ОәК 042-16-11 41/03-2013 Басылым №2 10. 01. 2013

Ас тұзының қоспасының мөлшерін анықтау

Мұнда су мөлшері 150-24=126 кг.

Тұздықта 24 кг тұз ерітілген болса, онда 31,5-24= =7,5 кг тұз қосу керек.

.

№3 сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары

1. 
   Әртүрлі концентрациялы ас тұзының құрамы
   
2. 
   Зерттеу және есептеу әдістемелері
   

Тұтыну тауарларын маркілеу және штрих кодтары

Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №4

Жұмыстың мақсаты: Тұтыну таурларын маркілеу және штрих кодтары

Методикалық көрсеткіштер: Кәсіпорындар, коммерциялық құрылымдар, тұтынушылар да тауар туралы сапалы, уақытылы және толық мәлімет алғысы келеді. Тауарлық информация құралдары маркілеу, техникалық құжаттар, анықтамалы, оқу және ғылыми әдебиеттер, жарнама және насихаттау жатады.

Маркілеу – тауарға және (немесе) қаптамаға белгіленген текст, шартты белгі немесе сурет. Белгілеу орнына байланысты маркілеу өндірістік және саудалық болып ажыратылады. Өндірістік маркілеуге затбелгілер, қыстырмалар, кольереткалар, жапсырмалар, биркалар, бақылау таспалары және т.б. жатады. Саудалық маркілеуте бағасы, тауарлық және кассалық чектар жатады.

Жеке тауарлар түрлерін маркілеу тәртібі мен ережесі нормативті құжаттарда көрсетіледі. Жалпы барлық тауарларды маркілеуде төмендегі мәліметтер міндетті түрде болу керек:

• 
  шығарушы және кәсіпорын туралы мәлімет;
  
• 
  тауар сәйкес келетін стандарт;
  
• 
  сертификация туралы информация;
  
• 
  өндіруші кепілдігі;
  
• 
  тауарды сақтау мерзімі;
  

Тауарлық белгі бәсекелестік күресте маңызды орын алады, себебі көптеген тұтынушылар тауарлық (фирмалық) белгіге көңіл аударып, белгілі бір кәсіпорынның тауарларын тұтынады. Бұл белгілерді таңбалаудың негізгі үш типі бар:

1.9. Тауарларды штрих кодтау

Штрих кодты енгізу қажеттілігі өндіріс және сауда саласына ЕЭМ-нің кең енуі мен информациялық технологияның дамуымен байланысты туындады. Нәтижесінде тауарлардың түсуін, оларды тиеу және сатуды есепке алуды автоматтандыру есебінен тауар қозғалысын тездетуге және оның әртүрлі

кезеңдерінде құжаттарды рәсімдеуді жеңілдетуге мүмкіндік туды. Қүжатгарды

қолмен толтыру, қоймада қажетті тауарды табу көп уақыт пен еңбекті кажет

етеді және ол операцияларды орындағанда қателіктер пайда болады.

Штрих кодтар екі түрге бөлінеді: европалық -EAN және америкалық -

UPC. UPC кодының EAN кодынан сыртқы айырмашылығы UPC кодында

алдыңғы және соңғы цифрлары қалғандарына қарағанда кішірек, сонымен

қатар соңғысы шетте "зебрадан" тыс орналасқан. Штрих кодтардың қүрылымы

1.2-кестеде келтірілген.

Әрбір мемлекетте EAN ассоциациясы орталықтандырып код диапазонын береді. Кодтар әдетте екі орынды (Франция - 30-37, АҚШ пен Канада -00-09, Жапония - 45-49), бірақ кейде өндіруші кодының бір белгіге қысқаруына байланысты үш орынды (ТМД - 460-469) болады.

Өндірушіге кодты (келесі 3-5 цифр) ЮНИКСАН ассоциациясы тағайындайды, ол EAN Халықаралық ассоциациясында өз мүшелерін

9қолдайды.

EAN-8 және EAN-13 кодтарының келесі цифрлары тауар туралы мәлімет береді, оны өндіруші ұйым немесе сатушының өзі езінің кәсіпорны шегінде тіркеу нөмірі ретінде белгілейді

Осы цифрлар көмегімен идентификация үшін қажет тауар туралы мәліметтер кодталады: аталуы, сорты, массасы және т.б. мәліметтер. Тауарға енгізілетін және идентификацияға әсер ететін кез-келген өзгерістер штрих кодты қайта кодтауды талап етеді. Тек бағаның өзгеруі штрих кодтың өзгеруіне

ықпал етпейді.

EAN-14 кодындағы 9~дан 13-ке дейінгі цифрлар тауар қаптамасы жайлы мәлімет береді.

Соңғы код (8,1З немесе 14) - бақылау саны, штрих кодты сканер көмегімен EAN алгоритмінде оқуға арналған.

Тауардың түпнүсқалығын штрих кодтың бақылау цифрларын есептеуден кейін анықтауға болады. Есептеу төмендегідей жүргізіледі:

Штрих кодтың жұп орындарында түрған цифрларды қосу (7290000494616): 2+0+0+4+4+1=11

Шыққан санды 3-ке көбейту: 11x3=33

Штрих кодта тақ орындарында тұрған цифрларды бақылау цифрынан басқа қосып шығу: 7+9+0+0+9+6=31

2 және 3 пункте есептелген сандарды қосу: 33+31=64

Шыққан саннан ондақтарды алып тастау: 4-ке тең болды.

10-нан 5 пункте шыққан санды алып тастау: 10-4=6.

Егер есептеуден кейін шыққан сан (6 пунктегі) штрих кодтағы бақылау цифрымен сәйкес келмесе, тауар заңсыз шығарылғанын көрсетеді және оның сапасы кепілді емес.
№4 сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары

1. 
   Штрихтік кодтау
   
2. 
   Штрихтік кодтаудың белгіленулері
   

Мал сою цехындағы есептеу және есеп беру

Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №5

Малдар түріне байланысты еттің салмағын және мал басын есептеу (сүйек, ет).

	Мал түрі	Барлық ет санынан,%	Сүйекті ет,кг
1	Сиыр	К	А
2	Қой	М	В
3	Шошқа		С
	Жиыны	100	Д

Мал түріне байланысты сүйекті ет мынандай формула бойынша анықталады: