1.Электр қозғалтқышы –электр энергиясын мех. энергияға түрлендіруге арналған машина.
Оның тұрақты және айнымалы токқа арналған түрлері бар. Айналыс жиілігін тиімді әрі бір қалыпты етіп реттей алатындағы тұрақты токқа арналған Э. қ-ның артықшылығы болып есептеледі. Айнымалы токтың Э. қ-на синхронды электр қозғалтқышы (айналыс жиілігі қо-ректенетін ток жиілігіне байланысты болатын Э. қ.), асинхронды электр қозғалтқышы (жүктеме шамасы артқанда айналыс жиілігі кемитін Э. қ.) және коллекторлы Э. қ. жатады. Тәжірибеде асинхронды Э. қ. кең тараған. Мұндай қозғалтқыштың құрылысы қарапайым, жұмысы сенімді болып келеді. Асинхронды Э. қ-ның негізгі кемшілігі: реактивті қуатты көп пайдаланады. Айналыс жиілігін бірқалыпты етіп өзгерту қажет болған жағдайда тұрақты токтың Э. қ. кейде айнымалы токтың коллекторлы Э. қ. пайдаланылады. Э. қ-ның қуаты ваттың ондық үлесінен ондаған Мвт-қа дейін жетеді. Э. қ. өнеркәсіпте көлікте, тұрмыста, т.б. салаларда кеңінен қолданылады.
Үш фазалы асинхронды қозғалтқыштар электр энергиясын механикалық энергияга түрлендіріп, оны жұмысшы машинаны қозғалысқа келтіретін білікке береді.
Дүние жүзінде өндірілетін знергияның 50%-тін асинхронды қозғалтқыштар пайдаланады. Оның себебі, олар өндірісте, ауыл шаруашылырында, автоматты басқару жане реттеу жүйелерінде кеңінен қолданылады. Асинхронды қозғалтқыштардың көмегімен экскаваторлар, жүк көтеру машиналары, насостар, желдеткіштер, экскалаторлар, лебедкалар іске қосылады. Оны алғаш рет орыс электригі И.О.Доливо-Добровольский 1889 жылы ойлап шығарды. Қозғалтқыш конструкциясы әлі, күнге дейін қарапайым, құны арзан, пайдалануда тиімді.
Фазалар санына байланысты асинхронды машиналар бір фазалы, екі фазалы, үш фазалы болып бөлінеді. Бір фазалы қозғалтқышлар автоматика құрылымдарында, тұрмыста, электр аспаптарының жетегі ретінде қолданып, қуаты 0,5 кВт-тан аспайды.
Электр қозғалтқыш туралы түсінік артықшылығы,қолдану саласы
Электрлік машина – механикалық энергияны электр энергиясына немесе электр энергиясын механикалық энергияға түрлендіретін электромеханикалық түрлендіргіш болып табылады. Электр машиналары берілетін немесе тұтынатын токтың тегіне байланысты айнымалы және тұрақты ток машиналары болып бөлінеді.
Айнымалы ток машиналары синхронды, асинхронды және коллекторлы болып бөлінеді. Синхронды машиналар генератор және қозғалтқыш ретінде қолданылады. Асинхронды машиналардың ішіндегі шағын қуатты бір фазалы қозғалтқыштар коллекторлы болып саналады. Асинхронды машиналар негізінен қозғалтқыштар ретінде қолданылады.
Өзінің қарапайымдылығы мен арзандығына байланысты қысқа тұйықталған асинхронды қозғалтқыштар кең тараған. Асинхронды электр қозғалтқыштардың бірінші сериясы - А сериясы – 1946 – 1949 жылдары жасалды. Ол негізінен қуатының ауқымы 0,6 кВт-тан 100 кВт – қа дейін болатын жеті аумақтан тұрды. Бұл серияда қорғалған А типті және алғаш рет – жабық желдетілетін. Жаңа А2 сериясы Халықаралық электротехникалық комиссияның (МЭК) ұсыным-дарын ескере отырып, 1957-1959 жылдары жасалды. Халықаралық ұсынымдар негізінде – бұрынғы өзара экономикалық көмек Кеңесіне мүше елдерде 1969-1972 жылдары электр қозғалтқыштарының жаңа түрлері, ал КСРО-да – 4А сериясы жасап шығарылды. Бұл серияға жалпы мақсаттарға арналған кернеуі 1000 В-қа, ал қуаты 400 кВт-қа дейінгі барлық қозғалтқыштар кіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |