Орал-2020 Модуль1. Аналитикалық химияда қолданылатын гомогенді және гетерогенді жүйелердегі химиялық тепетеңдік
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТІРЛІГІ Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық - техникалық университеті Индустриалды-технологиялық институты “Мұнай,газ және химиялық инженерия” жоғарғы мектебі 6B07100 “Химиялық инженерия және процестер” “Aналитикалық химия” пәні
Тексерген:Светлана Маратовна
Орындаған:Тулеугалиева Кунсулу
Тобы:ХТ-11
Тақырып 3. Аналитикалық химияда заттарды концентрлеу мен бөлу әдістері
Қамтылатын сұрақтар жоспары: - 1. Концентрлеу мен бөлу әдістерінің классификациясы.
- 2. Хроматография. Әдістің мәні.
- 3. Классификациясы. Концентрлеу мен бөлу әдістерінің мәні.
Хромотография
Хроматография
Егер фазалар арасында таралуға адсорбция да,химиялық әрекеттесу де себеп болмаса заттың
Ал заттың қатты фаза мен жылжымалы сұйықтың арасында химиялық ионалмасу реакциясының нәтижесінде таралуын
Егер
- Қозғалмайтын (стационарлы) фаза қатты зат, қатты затқа қондырылған сұйықтық не гель болуы мүмкін, қозғалатын фаза– газ не сұйықтық. Қозғалатын фазаның агрегаттық түріне байланысты хроматография сұйықты және газды хроматография болып бөлінеді.
- Кез келген хроматографиялық әдіс еріген заттың стационарлы және жылжымалы фазалардың арасында таралу дәрежесіне негізделген. Екі фазаның арасында орнаған тепе-теңдікті таралу коэффициенті не таралу константасымен өрнектеуге болады: К=Сс\Сж
- Cc – стационарлы фазадағы еріген заттың жалпы концентрациясы;
- Сж – жылжымалы фазадағы еріген заттың концентрациясы.
Хромотографиялық әдістер
Фронтальді тәсіл
Фронтальді тәсіл
Ығыстырып шығару тәсілі Бағанаға бірнеші компоненті бар талданатын ерітіндінің аликвотты бөлігін енгізеді,содан соң сорбциялануы жақсы компоненттің көмегімен нашар сорбцияланатынын ығыстырып шығарады.бірінен кейін бірі шайылатын екі компонеттің шығыуынан,осы екі компонентте болатын аймақ п.б
Ығыстырып шығару тәсілі Бағанаға бірнеші компоненті бар талданатын ерітіндінің аликвотты бөлігін енгізеді,содан соң сорбциялануы жақсы компоненттің көмегімен нашар сорбцияланатынын ығыстырып шығарады.бірінен кейін бірі шайылатын екі компонеттің шығыуынан,осы екі компонентте болатын аймақ п.б
Колонканы пайдаланып заттарды хроматографиялық әдіспен бөлудің тағы бір түрі – гельхроматографиялық әдіс. Бұл әдіс молекулалық елеуіш принципіне негізделген. Қатты зат ретінде еріткіштердің әсерінен бөртетін органикалық полимерлер алынады. Бөрту нәтижесінде полимердің құрылымында белгілі мөлшердегі саңылаулар пайда болады.Бұл саңылаулар еріткіш пен онда еріген радиусы кішкентай молекулаларды өткізіп, мөлшері саңылаудың радиусынан үлкен ірі молекулаларды ұстап қалады. Бұл әдіс бейорганикалық тұздарды ҥлкен органикалық молекулалардан бөлуге нәтижелі қолданылады
Колонканы пайдаланып заттарды хроматографиялық әдіспен бөлудің тағы бір түрі – гельхроматографиялық әдіс. Бұл әдіс молекулалық елеуіш принципіне негізделген. Қатты зат ретінде еріткіштердің әсерінен бөртетін органикалық полимерлер алынады. Бөрту нәтижесінде полимердің құрылымында белгілі мөлшердегі саңылаулар пайда болады.Бұл саңылаулар еріткіш пен онда еріген радиусы кішкентай молекулаларды өткізіп, мөлшері саңылаудың радиусынан үлкен ірі молекулаларды ұстап қалады. Бұл әдіс бейорганикалық тұздарды ҥлкен органикалық молекулалардан бөлуге нәтижелі қолданылады
Аналитикалық химиядағы заттарды бөлу және концентрлеу әдістері - Концентрлеу компоненттерді бөлумен және оларды әр түрлі фазаларға таратумен байланысты, сондықтан концентрлеу әдісін бөлу әдісі ретінде пайдалануға болады.
- Концентрлеудің белгілі көптеген әдістерінің ішінен ең кеп дамығандары және кең тарағандары экстракциялық, хромотографиялық, сорбциялық пен кейбір электрохимиялық әдістер.
- Концентрлеу әдісін тандағанда, анализденетін заттың табиғаты мен химиялық құрамын, барлық операциялардың ұзақтығын, кұрал-жабдықтардың бар-жоқтығын және әрі қарай өлшеу әдістерін жетекшілікке алады.
- Топтық және жеке концентрлеу деп ажыратады. жағдайда бір операцияда бір топ компоненттер шығарылады. Концентрлеу не негізін жойып, не микрокомпоненттерді бөліп шығарып жүзеге асырылады.
- Концентрлеу әдістері шығарып алу дәрежесімен R(%) және концентрлеу коэффициентімен К сипатталады: R%=n`m/nm*100
- K=nm/n0*n`0/n`m
Концентрлеу
Концентрлеу
Абсолютті
Салыстырмалы
Топтық концентрлеуде
Бөлу әдістері
Физика
Физика
кристалдану
Қайнату
Дистедеу
Экстракциялау
Сорбция
хромотография
Тұндыру
Редокситұндыру
Ұшқыш қосылыстардың түзілуі
Бөлудің физика-химиялық әдістерінде екі фаза болады, олардың арасында анализденетін қоспа компоненттері қайта белініп тұрады. Кейбір әдістерде алмасу тең болу үшін екі фазаны араластырады. Мұнда бөлу мөлшерлік түрде қажет, яғни бір компонент бір фазада, ал екіншісі екінші фазада болуы керек. Кристалдану және суалту әдістеріне анықталатын компонент қатты фазада болғаны дұрыс, себебі суалтқанда көбінесе буды жинап алз алмайды, ал кристалдануды қоспадан таза заттарды алу үшін қолданады.
Химиялық тәсілмен бөлгенде 1 жүйеге екінші компонент қосады. Химиялық реакцияның жүру нэтижесінде екінші фаза түзіледі.
Пайдаланылған әдебиеттер: - Аналитикалық химия [Текст] : ЖОО студ. арналған оқулық / Ә. Қ. Патсаев [и др.]. - Алматы : ЖШС "Эверо", 2012. - 473 б
- Г. Л. Бадавамова, Г. С. Минажева Аналитикалық химия: оқулық. – Алматы: ЖШС РПБК«Дәуір», 2011. – б.
- irbis.wkau.kz
- Құлажанов Қ.С. Аналитикалық химия, Алматы. 1994
Достарыңызбен бөлісу: |
