекші Ата –аналары бір-бірінен екі жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстыру-дигибриді шағылыстыру Ата тегі арқылы берілетін белгілерді зерттейтін генетикалық әдіс-генеологиялық Ата-ана белгілер жиынтығының ұрпақтан-ұрпаққа берілу қасиеті-тұқымқуалау Ата-ана белгілерімен қасиеттерін ұрпағына тасымалдайтын органоид хромосома Атавизді мүшелер – Түкті адам Аталған ұлудан бауыр аяқтыларын бөліп ал-жүзім ұлуы Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы – ұрықтану Аталық бездер мен қосалқы бездердің өзектері қай жерде қосылады-шәует көпіршіктерінде
Аталық белгі-♂ Аталық гүлдер бір өсімдікте, аналық гүлдер екінші өсімдікте дамыса – екі үйлі Аталық жасуша сперматозоид Аталық және аналық жасушалардың қосылып ұрықтануынан түзіледі – зигота Аталық және аналық жыныс жасушалардың қосылуы-жынысты көбею Аталық жыныс хромосомасы гетерогаметалы болатын ағзалар-дрозофила,адам Аталық, аналық мүшелерін қоршайтын гүл бөлігі – Күлтежапырақша Аталық-аналық жыныс жасушаларының қосылуы -Ұрықтану Аталықтың құрылысы – жіпше, тозаңқабы Атмосфераның күкіртті газдармен ластануынан-ормандар жойылады Атолл – Шеңберлі риф Атпа жасушалары-барлық ішекқуыстыларға тән АТФ молекуласының атқаратын қызметі – Энергетикалық АТФ құрамында болатын қосылыс- Н3РО4
АТФ молекуласының құрамында қанша фосфор қышқылы қалдығы болады-3 АТФ синтезделетін өсімдік жасушаларының органоидтары – пластидтер
Аты аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында-қар барысы Аты аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында.Қар барысы. Аты аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында-қар барысы Ауа қабатына алғаш көтерілген жәндіктер тобы-бунақденелілер Ауа температурасы 120 -20 0 аралықта себіледі- Темекі Ауаға азот бөліп шығарушы ағзалар динитрлеуші бактерия Ауадағы азотты сіңіріп топырақты азотпен байытады түйнек бактериялары Ауаның көмейден соң баратын мүшесі – кеңірдек Ауаның қызуын,ылғалдылығын,жауын-шашынды,желді,радиосезімталдықты...... сезеді тері Ауаның ластануы – оттегін азайтады Ауаның температурасын,судың тұнықтығын,күн сәулесінің түсуі абиоздық факторлар (бейбиотикалық) Ауатамыр дегеніміз- кеңірдектің жалғасы Аудағы дыбыс тербелістерін құлақтың ішіне бағыттайды – сыртқы құлақ Аузы аяғының түбіне жақын орналасқан ұлу – айқұлақ Ауру туғызатын бактериялар -паразитті Ауру адамға физиологиялық ерітінді жіберіп жетіспейтін заттарды толықтыру үшін қажеті – плазма Ауру туғызатын бактериялар -паразитті бактериялар
Аутэкология- Жеке организмдердің(дара,түр)тіршілігінтабиғи ортамен байланыстырып зерттейді Ауыз аппараты кеміргіш бунақденелілер – қоңыздар Ауыз қуысында 3 сілекей безі болады шықшыт,жақ асты,тіл асты Ауыз мүшесі жетілмеген бунақденелі – бөгелек Ауызда астың құрамындағы заттар қайсысы ферменттің әсерінен ыдырайды – көмірсулар Ауызда қортылатын зат – көмірсу Ауыл шаруашылық зиянкестеріне қарсы қолданылады-сарымсақ Ауылшаруашылық өсімдіктеріне зиян келтіретін бунақденелілер – астық қиғысы Ауырсынуды сезетін сезім рецепторы: ноцицептор Аш ішек жатады – асқорыту жүйесіне Аш ішектің қарыннан басталған 25-30 см-дей бөлімі- ұлтабар Аш ішек қандай мүшелер жүйесіне жатады-асқорыту жүйесіне Аш ішекте жане өт жолында тіршілік ететін паразит қарапайым жәндік-лямблия Аш ішектің кіші кілегейлі қабығындағы көптеген ұсақ бездерден бөлінеді - Ішек сөлі Ашық дала алқаптарында мекендейтін құстардың өкілі – қырғауыл Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғануы үшін қажетті бейімделушілік – бүркеніш рең Ашық реңді , шырынды жемістердің таралуы: жануарлармен Ашық тұқымды ағаш діңінің су өткізгіш бөлігі – сүрек Ашық тұқымды өсімдіктердің ерекшелігі – сүректі, бұталы болады, гүлдері, жемістері болмайды, тұқымнан көбейеді, басым бөлігі мәңгі жасыл Ашық тұқымдылардың тұқымдары дамитын орын – Бүр Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғануы үшін қажетті бейімделушілік- қауіп төндіруші рең Ашық жерде мекендейтін құстар-тырна,түйеқұс,дуадақ
Ашық тұқымды бір үйлі өсімдік қарағай Ашытқы саңырауқұлағының әсерінен ашыған қамырдағы көпіршектер – көмірқышқыл газ
Ашытқыны ұнға қосып қамыр илесе, сәлден соң қамыр дереу көтеріліп ашиды, себебі – қантты сіңіріліп спиртпен көмірқышқыл газын түзеді Аяғы ауыр әйелдерге бәрі керек тек керек емесі.Стрестік ж.ағдай Аяз әсерінен теріде болады үсік Аяқ болмайды – жыланда
Аяқсыз қосмекенділер отрядының өкілі- Құртжылан Аяқсыз қосмекенділер сақиналы құрт жылан Аяқтары буын арқылы жақсы қамтитын бірнеше бунақтардан тұратын жәндіктер типі-буынаяқтылар Аяқтың белбеу сүйектері – ортан жілік, жіліншік, асықты жілік , табан сүйектері Әйгілі күріш өсіруші – Ы.Жақаев Әлеметтік экология -Адам қауымдастығы мен табиғат арасындағы байланыстарды қарастыру Әр адамның жеке қасиеттерін зерттейтін ғылым-психология Әр алуан тіршілік жағдайында пайда болып,ағзаның құрылым деңгейін күрделендіретін эволюциялық өзгеріс -ароморфоз Әр омыртқа тұсында жұлыннан екі жаққа тарайтын жұлын жүйкелері – 31 жұп Әр тозаңда болатын ауа қапшығы-2 Әр түрге жататын ағзалардың өзара жағдай туғыза отырып тіршілік етуі-селбесу Әр түрдің нақты алып жатқан орнын анықтайтын критерий – Экологиялық Әр түрлі гендердің атауы-гетерозиготалы Әр түрлі жұпқа жататын пішініне қарай ажыратылатын хромосомалар гомологты емес Әр түрлі тұздар мен органикалық заттардан құрылған дәнекер ұлпа- сүйек Әрбір тұқымбүршігінен пайда болады-бір тұқым Әрбір аминқышқыл кодына қажет нуклеотид саны – үшеу Әрбір бейімделушілік пен барлық жиынтық белгілердің ұрпаққа таралатын негізі – тұқымқуалайтын өзгергіштік Әрбір жеке түрге тән хомосомалар жиынтығы, саны, мөлшері мен пішіні – генетикалық критерий Әрбір нейрондағы аксон саны- 1 Әрбір түр критерийлерін хромосомалар жиынтығы мен саны, пішіні, көлемі бойынша анықтау – генатикалық критерий Әрі тағамдық, әрі техникалық дақыл – картоп Әсемдік үшін өсірілетін Раушангүлділерге жататын өсімдік – раушан Әсемдік үшін өсірілетін раушангүлділерге жататын өсімдік-долана Бағалы ауылшаруашылық дақылдары – жүгері, бидай, қарабидай, күріш Бактериофаг – бұл – бактерияны зақымдаушы вирус Бактерия жасушасының құрылысы – қабықша, цитоплазма, ядро заты Бактерия жасушасы неден тұрады-қабықша,цитоплазма,ядро затынан Бактерия жасушасына енетін вирус-фаг немесе бактерияофаг Бактерия қабықшасының қызметі –қорғаныш тірек бактерия пішімінде Бактерия қозғалады-талшығымен Бактерия қолайсыз жағдайда-спора түзеді Бактерия пішімі-таяқша,шар,үтір оралма тәрізді Бактерия спорасының қызметі - қорғаныш Бактерия талшығының маңызды - қозғалуға
Бактериялар – біржасушалы, ядросы толық қалыптаспаған ағзалар Бактериялар туғызатын ауру – туберкулез Бактериялар аз кездесетін жерлер-биік таулы жердің ауасында Бактериялар дегеніміз-біржасушалы,ядросы толық қалыптаспаған ағзалар Бактериялар көбейеді- бөліну арқылы Бактериялар қай кезде көбеиеді дамуына қолайлы жағдай туғанда
Бактериялар,бір жасушалы жәндіктер балдырлармен қоректенетін,дене пішіні біржасушалы қарапайымдарға ұқсас жұмыр құрт түрі қылтыңбас Бактерияларға спораның маңызы – қолайсыз жағдайларда тіршілігін сақтауға Бактериялардың өте көп кездесетін жері - топырақ. Бактериялардың әсерінен ми қызметінің бұзылуы.Ада психикасы мен дене дамуының кешеуілдеуі. Бактериялардың көбеюі дамуына қолайлы жағдай туғанда Бактериялардың көбеюі дамуына қолайлы жағдай туғанда
Бактерияның біржасушалы балдырдан айырмашылығы -қалыптасқан ядросы жоқ Бактерияның біржасушалы балдырдан айырмашылығы.Қалыптасқан ядрсы жоқ. Бактерияның споралары топырақта сақталады -20-30 жыл Бақа жүрегінің оң жақ құлақшасында қандай қан ағады.Аралас. Бақа жүрегінің оң жақ құлақшасында қандай қан ағады-аралас Бақа жүрегінің оң жақ құлақшасында қандай қан ағады-аралас Бақалар мен бунақденелілер ылғалды топырақтан пайда болады деп жазған ғалым – Аристотель Бақалардың насекомдарды аулау кезіндегі қатысатын ең негізгі мүшелері – көздері Бақалшағы мен қаңқасы әкті, минералды заттан түзілетін - Сәулелер. Бақалшақсыз былқылдақ денелі жәндік-қаракатица Бақалшақсыз,басаяқты жыртқыш былқылдақденелілер кальмар Бақанның дернәсілі-итшабақ немен тыныс алады.Желбезек арқылы. Бақанның дернәсілі-итшабақтың тыныс алуы.Желбезек арқылы. Бақанның кіші қан айналым шеңбері қандай мүшемен байланысты.Өкпемен. Бақаның дернәсілі – итшабақ Бақаның табаны саусақты – 5 Бақаның алдыңғы аяғының бөлімдері – Қар, білек , алақан Бақаның бас миының қай бөлімі балықтарға қарағанда нашар дамыған –мишық Бақаның дернәсілі –итшабақ немен тыныс алады –желбезек арқылы Бақаның жүрегі неше камералы түбіне түсіп, қайта бетіне шығады Бақаның жүрегі неше камералы-3 Бақаның жүрегі -үш камералы Бақаның кіші қан айналым шеңбері қандай мүшемен байланысты? өкпемен Бақаның қан айналымынеше шеңберлі болады-2 Бақаның мойын омыртқасы – 1 Бақбақ өсімдігі ...жатады-күрделігүлділер тұқымдасы Бал ара семьясы ана ара,трутеньдер,жұмысшы аралар Бала бойының өсуінің бұзылуы -қосалқы безден (гипофиз)
Балаларда мешел ауруының дамуы мына витаминнің жетіспеуіннен болады - Д Балалары жұмыртқадан шығатын сүтқоректілер – Ехидна (түрпі) , үйректұмсықтылар Балапандарды жасанды түрде шығаратын орын-инкубатор Балдыр жасушасындағы хлоропластардың атауы хроматофор Балдырдың жыныс жасушалары – гаметалар Балдырлардың кездесетін жері – дымқыл, сулы ортада Балдырлардың қай органойдында хлорофил дәндері кездеседі-хромотофорларында Балқаш көлінің маңында Шу өзенінің аймағында мекендейді- қызылаяқ бақа Балық ,қос мекендіжәне сүт қоректілердің ішкі мүшелеріндепаразиттік тіршілік ететін құрттар-трематодтар Балық бауырында, етінде, жұмыртқада болатын ағзада калции мен фосфор тұздарының алмасуын реттейтін дәрумен-Д Балық қаңқасында болмайды жамбас сүйегі Балықтан бөлінетін қою ақ сұйықтық – шоғал – аталық бездің ұрығы
Балықтар торсылдақтың көмегімен-судың түбіне түсіп,қайта бетіне шығады Балықтар торсылдақтың көмегімен-судың түбіне түсіп,қайта бетіне шығады Балықтарда ми пайда болды – кайнозой Балықтардын көбейіп даму циклы-уылдырық-ұрық-дернәсіл-шабақ-ересек балық Балықтардың денесін берік ұстауға көмектесетін жүзбе қанаты - құйрықасты Балықтардың зәр шығару мүшесі – Бүйрек
Балықтардың желбезегіндегі газ алмасу қызметін атқарады-желбезек жапырақшасы Балықтардың жүрегі екі қуысты
Балықтардың зәр шығару жүйесі неден тұрады-бүйректен ,екі несеп ағардан,қуықтан және аналь тесігінің артындағы несепті шығаруға арналған арнайы тесіктен Биосентез процесі кезінде –жасушада жай заттардан күрделі органикалық заттар түзіледі Балықтардың қанайналым жүйесі-бір қанайналым шеңбері Балықтардың мекен ету ортасы-су Балықтардың судың бағытын, ағын күшін қабылдайтын мүшесі – бүйір сызығы Балықтармен салыстырғанда құрбақаның асқорыту жүйесінде бар мүше – клоака Балықтың жүрегі неше камералы 2
Балықтың дене бөлімдері – Бас, тұлға , құйрық Балықтың денесі неден тұрады-бастан,тұлғадан,құйрықтан Балықтың жақ сүйегін, желбезек қақпақшасын және жүзбе қанаттарын қозғалысқа келтіретін бұлшықеттері – басында және қанаттарының түбінде орналасқан Балықтың омыртқаларының үстіндегі доғасынан түзілген омыртқа жотасының каналында не орналасқан.Жұлын. Барлық бұлшықет ұлпалары түзіледі – мезодермадан Барлық сыртқы ортадағы компоненттердің организмге тигізетін факторы - Экологиялық Барлық астық тұқымдастар - шөптесін,бір жылдық өсімдіктер Барлық гүлді өсімдіктер екі үлкен класқа біріктіріледі –даражарнақтылар және қос жарнақтылар Барлық дене жасушасын қоршайтын – жасуша аралық сұйықтық Барлық өсімдіктер дүниесі аталады –Флора Барлық табиғаттағы өзгерістерді,оның даму заңдылықтарын биосфера деңгейінде ең жоғарғы жүйе ретінде қарастырады- Биосфера Бас аяқты моллюскалардың кеңінен тараған дәуірі- Мезозой Бас аяқты моллюскалардың кеңінен тараған дәуірі.Палезой. Бас ми бағанының құрамына кірмейтін – үлкен ми сыңарлары Бас ми бөліктеріне жатпайды – жұлын Бас терісі гигиенасына жатпайды-шашын химиялық әдіспен бояу Бас,мойын, қолдан қанды жүрекке таситын қантамыр- көктамыр Басаяқты бақалшақсыз ұлулардың сорғышы бар қармалауыштары – аяқтарының бөлігі Басқа балықтармен салыстырғанда акула мен скатта жоқ мүше – желбезек қақпағы Басқа қарапайымдыларға қарағанда инфузория-туфельканың жыныс процессінің ерекшелігі қандай-жыныс ядроларының қосылуы(аналық пен аталық) Бассүйектің бет сүйектеріне жатпайтыны маңдай сүйегі Бассылыңқы гендер – доминантты Бастама гүлшанағы бар бүршіктің атауы-генеративті бүршік
Бастапқы гүлшанақтың орналасқан жері-генеративті бүршікте Бастапқы гүлшанақтың орналасқан жері-генеративті бүршікте Бастапқы жерде өсетін өсімдік-қамыс Бастапқы қоректік заттан қажетті органикалық заттар мен энергия алатын өзара байланысқан түрлер тізбегі.Агроценоздар. Бастапқы қоректік заттан қажеті органикалық заттар мен энергия алатын өзара байланысқан түрлер түзбегі- Қоректік тізбектер Бастың төменгі жақ сүйегіне бекінетін бұлшықеттері – шайнау Басы болмайтын ұлулар – айқұлақтар Басы жойылып кеткендіктен ,денесі тұлға мен аяқтан құралған қосжақтаулылар класының өкілі-айқұлақ Басым гендер – доминантты Басында қармалауыштары бар былқылдақденелілер – басаяқтылар Бауда өсетін дақылдардың зиянкесі-жалаңаш шырыш Бауыр , ұйқыбезінің өзектері ашылатын мүше – Ұлтабар Бауыр және бұлшық ет мүшелерде глюкозадан түзіледі – гликоген Бауыр өзегі...ашылады-ұлтабарда Бауыр, ұйқы безінің өзектері ашылатын мүше-ұлтабарұшы Бауыраяқты ұлулардың қорегі – өсімдіктекті азықтар Бауыраяқты былқылдақденелінің өкілі- шалшықұлуы Бауыраяқты ұлуларға жататындар – қошқармүйіз ұлулар Бауыраяқты ұлулардың қорегі – өсімдіктекті азықтар Бауыраяқтылар қласына жататын жәндік- үлкен тоспаұлу Бауырда вирустардың әсерінен болатын жұқпалы ауру – сары ауру Бауырда, сүтте, асқабақта қызанда болатын ағзаның өсуіне және дамуына әсерін тигізетін дәрумен – А Бауырдағы өт сөлі қай мүшелер жүйесіне қолайлы әсер етеді-асқорытуға Бауырдан бөлінетін сөлді атаңыз - өт Бауырдан кейінгі кіші асқорыту безі-ұйқы безі Бауырдан тәулігіне бөлінетін өттің мөлшері- 0,5-1л Бауырдың ауруы – цирроз Бауырдың жұмысына тез әсер етеді - алкоголь Бауырдың қорғаныш қызметі – қанға түскен улы заттарды залалсыздандырады (бейтараптайды) Бауырсоғыштың(адам және жануарлар паразиті)ақсұламадан айырмашылығы-ауыз және құрсақ сорғышы бар(жабысқыш мүшелері) Бауырсорғыш құрт – екі иелі Бауырсорғышта кірпікше – дернәсілінде болады Бауырсорғыштың кірпікшелі дернәсілінің аралық иесі – тоспаұлу Бауырсорғыштың дамуы-жұмыртқа –кірпікшелі дернәсіл – құйрықты дернәсіл- құйрықсыз дернәсіл- циста –ересек ағза Безгек ауруымен ауырған адамдардан ауруды сау адамдарға таратындар-масалар Безгек ауруын қоздыратын паразитті 1880 жылы... ашты – А.Лаверан Безгек ауруын таратушы – Безгек маса Безгек паразитінің көбеюі-қанның қызыл түйіршіктері арқылы Безгек паразитінің көбеюі-эриттроциттер арқылы Безгек паразитінің тіршілік циклінде кім негізгі иесі болып табылады-маса Безгек паразитінің тіршілік циклінде кім негізгі иесі болып табылады-маса Безгек паразитінің тіршілік цикілінде кім негізгі иесі болып табылады.Маса. Безгек пен ауырған адамның денесі бір ысып,бір салқындауының себебі-безгек паразитінің қанда көбейіп улы зат бөлуінен Бездердің кейбіреуі сыртқы және ішкі секреция қызметін қатар атқарады,ол қай без-жыныс бездері Бейарганикалық заттарды сіңіріп,органикалық зат түзетін ағзалар-өсімдіктер Бейбиотикалық фактор – өлі табиғатты құрайтындар Бейорганикалық заттардан органикалық заттарды түзуші – продуценттер Бейорганикалық заттардан органикалық заттарды синтездейтіндер – автотрофтар Бел омыртқаларының саны – 5 Белгілердің ұрпақтан ұрпаққа берілуінің негізгі заңдылықтарын алғаш рет дәлелдеген ғалым Г.Мендель Белгілі аймақта сфангум мүгінің тез таралып сазды жердің пайда болу себебі-жапырағының өте жоғары ылғал тартықтығышына байланысты Белгілі бір даму сатысында адам ұрығына ұқсас ұрық-кесірткеде Белгілі бір құрлысы және атқаратын қызметі бар дене бөнлігі - Мүше Белгілі ғалым А.Н.Северцев-эволюцияның негізгі бағыттарын анықтады Белгілі дене пішіні сақталмайтын бір жасушалы жәндіктер – плазмалылар Белгінің басым болу құбылысы немесе басым белгінің аталуы – доминантты Берілген органоидтар қай ағзаларға тән.ядро,цитоплазма,хроматофор,митохондрия-балдырлар Берілген өсімдіктердің қайсысы екіүйлі өсімдік-қарасора
Бидай түсімін 15% -ға төмендететін паразит саңырауқұлақ -тат саңырауқұлағы Бидай масағының аналығында дамиды - Қастауыш Бидай тұқымындағы қоректік заттардың жиналатын орны – эндоспермде Бидай тұқымының қор заттарын жинайтын бөлігі тұқымжарнақ Бидай тұқымының құрылысына кірмейтін дері – Спермий Бидайдың гүлшоғыры – күрделі масақ Бидайдың әрі тұқымы,әрі жемісі – Дәнегі Бидайдың дәнегінің эндоспермасында хромосомалардың жиынтығы қандай болып келеді-триплоидты Бидайдың тозаңдануы қай кезде болады-гүлі ашылмай жабық тұрғанда Биогенез теориясының мәні-тірінің тіріден пайда болуы туралы теория
Биогенетикалық заңды ашқан ғалымдар – Ф.Мюллер, Э.Геккель Биогеоценоз – Жер бетінің бір аймағында тірі ағзалар мен айналадағы орта арасындағы бірлестік Биогеоценоз туралы ұғымды енгізген ғалым – В.Н.Сухачев Биогеоценоз – тірі ағза мен орта бірлестігі
Биогеоценоз дегеніміз не-құрлықпен судың азды-көпті біркелкі бөлімдерінде бірлесіп тіршілік ететін ағзалардың тобы Биогеоценоз дегеніміз-Құрлық пен судың азды-көпті біркелкі бөлімдерінде бірлесіп тіршілік ететін ағзалардың тобы Биология зерттейді -Тірі ағзаларды Биологияда ағзалық әлемді жүйелеудән ең жоғарғы тобы-тірі табиғат дүниесі Биологиялық күрес әдісі – зиянкестерді өздерінің табиғи жауларымен жою Биологиялық объектілердің көмегімен адамға қажетті өнімдер өндіру – биотехнология Биологиялық активті заттар түзілетін мүше-Бүйрек Биологиялық объектілердің көмегімен адамға қажетті өнімдер өндіру Биотехнология Биолсфера жайындағы тұтас ілімнің негізін салды – И.В.Вернадский Биосентез процесі кезінде-жасушада жай заттардан күрделі заттар түзіледі Биосинтез-Жасушаның мөлшері мен салмағының артуы Биосфера энергияны ... алады – күн сәулесінен Биосфера –Барлық табиғаттағы өзгерістерді,оның даму заңдылықтарын биосфера деңгейінде ең жоғарғы жүйе ретінде қарастырады Биосфера дегеніміз – Жер ғаламшарының тіршілік бар аймағы Биосфера дегеніміз-Жер ғаламшарының тіршілік бар аймағы Биосфера өзін-өзі реттейді зат пен энергия айналымы болса Биосфера энергияны – күннен алады Биосферада атом энергиясын пайдалағанда-радиоактивті сәулелер жинақталады Биосфераны жан-жақты толық зерттеген ғалым В.И.Вернадский Биосфераны өзгертетін қуатты фактор – адам Биосфераның жаңа сапалық деңгейі – Ноосфера Биосфераның озон қабаты – ультракүлгін сәулелерді сіңіреді Биотикалық фактор Популяциядағы особьтар арасындағы,табиғат бірлестігіндегі өзара әсері Биотикалық факторларға жататын – жыртқыштардың жемтігін аулап жеуі
Биохимиялық құрам және тіршілік үдерістері – физиологиялық өлшем Биоэкология- Тірі организмдердітіршілік ортасындағы өзгерістерін,адамның іс-әрекетімен байланыстырып зерттейді Биттердің ауыз мүшесі – Шаншып сорғыш Биіктігі 50 метрге жететін балдыр – ламинария Биіктігі 60 м жететін балдыр – қоңыр балдыр Бластула дегеніміз.Бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрық. Бластула дегеніміз-бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрық Бластула дегеніміз-Бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрық
Бластула-бір қабатты ұрық Бластулла дегеніміз –бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрық Бойында фотосинтез жүретін ағзалар тобы – продуценттер Борда –(70) гүлді өсімдіктер,құстар, сүтқоректілер Ботаника ғылымы зерттейді-Өсімдіктерді Ботаниканың ғылымы ... зерттейді – өсімдіктерді Бөбек кезеңі – 1 жасқа дейін Бөгде бөлшектерді сіңіріп, қорыту процесін ашқан ғалым – И.И. Мечников
Бөлмеде өсетін лалагүл тұқымдас өсімдік – аспарагус Бөлшектену кезінде ядролар қай жолмен бөлінеді.Митоз жолымен. Бөлінуге қатысатын жасуша органоиды- ядро Хромосома қайда орналасады-ядрода Бөртпе сүзек ауруын адамдарға таратқыш бунақдене-бит Бөсір аскаридоз ауруын тудыратын құрт ішексорғы Будан ұрпақтың белгі-қасиеттерінің ата-анасынан артық болуы – гетерозис Будандастырудың қандай түрінде ұрпақтар фенатипі бойынша 3:1қатынасында ажырайды-дигибритті гендер тіркесінде
Бунақдене қоректі құс қарлығаш Бунақденегілер класы өкінділерде биологиялық прогресс белгілері білінеді, - 3 Бунақденелердің жұп аяқтарының саны – 3 Бунақденелердің кеңінен таралу дәуірі-Кайназой
Бунақденелі қоректі құс-қарлығаштар,үйректер Бунақденелілер арқылы тозаңданатын өсімдіктер – шие, лимон, шай Бунақденелілер класы өкілдерінде биологиялық прогресс белгілері білінеді,ол қайсысы-таралуының алуан түрлілігі,әртүрлі ортаға бейімделгіштігі Бунақденелілер класына жататын жәндіктер-тарақандар
Бунақденелілер қоректенеді – гүл шірнесімен Бунақденелілер-дара жыныстылар
Бунақденелілерде қанша жұп аяқ екенін белгілеңіз – 2 Бунақденелілердегі майлы денелердің қызметі – зәр шығару Бунақденелілердің 4сатылы (жұмыртқа,дернәсіл,қуыршақ,имаго)дамуы-толық түрленіп дамуы Бунақденелілердің арғы тегі болатын жануарлар буылтық құрттар Бунақденелілердің аяғы-6 Бунақденелілердің дене бөліктері – бас, көкірек, құрсақ Бунақденелілердің жүрегі – түтік тәрізді Бунақденелілердің қанайналым мүшесі – ашық Бунақденелілердің қанының атқаратын қызметі-қоректік заттарды тасымалдайды Бунақденелілердің құрлықта дамитын дернәсілі нимфа Бунақденелілердің майлы денесінің атқаратын қызметі-қосымша зәр шығару мүшесі Бунақденелілердің сыртқы жабыны – хитинді қабат
Бунақденелілердің тыныс алуы-Құрсаған бірсе жиырып ,біресе созудың нәтижесінде демүтіктегі ауа жаңарады. Бунақденелілердің ұшатын формалары қай дәуірде пайда болды-палеозой
Бунақденелілердің шала түрленіп дамуы неше сатыдан тұрады-3 Бунақденелілердің шала түрленіп дамуы неше сатыдан тұрады-3 Бунақденелілермен қоректенетін өсімдік шыбынжұт Бунақталған тамырсабағы бар споралы өсімдік-қырықбуын Буылттық құрттардың жалпақ және жұмыр құрттармен салыстырғанда зәр шығаруының қандай ерекшелігі бар-зиянды сұйық өнімдер қуықтан имек түтікшелер арқылы ағзадан сыртқа шығарылады Буылтық құрттарда қанның ағуын реттейді – жүрекше Буылтық құрттарды едәуір белсенді қозғалысқа келтіретін – қан айналым, жүйке жүйелері Буылтық құрттардың зәр шығару мүшесі-әр буылтықтағы жұлдызша тәрізді түтікше Буылтыққұрттар типінің өкілі – шұбалшаң Буын дегеніміз не.Өсу кконусы. Буын сүйектерінің байланысу тәсілі қандай-қозғалмалы байланыс Буынаяқтылар денесі.Аяқтары бунақты денесі бунақталған. Буынаяқтыларға жататын жәндіктер – шаянтәрізділер Буынаяқтылардың денесі аяқтары бунақты ,денесі бунақты Буынаяқтылардың қайсысында тіршілік әрекетінің нәтижесінде қанда еріген зиянды өнімдерді ағзадан бөліп шығаратын жасыл бездері бар-шаяндар Буынаяқтылардың денесі немен қапталған-хитинмен Буынаяқтылардың жүйке жүйесі- жүйкеден және құрсақ жүйке тізбегі және жұтқыншақ жүйке сақинасынан тұрады Буынаяқтылардың қайсысы жемін аулау үшін тор құрады- өрмекшілер Буынаяқтылардың қайсысы жемін аулау үшін тор құрады-өрмекшілер Буынаяқтылардың қайсысы жемін аулау үшін тор құрады-өрмекшілер Буынаяқтылардың қайсысында тіршілік әрекетінің нәтижесінде қандай еріген зиянды өнімдерді ағзадан бөліп шығаратын жасыл бездері бар –шаяндарда Буынаяқтылардың тыныс алу мүшелері – өкпе, желбезек, демтүтік Буыннан бүгілдіру әрекетінің жүзеге асуы қалай жүреді – бүгілдіргіш еттің жиырылуы жұмыс істеу дәрежесінің кемуі Буынның шығуы – Сүйек бас тайғанда. Буынында түрі өзгерген қабыршақ жапырақтары бар жерасты өркен-тамырсабақ Буының шығуы-буын сүйектері орнынан тайғанда Бұғылардың негізгі азығы – қыналар Бұл дәрумен жетіспесе адам бери-бери ауруына ұшырайды - В1
Бұлшық ет сүйекке ... байланысады- сіңір арқылы Бұлшық еттер сезгіш нейрондар арқылы қозуды өткізеді -Терідегі, бұлшық еттердегі, сіңірлердегі Бұлшық ет пен жүйке жүйесінің жұмысына әсер етеді – В дәрумені Бұлшық ет ұлпаларының топталуы – 3 Бұлшық ет ұлпасының қызметі жиырылғыштық Бұлшық еттер сезгіш нейрондар арқылы қозуды өткізеді – терідегі, бұлшық еттердегі, сіңірлердегі рецепторлардан орталық жүйке жүйесіне Бұлшықет жұмысына қажетті энергияның босап шығуы – органикалық заттардың ыдырауынан Бұлшықет ұлпасының қызметі – жиырылғыштық Бұлшықет жасушаларының пішіні – Ұзынша Бұлшықет жұмысы оң әсерін тигізеді түгел ағзаға Бұлшықет жұмысына қажетті энергияның босап шығуы – органикалық заттардың ыдырауынан Бұлшықет жұмысының әсері- Түгел ағзаға Бұлшықеттің жұмысына энергия көзі болып саналады – органикалық заттар Бұршақ тұқымдас өсімдіктерге түйнек бактериялары қалай енеді тамыр түктері арқылы Бұршақ тұқымдас өсімдіктердің өкілі – асбұршақ Бұршақ тұқымдастар – жоңышқа Бұршақ тұқымдастардың түрлерінің саны – 12000 Бұршақ тұқымдастарына тән – 10 аталық, 1 аналық Бұршақ тұқымдастарының аналығы- 1 Бұршақ пішіндес мүше бүйрек
Бұршақ тұқымдас өсімдіктермен селбесіп тіршілік ететін бактериялар – түйнек бактериялары Бұршақ тұқымдасқа жатпайтын өсімдік-күріш Бұршақ тұқымдастарына жатады-Үрмебұршақ Бұршақ тұқымдастарының гүлдері-Шашақгүл Бұршақ тұқымдастарының гүліндегі біріккен күлтелер – қайықша Бұршақ тұқымдастарының тостақаншасы-5 біріккен Бұршақ тұқымдасы өсімдіктерінің құрамында не көп -Нәруыз Бұршақ тұқымдасы өсімдіктерінің құрамында не көп -Нәруыз Бұршақ тұқымдасына жатпайды-қарақат Бұршақ тұқымдасының гүліндегі ең үлкен күлтесінің атауы – желкен Бұршақ тұқымдасының белгісі -Жемісі бұршаққап Бұршақ тұқымдасының белгісі -Жемісі бұршаққап Бұршақ тұқымдасының гүліндегі аналықтың орналасқан орны-қайықшаның ішінде Бұршақ тұқымдасының гүліндегі ең үлкен күлтесінің атауы – желкен
Бұршақ тұқымдасының сәндік түрі- қараған Бұршақ тұқымының тегіс(А) және мұртшасының ұзын болуын анықтайтын(S) гендер бір хромосомада орналасқан.ААSS x aass генотипті ағзалар шағылыстырылды.Сонда F1 ұрпақтың фенотипі қандай болады?-тек қана доминантты белгілер Бұршақ тықымдасының белгісі жемісі-бұршаққап Бұршаққапты жемісті өсімдіктер – Беде Бұршаққын – кәдімгі шомырда Бұршақтұқымдас өсімтік тұқымдары өте бай- ақуызға(нәруызға) Бұршақтұқымдастарда қайықшаны қоршайтын аталық саны – 10 Бұршақтұқымдастардың гүлінің формуласы-Т(5)К3+(2)А(9)+1 Ж1 Бұта болып өсетін ашық тұқымды өсімдік – жатаған шырша(шренк) Бұта тәрізді қыналар өсетін жері – қарағайлы орман Бұталы раушангүлді өсімдік – Итмұрын Бүйрек ауруын зерттейтін ғылым саласы – урология Бүйрек жұмысына қауіпті – Алкоголь Бүйрек арқылы ағатын қан көлемі ұлғайған кезде зәрдің түзілуі-көбейеді
Бүйрек қай жүйеге жатады зәр шығару жүйесіне Бүйрек пен қуықты жалғастыратын мүше – несепағар
Бүйрек үсті безінің бөлетін гармоны-адреналин Бүйрекке кіретін тамыр көктамыр Бүйректен әр 5 минут сайын ересек адамда сүзілетін қанның мөлшері-5л Бүйректі тексеріп емдейтін дәрігер – уролог Бүйректін сыртқы қабаты- Қыртыс қабат Бүйректің пішіні – үрмебұршақ тәрізді Бүйректің жұмысы қалай реттелінеді-жүйкелі-гуморольды жолмен Бүйректің құрылымдық және қызметтік бірлігі-нефрит Бүйректің қызметі-зат алмасудың соңғы өнімдерін шығару Бүйректің қызметінің бұзылуынан қанда несепнәрдің мөлшерінің шектен тыс көбеюі уремия Бүйректің орналасуы – бел омыртқасының екі жағы Бүйректің саны – 2
Бүршік дегеніміз не –Бастама өркен. Бүршік дегеніміз не-Бастама өркен Бүршіктену жолымен көбейетін саңырауқұлақ – ашытқы Бүршіктер бөлінеді – жапырақты және гүлді Бүршіктері ашылмаған, тыныштықтағы бүршік – бұйыққан бүршік Бүршіктері кезектесіп орналасқан өсімдік терек Бүршіктің бастама жапырақтарының орналасқан орны-бастама сабақта Бүршіктің өсу нүктесі-түзуші ұлпа Былқылдақ денелілер типінің класы бауыраяқтылар Былқылдақ денелілердің сыртқы қаңқасы – бақалшақ Былқылдақденелілер типіне жататын класс - Қосжақтаулылар Былқылдақденелілер типіне жататын жәндіктердің денесі – буылтықсыз және өте жұмсақ Былқылдақденелілер үккісінің қызметі – қорегін қырып жиді Былқылдақденелілердің бақалшағының қызметі- қорғайды Былқылдақденелілердің қатпарлы қабаты – шапанша (мантия) Былқылдақденелілердің сыртқы қаңқасы-бақалшақ
Біздің ең алға басқан ата тектеріміздің бірі неандерталдық Біздің планетаның дамуына саналы адамның іс-әрекеті негізгі фактор болып тұрғандағы сатысы қалай аталады.Ноосяера. Бір – біріне туыс емес азғаларды будандастыру- аутбридинг Бір – біріне ұқсас егіздер дамыған жасушаның саны – Бір Бір – бірінен көп белгілерінде айырмашылығы бар дараларды будандастыру – Полигибридті Бір жасушалы саңырауқұлақ – ашытқы саңырауқұлақ Бір жасушалы, талшықсыз балдыр – хлорелла Бір клеткалы жәндіктер үшін асқорыту сөлінің қызметі – қоректі еріту, қорыту Бір орнында тұрақөты қоныстайтын құстар – отырықшы Бір түбірлі тістер – иттіс, күректіс Бір түбірлі тістер –күректістер Бір түр дараларының екінші түр дараларына жемтік болуы – жыртқыштық Бір хромосоманың ішкі бөлігінің 180 градусқа өзгеруіне хромосомалық мутацияның мына түріне жатқызамыз – инверсия Бір- біріне пайдалы, бірлесіп өсу ... деп аталады – Селбесу (симбиоз) Бір гүлде аталық пен аналық болса ол – қос жынысты Бір гүлдегі аталық тозаңның аналық аузына келіп түсуін қалай атайды-өздігінен тозаңдану Бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі – айқас тозаңдану Бір ғана дара (особь) қатысатын көбеюдің түрі - Жыныссыз Бір жасушада.....дейін нәруыздың түрі болады 1000-ға Бір жасушалардың түр саны – 70 мың
Бір жасушалы жәндік-амеба Бір жасушалы саңырауқұлақ-ашытқы саңырауқұлақ Бір жасушалы талшықсыз балдыр-хлорелла Бір жасушалы талшықты балдыр хламидомонада Бір қабатты іші қуыс ұрық- бластула Бір орында бекініп тұратын сәулелі симметриялы жәндік-гидра Бір орында тұрақты қоныстайтын құстар-Отырықшы. Бір өсімдіктің бүршігін аздаған сүрек бөлшегімен қоса кесіп алу – көзшелеп телу Бір өсімдіктің бүршігін алып , екінші өсімдікке будандастыру - Телу Бір сүйекке бекитін бұлшықеттер – шайнау бұлшықеттері Бір тәуліктегі ересек адамға қажетті майдың мөлшері-100гр. Бір тропикалық белдеуден екіншісіне өткендегі энергия алмасуын біле отырып,құмайдың биомассасын анықтаңыз.Өсімдік биомассасы 40 т .Өсімдік –шегіртке –бақа-жылан-құмай.-0,004т Бір тұқым жарнағы бар өсімдік-бидай Бір тұқымбастамасы бар жатын – шиеде Бір түбірлі тістер күрек тістер Бір түрге жататын өз алдына табиғатта жеке оқшауланған даралар тобы – популяция Бір үйлі қос жынысты мүк – шымтезек мүгі Бір-біріне ұқсас егіздер дамыған жасушаның саны – бір Бір-бірінен екі жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстыру – Дигибридті Біргүлдің аталық тозаңының сол гүлдің аналығының аузына түсуі-өздігінен тозаңдау Біржасушалы балдырларға жататындар – хламидомонада Біржасушалы балдырларға қайсысы жатады хлорелла Біржасушалы қарапайым жәндік – жасыл эвглена Біржасушалы қарапайым жәндіктерде зәршығару мүшесі-жиырылғыш вакуольдер Біржасушалылардың түр саны 70 мың Біркелкі тіршілік етуге көшкен кезде құрылымының қарапайымдана түсуі-паразиттік құрттарда
Бірүйлі өсімдік- Қияр Бірыңғай салалы бұлшықеттен құралған-қан тамырлары Бірінші болып таза асқазан сөлін алған ғалым -И.П.Павлов Бірінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады-өсімдікқоректі жануарлар Бірінші реттік консументтерге қандай ағзалар жатады-өсімдікқоректі жануарлар Бітеу гүлдің тозаңдану жолы-өздігінен В 1 дәрумені – Сүт,жұмыртқа ,жемістерде В12 витаминінің жетіспеуінен болатын ауру- анемия Вакуольдің атқаратын қызметі – жасуша ішіндегі сұйықтық қысымын реттейді Вакуольдің атқаратын қызметі – керексіз улы заттарды ыдыратады, қысымды реттейді. Валеология ғылымы үйретпейді-ән айту Вегетативті жасуша және генеративті жасуша гүлдің қай бөлігіне кіреді-Тозаң түйіршіктеріне Вегетативті жолмен көбею – өсімді мүшелер арқылы Вирус терминін 1899 ж ғылымға енгізді - М.В. Бейерник Вирус арқылы тарайтын ауру – шешек Вирус болмайды-ядро,жасуша Вирус сөзі латынша-у Вирус тіршілігі тек қана болады-тір жасушада Вирустар бактерия Вирустар көбейеді қандай ағзада-адам, өсімдік, жануар Вирустар туғызатын аурулардың тобы – ИТИС, тұмау, қызылша, ұшық. Вирустар тіршілік ете алмайды-жасушадан тысқары Вирустардың пішімі-сопақша шар таяқша тәрізді Вирусты 1892 жылы кім ашты-Д.И.Ивоновский Вирустық ауру-тұмау,сал ауруы, қызылша,шешек,ұшық ,спид Витаминдер...... қатысады- ферменттердің түзілуіне Витаминді алғаш тапқан ғалым – Н.И.Лунин
Вольвокс шоғырының пішіні – Шар Вольвокстың жасыл эвгленадан ерекшелігі – шоғырланып тіршілік етуге бейімделген Г.Мендель зерттеуіндегі ас бұршақтарға қандай белгілер тән-өздігінен тозаңданушы өсімдіктер Г.Мендель зерттеуіндегі ас бұршақтарға қандай белгілер тән-өздігінен тозаңданушы өсімдіктер Г.Мендельдің үшінші заңы тәуелсіз тұқым қуалау Газ алмасудың өтетін жері - өкпе көпіршігі Газ алмасу нәтижесінде – қанға оттегі өтіп, қаннан СО2 суға бөлінеді Газдан улану кезіндегі қауіпті іс әрекет газдың иісін кетіру үшін сіріңке жағу Газельдер,антилоптар,жирафтар жұптұяқтыларға жатады,осы отрядқа тағы да қайсысын жатқызады-бегемот Газельдер,антилоптар,жирафтар жұптұяқтыларға жатады,осы отрядқа тағы да қайсысын жатқызады-бегемот Гаметагенез бұл-гаметалардың пайда болуы Гаметогенез кезінде дамудың қай аймағында жасушалардың митоздық бөлінуі жүреді-көбею аймағында Гастрит (асқазанның қабынуы)- асқазанның сілемейлі қабығының ауруы Гаструла бұл – екі қабатты ұрық
Гемикриптофиттер-Жер бетіндегі өркендері қыста үсіп қалатын,ал пиязшықтары сақталатын өсімдіктер Гемоглабин дегеніміз – Күрделі ақуыз Гемоглобин құрамына кіретін химиялық элемент –Темір Гемоглобин дегеніміз.Күрделі ақуыз. Гемоглобин қай заттын құрамында болады-ақуыз Гемоглобин табиғаты жағынан-нәруыз Гемоглобині бар қан жасушалары – эритроциттер
Гендер жиынтығы-генотип Гендер.Ақуыздың 1-ші реттік құрылымы туралы хабар барДНК молекуласының бөлігі. Гендердің аллельді жұбы генотипте әр түрлі гендермен көрсетілген болса, ондай ағза аталады – гетерезиготалы Гендердің дрейяі дегеніміз не.Кішкене популяцядағы аллельдердің кездейсоқ бағытсыз өзгеру жиелігі. Гендердің тізбектелу ілімі бойынша алынған қай факт хромосоманың тұқым қуалаушылық теориясын айқындайды-тізбектелу тобының саны гоплоидтық хромосомалардың жиынтығының санына сәйкес келуі Гендердің тізьектелу ілімі бойынша алынған қай факт хромосоннын түқым қуалаушылық теориясы айқындаиды.Тізбектелу тобының саны гоплоидтық хромосомалардың жиындығының санына сәйкес келуі. Гендік рекомбенация қандай мағына береді-кроссонгевер кезінде немесе хромосомалар жүйесінде гендердің жаңадан құрылуы Генетикалық зерттеу әдістеріне жатпайтыны – салыстырмалы анатомиялық Генетикалық зерттеу әдістеріне жатпайтыны-биохимиялық. Генетикалық зерттеулер жүргізуге қолайлы жәндік-дрозофила шыбыны Генетикалық инженерияның тарихын тұңғыш ашқан ғалым – Е. Сирс Геннің кодтық бөлімінде неше нуклеотид бар,егерде соған қарап синтезделетін ақуыз 300 аминқышқылынан тұрса-900 Геннің өзгеруіне байланысты өзгергіштікті қалай атайды-мутациялық өзгергіштік
Генотип және фенотип ұғымдарын қалыптастырды-В.Иагансен Генотип пен фенотип қандай будандастыруда 1:2 :1 формуласы бойынша ажырайды-моногибридті толық емес доминаттылықта
Генотипте бірдей доминанты немесе рецессивті гендермен көрсетілген болса,ондай ағзада аталады-гомозиготалы Генотипінде тек бір іріктеме аллелі ғана болатын тіршілік иелері – гомозигота Генотипіне байланыссыз өзгергіштік – модификациялық жүктеу 3,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау