Некоммерческое

 

32 

 

 

 

 

8.2 сурет – Мәліметтерді көрсету режимі  

 

 

8.3 сурет – Графиктің деректер терминалымен қосылуының 

 блок диаграммасы 

 

Диаграмма  графигі  бірнеше  графиктерден  тұруы  мүмкін.  Ол  үшін  

Functions  палитрасында  Cuіster  палитра  астында  орналасқан    Bundle 

(біріктіру)  функциясының  көмегімен  көрсетілген  деректерді  қосу  керек, 

Bundle  функциясының  көмегімен  графикте  диаграмманы  бейнелеу  үшін 

ВА  программасының  3  шығыс  деректері    бірілген,  8.4  суретінде  блок  – 

диаграмма көрсетілген. 

 

 

 

8.4 сурет – Бірнеше графиктерді бейнелеудің блок-диаграммасы 

 

Диаграммалар  графигі  бірнеше  графиктерді  бейнелейді.  Ол  үшін 

политра  түбі  Ciusterде  орналасқан  Functions  политрасын  бейнеленген 

 

33 

 

көрсеткіштерді  Bundle  (біріккен)  функциясы  көмегімен  біріктіру  қажет. 

8.4.  суретте  блок-диаграммасы  бейнеленген,  онда  Bundle  функциясының 

көмегімен 

графиктегі 

диаграмманы 

бейнелеуге 

қажетті 

ВА 

бағдарламашаларының шыққан үш көрсеткіштері біріктірілген.   

 

 

 

8.4 сурет – Бірнеше графиктерді бейнелеуге арналған  

блок-диаграмма  

 

Осциллограмм  графигі  мен  екі  координатты  график  осциллограмм. 

ВА-ғы  сілем  мәліметтеріне  жиналған  әдетте    осциллограмм  түріндегі 

график  көмегімен  бейнеленеді.  График  элементтері  8.5-суретінде 

көрсетілген. 

Осциллограмм 

графиги 

(Waveform 

Graph) 

және 

екікоординатты 

Осциллограмм 

графигі 

(XY 

Graph) 

Controls 

палитрасындағы  Graph  палитрашығында  орналасқан.  Осциллограмм 

графигі тек қана бір қатарлы функцияларды бейнелуге қызмет етеді, y = f 

(x),  Х  осінде  біркелік  орналасқан  нүктелер.  Екінүктелі  Осциллограмм 

графигі  нүктенің  кез-келген  жиынтығын  бейнелеуге  арналған,  мейлі  ол 

уақыт бойынша біркелкі болса да, болмаса да оған байланысты емес.   

Осциллограмм  жеке  графигі  бірөлшемді  массивтермен  жұмыс 

жасауға  арналған  және  массивтер  көрсеткіштерін  графикте  нүктелер 

арқылы  көрсетеді,  бастапқыда  x  =  0  нүктесінде  және  Х  тең  1  осине 

ауысады.  Графиктер  сонымен  қатар  бастапқы  белгіленген  х0,  dх  мәндері 

мен  у  шкаласы  бойынша  массивті  көрсеткіштер  арқылы  бейнеленуіде 

мүмкін.   

Осциллограмм  көрсеткіштерін  өзара  салыстыру  ыңғайлы  болу  үшін 

панельдің  беткі  жағындағы  кеңістікті  үнемдеу  үшін  көп  Осциллограмм 

графигін  қолданады.    Бірнеше  осциллограммды  бейнелуге  Plot  legend 

(график аңызы) панелінің размерін өзгерту қажет.   

Көптеген 

Осциллограмм 

графигі 

көрсеткіштің 

екіөлшемді 

сілемдермен  жұмыс  жасайды,  онда  әрбір  жол  жалғыз  осциллограмм 

көрсеткіші  болып  табылады  және  сілем  көрсеткіштері  график  бойындағы 

нүктелер  арқылы  белгіленеді,  Х  осі  бойынша  1  тең  және  нүктенің  х  =  0 

басы болып белгіленеді.    Көптеген Осциллограмм графигі, сонымен қатар 

 

34 

 

бастапқы  мәндер  белгіленген  х0,  dх  және  кластерде  тұратын  көрсеткіш 

сілем  арқылы  көрсетіледі.    Әрбір  кластер  Ү  шкаласы  бойынша 

бейнеленген  сілем  нүктелерінен  тұрады.  Кластердагі  сілемдерді 

біріктіретін  Bundle  функциясы  кластер  сілемдерін  құрастыруға 

пайдаланылады.   

 

 

 

1  –  (Plot  legend)  осциллограмм  қасиеттеріне  ие  басқару  панелі;  2  –  (Cursor) 

курсоры);  3  –  негізгі  өлшем  торы  (Grid  mark);  4  –  қосымша  өлшем  торы  (Mini-grid 

mark);  5  –  графикті  басқару  элементтер  палитрасы  (Graph  palette);  6  –  курсорды 

ауыстыру панелі (Cursor mover); 7 – курсордың қасиеттерін басқаратын панель (Cursor 

legend); 8 –шкалаларды басқаратын панель (Scale legend); 9 – шкала X (X – scale); 10 – 

шкала Y (Y – scale); 11 – графиктің жеке белгісі (Label). 

 

8.5 сурет - Осциллограмм графигі  

 

Келесі  Build  Array  функциясының  көмегімен  кластер  сілемі 

дайындалады.  Build  Cluster  Array  функциясы  белгілі  өрістердегі 

көрсеткіштер белгіленген кластерлер сілемін жасауға қолданылады. 

Жеке екі координатты осциллограмм графигі. Жеке екікоординатты 

осциллограмм  графигі  х  және  у  сілемдерінен  тұратын  кластерлермен 

жұмыс істеуге арналаған. Сонымен қатар екікоординатты осциллограмм х 

және  у  шкалалар  бойынша  мағынасын  білдіретін  әрбір  нүкте  кластер 

болатын  сілемдер нүктелерін қабылдайды.  

Осциллограммның көптеген екі координатты графигі. 

Осциллограмманың 

көптеген 

екі 

координатты 

графигі 

осциллограмманың  массивтермен жұмыс істеуі үшін арналған, бұл жерде 

осциллограмма  мәліметтері  x  және  y  мәнді  массивті  кластерлер  болады.  

Осциллограмманың 

көптеген 

екі 

координатты 

графигі 

әрбір 

осциллограмма 

массив 

нүктесін 

көрсететін 

 

көптеген 

осциллограммалардың  массивтерін  қабылдауы  мүмкін.  Әрбір  нүкте    -  х 

 

35 

 

және у бойынша мәндердің мазмұнын көрсететін мәліметтер тобы. 

 

 

9 Дәріс №9. Жол және кесте   

 

Дәрістің мазмұны: жолдар; басқару элементтерінің жолдарын жасау 

және  көрсеткіштерді  бейнелеу;  жолдармен  жұмыс  жасайтын  функциялар; 

кестелер. 

 

Дәрістер 

мақсаты: 

басқару 

элементтерінің 

жолдары 

мен 

көрсеткіштердің  бейнеленуін  зерттеу,  оларды  жасау  тәсілдері,  жолдарды 

өңдеу функциялары, жолдардан құралған сілемдері - кестелер. 

 

Кескінделген 

және 

кескінделмеген 

ASCII 

символдарының 

тізбектелуі  жол  деп  аталады.

 

Жолдар  платформаларға  тәуелсіз 

көрсеткіштер  алмасу  форматын  қамтамасыз  етуге  арналған.  Ең  көп 

кездесетін жолдық қосымшалардан:  



 

қарапайым мәтіндік хабарламалар жасау; 



 

сандық  көрсеткіштерді  символ  жолдар  түрінде  құрлығыға  жіберу 

және жолдарды сандық көрсеткіштерге айналдыру; 



 

алдын  ала  жолдарға  айналдырып,  сандық  көрсеткіштерді  ASCII  

файл түрінде дискке сақттау; 



 

диалогтық терезе қолдану тәртібі мен анықтаманы қолдану. 

Беткі  панельдегі  жолдар  таңба,  кесте  немесе  мәтінді  енгізу  өрісі 

түрінде берілуі мүмкін. 

Басқарудың  жолдық  элементін  құрастыру  және  көрсеткіштерді 

бейнелеу.  Controls  палитрасындағы  String  &  Path  палитрашығында  тестер 

мен  таңбалармен  жұмыс  жасауға  арналған  көрсеткіштерді  бейнелейтін 

және басқарудың жолдық элементтері орналасқан.  

«БАСҚАРУ»  және  «МӘТІНДІ  ЕНГІЗУ»  құралдардың  көмегімен 

жолдағы  мәтіндерді  құрастырып  және  түзетуге  болады.  «ОРЫН 

АУЫСТЫРУ»  құралы  беткі  панельдегі  жолдық  объектіні  өзгертуге 

арналған.  Айналдыру  жолақшасы  беткі  панельдегі  орынды  үнемдеуге 

қажет.  Оны  қосу  үшін  жолдық  объектінің  үстіне  апарып  тінтуірдің  оң 

жағын  басу  қажет  және  объектік  менюдағы  контекстік  Visible  Items  → 

Scrollbar (айналдыру жолағы) пунктін таңдау қажет.  

Жолдық  объектінің  контекстік  мәзірде  оның  бейнелену  түрін 

таңдауға болады. 9.1- кестесінде бейнелену түрі мен мәтінді енгізу өрісін 

толтыру мысалы берілген. 

Жолдармен  жұмыс  жасау  функциясы.  Functions  палитрасындағы 

String  палитрашығында  жолдарды  өңдеу  функциялары  орналасқан,  олар 

блок-диаграммадағы жолдарды басқаруға және тексеруге арналған.  

Жолдармен  жұмыс  жасайтын  кейбір  функциялар  төменде 

қарастырылған: