Өндірістік менеджмент пәні бойынша дәріс конспектісі

Мақсаты:

Жоспары:

1. Өнім сапасының көрсеткіштерінің жүйесі және мәні

2. Өнімнің сапасын көтеру тәсілдері

3. Өнім сапасын бақылауды ұйымдастыру
1. Өнім сапасы-бұл тәсілдер жиынтығы және өнімнің сипаттамасы, ол жобаланған қажеттіліктерді қанағаттандыруға мүмкіндік береді.

Өнім сапасы жетістіктің негізгі факторы болып табылады. Келесі статистикалық факторға өнімнің бағасы, қолдану аясындағы шығындары және өнім спасының сервисі жатады.

Өнім сапасының көрсеткіштеріне келесілер жатады:

• 
  белгілеу;
  
• 
  экологиялық;
  
• 
  технологиялық;
  
• 
  эстетикалық;
  
• 
  стандартизация және унификация;
  
• 
  патентті –құқықтық;
  
• 
  қолдану қауіпсіздігі;
  
• 
  сертификатталған.
  

1.Жүйенің схемасын құру;

2.Басқару парағы;

3.Жүйелі қарсылық;

4.Парето диаграммасы;

5.Искакова диаграммасы,

6.Уақытша қатар;

7.Гистограмма;

8.Коррелляциялық жол;

9.Бақылау картасы.

Көрсетілген сапа тәсілдерін қолдану аясын және мәнін қарастырайық.

Жүйе схемасы - жүйенің келесі стратегиясының графикалық суреті болып табылады. Ол бағдарлама бойынша анықтама береді және процестің қарым-қатынас стадиясын түсіну үшін қажет болуы мүмкін.

Бағалау парағы - сапаны талдау үшін әр түрлі дефектілерді және ақауы бар бұйымдардың жиілігіне ақпаратты ұсынады.

Жүйелі қарсылық - олардың көп санын жасау топтастырылған және топтастырылмаған болып бөлінеді.

Топтастырылған -топтың әрбір мүшесі ой ұсынады, олар алма кезектесіп немесе өз кезегін келесі кезге дейін өткізіп жіберу ретінде жүргізіледі. Топтастырылмаған -топ мүшелері ойына қандайда бір идея келген кезінде соны жүзеге асырады.

Мына ережелер сақталуы қажет. Ешқашан басқалардың ойларын сынауға болмайды, егер сөздер бәріне анық көрінсе, әрбір ойды жазып отыру қажет, бұл дұрыс түсінбеушіліктен сақтайды және жаңа ойлар тудырады, барлық жұмыстарды тез атқаруға қажет.

Парето диаграммасы- барлық мәселенің маңыздылығымен таныстыру немесе мәселені шешу үшін жіберілген нүктенің таңдау мақсаты үшін көрсеткіштерді қадағалау және мәселенің негізгі себебін анықтау.

Парето диаграммасы -бұл вертикальды графикалық қатардың негізгі формасын анықтауға көмектесетін қандай мәселе бар және олардың шешімдерінің ретін тандау. Парето диаграммасының құрылуы басқару картасының ақпаратына негізделген. Диаграмма факторларды анықтауға аз шығынымен үлкен көрсеткіштерге жетуге көмектеседі.

Паретоның диаграммасын құру реті.

-мәселелерді анықтау

-диаграммалардың өсу қорытындысын оңнан солға құру.

-диаграмманы талдау және негізгі факторларды жақсарту үшін мерзімдерді әзірлеу. Талдай жүргізіп мынадай шешімге келеміз: 1-ші кезекте техникалық тәртіпті орнату үшін мерекелерді енгізу, ал 2-ші кезең техникалық конструкцияларды аяқтау. Тергеу-диаграммасының себебі- мәселенің құрылымдық көрсеткіші болып табылады. Гистограмма- статистикалық мәліметтердің орташа мағынасына қатысты шашыраңқы орналасқан шеткі және жоғарғы нүктелерінің қосылуының қисық сызығы. Гистограмма бөлшектеудің қарапайымдылығын сипаттайды. Гистограмманы бағалау үшін орташа квадраттық ауытқу вариациясының коэффициенті, ассиметрия, экспесса, Фишер критерийлері т.б. қолданады.

Уақытша қатар - уақыт процесін жай жолмен таныстыру, ортаңғы сызықтан шаманың ауытқу дәрежесі қолданылады.

Өнімнің сапасын көтеру құралдарының кезекті фирмаларында қолданылады: Япония, АҚШ, Германия және басқа елдердің өнеркәсібінде.

Тауар сапасының жобамен 90 пайызы өндіріс стадиясында қарастырылмайды, стратегиялық маркетинг стадиясында қарастырылады. Сондықтан да бәсекеге қаблеттілікпен қамтамасыз етуді стратегиялық маркетинг стадиясынан бастауға болады.

3. Өнімнің сапасын іштей бақылау жүйесі - әдістердің және бақылау құралдарының, сыртқы орталықтандырылған компоненттерін құрастыру, стратегиялық маркетинг стадиясында өнім сапасының кезеңін анықтайды, сонымен қатар техникалық басқару өндірісінің процесі стадиясының жиынтығы. Сыртқы ортаның компоненттері өндіріс сапасын басқару жүйесі кәсіпорынның кезеңдері үшін маркетингтік зерттеу көрсеткіштері және материалдары болып табылады.

Бақылаудың нәтижелілігін көтерудің бір шарты менеджмент жүйесін функциялауы уақытылы есептеуді енгізу болып табылады. Есепті барлық жоспарларды орындау арқылы ұйымдастыру керек, сапасы, орындалушылар және уақыты қалай. Шығыс есебі ресурстарының барлық түрлері шығарылған тауарлар, олардың өмірлік цикл стадиясымен және фирма бөлімшелері арқылы ұйымдастырылуы керек.

Техникалық бақылаудың обьектілері материалдар және жартылай фабрикаттар, кәсіпорынның өнімі дайын түріндегідей, кәсіпорынның барлық стадияларында, техникалық процесстер еңбек құралдары, техникалық тәртіп және жалпы өндіріс мәдениеті болып табылады.

Техникалық бақылау қарым қатынастың жиынтығы және бақылау операцияларының орындалу ретіне сәйкес өткізілген болып бөлінеді.

Сапаны бақылау әдісі-бұл бақылаудың статистикалық әдісі, таңдамалы және жалпы бақылау, техникалық процестердің статистикалық талдауы, құралдар, өнім сапасы.

Сертификация - өнімнің орнатылған талабы бойынша анықталатын қызмет. Батыс Европа елдерінде АҚШ және Японияда сертификат міндетті ереже ретінде немесе қауіпсіздік, қоршаған ортамен байланысты мағынада қолданылады. Көптеген елдерде сертификация қауіпсіздік заңдарына негізделеді.

Сертификация келесі негізгі принциптерді көрсетеді.

мемлекеттің қызығушылығы және сапа ақпаратының сенімділігі.

2. 
   Өз еркімен және міндетімен өнім өндіру
   
3. 
   Обьектілік немесе дайындалу және тұтынушылық тәуелсіздік.
   
4. 
   Сенімділік, кәсіпқойлық тексеру базасын қолдану.
   
5. 
   Дискриминацияны болғызбау, сертификациядағы өнімнің жауапкершілігі және шетелдік өндірушілер.
   
6. 
   Өндірушіге сертификация және сынау зертханаларын таңдау құқығын беру.
   
7. 
   Сертификацияның қатынасты жауапкершілігінің орнатылуы.
   
8. 
   Құқықтық және техникалық қамтамасыз ету, сертификацияның орындалуын көп функциялы көрсеткіштерін қолдану.
   
9. 
   Сертификацияның жақсы жетістігі немесе сертификациялау уақыты туралы ашық ақпарат.
   

Бақылау сұрақтары:

1. Өнім сапасының көрсеткіштерінің жүйесі және мәніне сипаттама жасаңдар.

2. Өнімнің сапасын көтеру тәсілдеріне сипаттама.

3. Өнім сапасын бақылауды түрлері .
Әдебиеттер:

1.ҚР нормативтік құқықтық актілері, заңдары мен жарлықтары

2.Ахметов К.Ғ.Менеджмент негіздері. Ақтөбе, 2005-453 б.

3.Бердалиев К. Менеджмент, Алматы, 2005-289 б.

4.Ахметов К.Ғ. Сағындыков Ү.С. Ақтөбе, 2005-426 б.

14 тақырып. Өнімді материалды -техникалық қамтамасыз етуді басқару.
Мақсаты:

Кәсіпорынның өндірістік инфрақұрылымының және белгіленуін меңгеру;

материалды - техникалық құралдардың функцияларын және мақсатын меңгеру; негізгі өндіріс үшін қажетті материалдардың есебінің әдісін үйрену.

Жоспар:

2. Материалды-техникалық құралдарды ұйымдастыру қызметі және мақсаты

3. Материалды -техникалық құралдардың функциялары

4. Материалға қажеттілік есебінің әдісі

1. Кәсіпорынның инфрақұрылымы - бұл цехтардың жиынтығы, участкілер, шаруашылық және кәсіпорын қызметі, кәсіпорынның қызметін толығымен қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету. Кәсіпорынның өндірістік инфрақұрылымы - бөлімшелердің жиынтығы, негізгі белгілері өнімнің негізгі процесін техникамен қамтамасыз ету. Әлеуметтік инфрақұрылым - бұл кәсіпорынның бөлімшелерінің жиынтығы, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіпорынның мәдени қажеттілігін, олардың отбасыларының қажеттілігін қанағаттандыру.

• 
  Қоғамдық тамақтану орындары;
  
• 
  Денсаулық сақтау орындары;
  
• 
  Бала бақшалар;
  
• 
  Оқу орындары;
  
• 
  Тұрмыстық -коммуналды құралдар шаруашылығы;.
  
• 
  Тұрмыстық құралдармен қызмет көрсету орындары;
  
• 
  Демалу орындары және мәдени орталықтар.
  

Материалды техникалық құралдарды ұйымдастырудың мақсаты-өнімді шығару жоспарына байланысты өндірісті үздіксіз қамтамасыз ету.

Түсті материалдар

қоймасы

қоймасы

материалдар қоймасы

бояулар

қоймасы

қоймасы

Кәсіпорынның материалдық- техникалық құралдар қызметінің

құрылымы
3.Материалдық-техникалық құралдар бөлімінің негізгі функциялары:

• 
  Матералды ресурстардың нормативтерінің бөлшектерін дайындау;
  
• 
  Материалды ресурстардың қажеттілігін жоспарлау және оны өнімнің жоспарымен және бөлшектер мотивтерімен байланыстыру;
  
• 
  Жеткізушілерді іздеу, жеткізу нұсқаларының бағасы және жеткізушілерді категориялары бойынша таңдау, жеткізушілерге сенімділік, төлеу және жеткізу шарты т.б.;
  
• 
  Жеткізу келісім шартының қорытындысы;
  
• 
  Материалдық ресурстарды жеткізу жұмысын ұйымдастыру, бақылау және жеткізу шарттарының орындалуын оперативті қадағалау.
  
• 
  Қабылдау органдары ,өндеу және материалдық ресурстарды сақтау.
  
• 
  Оперативті жоспарлау және материалдық ресурстарды қамтамасыз етуді қадағалау.
  
• 
  Есеп, бақылау және материалдық ресурстардың шығындарын талдау.
  
• 
  Кәсіпорынды материалды рационалды қолдануды бақылау. Материалдық-техникалық құралдардың жоспары есеппен жүргізіледі.
  

-Материалды ресурстардың бөлшектерінің нормативтері;

-Шикізат шығындары, материалдар жартылай фабрикаттар мөлшері;

-Капиталдық құрылыстың жоспары, өндіріске жаңа бұйымдарды дайындау, мақсаттар, тұрмыстық обьектілер т.б.;

- Жоспарланған мерзімнің басына және соңына материалдық ресурстардың қалдықтары;

-Материалды-техникалық ресурстардың барлық түрлерінің бағасы;

Өндірісті негізгі материалдық қажеттіліктер мына формула бойынша анықталады:

Мұндағы:

ni-бұйымдардың есебінің техникалық жоғалуынан болған материалдық шығындардың мөлшері.

m-бұйым атауларының саны.

Нақты материалдардың жалпы қажеттілігі формула бойынша анықталады.

Gм =Gм.осн + Z – Zм.ф + G м.н.п +Gм.экс

Мұндағы:

Zм.ф - кәсіпорынның қолда бар материалдары

Gм.н.п – аяқталмаған өндірісті өзгерту үшін қажетті материалдар саны

Gм.экс – жөндеу, пайдалану және басқа қажеттіліктер үшін материалдардың қажеттілігі.

1. Кәсіпорынның өндірістік инфрақұрылымының мақсаты және құрамына сипаттама.

2. Материалды-техникалық құралдарды үйлестіру.

3. Материалды - техникалық құралдардың түрлері және функциялары.

1.ҚР нормативтік құқықтық актілері, заңдары мен жарлықтары

2.Ахметов К.Ғ.Менеджмент негіздері. Ақтөбе, 2005-453 б.

3.Бердалиев К. Менеджмент, Алматы, 2005-289 б.

4.Ахметов К.Ғ. Сағындыков Ү.С. Ақтөбе, 2005-426 б.

15 тақырып. Кәсіпорынның энергетикалық шаруашылығын басқару.

Мақсаты:

1.Кәсіпорынның энергетикалық шаруашылығының міндеті және құрамы

2.Кәсіпорынның энергетикалық қызметінің функциялары
1. Кәсіпорынның энергетикалық шаруашылығының мақсаты:

-Өндірісті энергетикамен қамтамасыз ету құралдарының барлық түрі;

-Энергия құралдарының толық күшін қолдану және оларды жақсы қалпында сақтау;

-Қолданылатын энергия түріне қалдықтың түсуі.

Энергетикалық қызметі құрылатын және қамтамасыз ету үшін техникалық процестердің ерекшелігіне бағына отырып, кәсіпорынның энергетикасын әртүрлі қолданады. Бұл электроэнергия, жылу энергиясы, газ, сонымен қатар орталықтандырылған жылу жүйесі, канализация.

2. Кәсіпорынның энергетикалық қызметінің функциялары:

- энергетикалық қызметке қатысушы нормативтердің әзірленуі;

-энергияның барлық түрін қанағаттандыруды жоспарлау, кәсіпорынның энергетикалық балансын құру;

-жоспарлы ескертілген жөндеуді жоспарлауды ұйымдастыру;

-бөлшектерге қажеттіліктерді жоспарлау;

-кәсіпорындарды энергияның барлық түрімен қамтамасыз етуді ұйымдастыру;

-оперативті жоспарлау және кәсіпорынды энергияның барлық түрімен қамтамасыз етуді диспетчерлеу;

-жөндеу құралдарының жұмыстарынын ұйымдастыру;

-энергетикалық құралдармен қамтамасыз етуді ұйымдастыру;

-жөндеу жұмыстарының сапасын бақылау;

-құралдарды пайдалану тәртібін бақылау;

-энергияның барлық түрінің шығындарын бақылау.

Энергияға қажеттілік есебі және кәсіпорынның энергетикалық балансы. Энергия ресурстарында қажеттілік нормаларының негізінде олардың шығындары және жылдық бағдарламада өндірісті өндірістік мақсаттан басқа, оның жарық шығындары есептеледі, жылу кетеді.

Бақылау сұрақтары:

1.Кәсіпорынның энергетикалық шаруашылығының міндеті және құрамы.

2.Кәсіпорынның энергетикалық қызметінің функциялары.

1.ҚР нормативтік құқықтық актілері, заңдары мен жарлықтары

2.Ахметов К.Ғ.Менеджмент негіздері. Ақтөбе, 2005-453 б.

3.Бердалиев К. Менеджмент, Алматы, 2005-289 б.

4.Ахметов К.Ғ. Сағындыков Ү.С. Ақтөбе, 2005-426 б.