Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»

жүктеу 8,17 Mb.

Pdf просмотр

бет	125/168
Дата	08.12.2022
өлшемі	8,17 Mb.
	#40519
түрі	Оқулық

1 ... 121 122 123 124 125 126 127 128 ... 168

Бурение

м
ж
oc
ФБК
gq
P
R
L





,
L
АҚБ
– ауырлатылған бұрғы құбырының қажетті ұзындығы, м;
Р
ОС
– қажетті өстік салмақ, даН
R – созылу әсерінен АБҚ ұзындығының ұлғаюының коэффиценті
(R=1,3 ÷ 1,4);
g – еркін түсу үдеуі, м / с
2
(g = 9,81)
q –АБҚның 1метрінің салмағы, кг
p
м
және
p
ж
– құбыр материалы мен жуу сұйығының салыстырмасы тығыздығы
(болат үшін Р
м
= 7850 кг/ м
3
, су үшін Р
ж
=1150÷1200 кг/м
3
. АБҚ көрсеткіштері 42- кестеде
келтіріілген.
: АБҚ көрсеткіштері 42-кесте
АБҚ диаметрі,
мм
73
89
114
141
168
1пм.салмағы,кг
49,9
68,0
98,0
145,0
192,0
АБҚ – рын қолдану – құбырлардың өз салмағынан спираль тәрізді бұралып сынып
қалмазын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар АБҚ – ды пайдалану ұңғының қисаюының алдын алады.
Бұрғы құбырлары колонкалық бұрғылау кезінде де пайдаланылады.
Роторлық әдісте қолданылатын бұрғы құбырларының ұштары сыртына және ішіне
қарай шығарылады.
Бұрғы құбырларының ішкі диаметрі 60, 73, 89, 102, 140 мм және құбыр қалыңдығы
7 - ден 12 мм – ге дейін. Құбыр шығаруға аққыштық шегі 380 МПа – кем емес Д, К, Е, Л,
М, Р, Т типті болаттың түрлері қолданады. Пайдаланылатын құбыр ұзындықтары 6,8 және
11,5м.
Көтеріп – түсіру операцияларын жеңілдету үшін бұрғы тізбегінде бұралып
алынбайтын бөліктер жасалады. Бұралып алынбайтын бөліктер муфтамен бұралып свеча
деп аталынады.
Свеча ұзындығы бұрғы мұнарасы биіктігінен 25 - 30% кіші болады.
Жетікші құбыр – бұрғы қондырғысының роторынан айналу моментін қабылдайтын
бұрғылау тізбегінің жоғарғы жағында орналасқан технологиялық элемент. Жетекші
құбырлар қыймасы квадрат, алты бұрышты және крест түрінде шығарылады. Ол қыймасы
квадрат құбырдан, вертлюг – сальникпен солға бұралып байланысатын жоғарғы
аудармадан, бұрғы құбырымен байланысатын оң бұрандалы төменгі аудармадан тұрады.
Қыймасы квадрат жетекші құбырлардың өлшемдері:
65*65, 80*80, 115*115, 140*140, 155*155.

208
Жетекші құбырдың ұзындығы жалпы 10 ÷ 14,5м.
Бұрғылау тәртібін анықтау. Роторлық бұрғылаудың тәртібі колонкалық
бұрғылаудың тәртібімен бірдей: осьтік салмақ, айнау жиілігі және жуу сұйығының
шығыны.
Құрамы толық анықталмаған тау жынысын бұрғылауда қашауға түсетін салмақ
мына формула бойынша анықталады:
Р
ос
=Р
о
* Д
Мұндағы:
Р
ос
– қажетті осьтік күш, кн
Р
о
– қашаудың 1 см диаметріне түсетін меншіктіі өсьтік күш, кн
Д – қашау диаметрі, см
Тау жынысының қаттылығы мен қашау түріне байланысты өсьтік күштің шамасы
43- кестеде берілген.
Меншікті өсьтік күш, кн 43-кесте
Қашау түріі
Тау жынысының қаттылық тобы
жұмсақ
орташа
қатты
берік
өте берік
Тау жынысының бұрғыланғыштық категориясы
I - II
III - IV
V - VII
IX - X
X - XII
қалақашалы
1 – 4
-
-
-
-
шарошкалы
2 - 5
3 - 8
7 – 10 8 – 15
9 - 20
алмазды
-
-
2 – 4
4 - 6
-
Бұрғы аспабының айналу жиілігі мына формуламен анықталады.
n = 60 V
сыз
/3,14 Д.
Мұндағы:
V
сыз –
қашаудың қажетті сызықтық жылдамдығы, м/с (V
сыз
=0,4÷ 0,8 м/с);
Д – қашау диаметрі, м.
Жуу сұйығының шығыны мына формула бойынша анықталады:
Q=3,14/4 (Д
2
- d
2
)* V
жб
Мұндағы Д – ұңғыма диаметрі, дм.
d – бұрғы құбырларының сыртқы диаметрі, дм.
V
жб
– жоғары бағытталған ағымның жылдамдығы, (V
жб
=4 – 12 дм/с)
ҚОРЫТЫНДЫ
1.
Роторлы бұрғылау – айналма бұрғылау тәсілілінің бір түрі. Ол сұйық және газ
тәріздес падалы қазбаларды іздеуде, барлауда және пайдалануда кең қолданылып
жүр. Роторлы бұрғылау тәсілінің атауы механизмнің атауынан шыққан.

209
2.
Кернсіз бұрғылау үшін арналған қашаулар тау жыныстарын талқандау сипатына
қарай қалақшалы, алмаз және ИСМ типті қашаулар болып бөлінеді.
3.
Қалақшалы қашаулар тау жынысын кесіп және жарып талқандайды.
4.
Шарошкалық
қашаулар
барлық
беріктіктегі
тау
жыныстарын,
әсіресе
бұрғыланғыштық категориялары V-Х тау жыныстарын бұрғылауда қолданылады.
5.
Ұсатқыш қашау шарошкаларының өстері қашаудың бойлық өсімен бағытталған,
ұсату-жару әсерлі қашау шарошкаларының өстері қашаудың бойлық өсіне қатысты
қиғаш орналасқан.
6.
Шарошкалы қашаулар 13 түрге бөлінеді: М, МЗ, МС, МСЗ, С, СЗ, Т, ТЗ, ТК, ТКЗ, К,
КЗМ, ОК. Мұндағы М- жұмсақ, С- орта қаттылықты, Т және К - қатты тау
жыныстарын бұрғылауға арналғандығын білдіреді.
7.
АБҚ – ң негізгі қызметі – тау жыныстарын тиімді түрде талқандауға қажетті өстік
әсер етуді қамтамасыз ету.
8.
Роторлық бұрғылаудың тәртібі колонкалық бұрғылаудың тәртібімен бірдей: осьтік
салмақ, айнау жиілігі және жуу сұйығының шығыны.

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 121 122 123 124 125 126 127 128 ... 168