Кернсіз (роторлы) бұрғылау тәсілі

205 
Бұрғылау аспабының құрамына (59 сур.) қашау деп аталатын жынысталқандағыш аспап 
1, ауырлатылған бұрғылау құбырлары 2, бұрғылау құбырларының тізбегі 3 және жетекші құбыр 
4 енеді. Кернсіз бұрғылау үшін арналған қашаулар тау жыныстарын талқандау сипатына қарай 
қалақшалы қашаулар, алмаз және ИСМ типті қашаулар болып бөлінеді. Қалақшалы қашаулар 
тау жынысын кесіп және жарып талқандайды. Олар жұмсақ және кей кездері бұрғыланғыштық 
категориялары I-IV тау жыныстарын бұрғылауға арналған. Келесі типтердегі қашаулар 
шығарылады: қарапайым жуғыш диаметрлері 76 мм-ден 161 мм-ге дейінгі екі қалақшалы, 
қарапайым және гидромониторлы жуғыш диаметрлері 118 мм-ден 445 мм-ге дейінгі ЗЛ және 
ЗЛГ үш қалақшалы, диаметрлері 76 мм-ден 269 мм-ге дейінгі ИР және ИРГ типті көп 
қалақшалы. Қашау корпусына оның шифры жазылады. Мысалы, ЗЛГ-295 келесідей оқылады: 
ЗЛ- үш қалақшалы, Г –гидромонитор сұғындамалары бар, 295 – қашау диаметрі, мм.
Шарошкалық қашаулар ұңғыларды бұрғылауда ең кең тараған. Олар барлық беріктіктегі 
тау жыныстарын, әсіресе бұрғыланғыштық категориялары V-Х тау жыныстарын бұрғылауда 
қолданылады.
Шарошкалы қашаулардың классификациясы: шарошкалар саны жағынан олар бір, екі, 
үш және көп шарошкалы, корпусының конструкциясы бойынша А тобы және Б тобы болып 
бөлінеді. А тобының қашауларында корпус пісірілген, ал Б тобы тұтас құйылған, жұмыс істеу 
принципі бойынша шарошкалы қашаулар ұсату әсерлі қашаулар және ұсату-жару әсерлі 
қашаулар болып бөлінеді. Ұсатқыш қашау шарошкаларының өстері қашаудың бойлық өсімен 
бағытталған, ұсату-жару әсерлі қашау шарошкаларының өстері қашаудың бойлық өсінен алшақ 
орналасқан (60 сурет). 
60- сурет. Шарошкалардың орналасу сұлбалары: 
а) ұсату әсерлі; б) ұсату-жару әсерлі. 
Ұсату әсерлі қашаулар негізінен қатты және берік тау жыныстарын бұрғылауда 
қолданылады. Тау жынысын талқандау талқандалған ойықтарды жасау шарошка тістерінің 
ұңғы түбін ұру есебінен болады. Көршілес ойықтардың арасындағы жыныстар өздігінен 
жарылады.
Жұмсақ тау жыныстарын бұрғылығанда ойықтар арасында жарылу болмайды, бірақ олардың 
талқандалуы шарошка өстерін қашаудың бойлық өсінен алшақ орналастырылуы себебінен 
шарошкалардың ұңғы түбімен сырғуы есебінен болады.
Бұрғыланатын тау жыныстарының қаттылығына байланысты шарошкалы 
қашаулар 13 түрге бөлінеді: М, МЗ, МС, МСЗ, С, СЗ, Т, ТЗ, ТК, ТКЗ, К, КЗМ, ОК. Мұндағы М- 
жұмсақ, С- орта қаттылықты, Т және К- қатты тау жыныстарын бұрғылауға арналғандығын 
білдіреді.

206 
Қашаудың типі әдетте қашау шифрінде көрсетіледі.Мысалы 1в – 295с былай 
түсіндіріледі.1 – бірінші модификация, в – Верхнесергинск қашау зауыты, 295 – қашау диаметрі 
(мм – мен) с – қашау типі (қаттылығы орташа тау жыныстарын бұрғылау үшін) қашау 
шифрінде қосымша ГНУ немесе ГАУ белгілері болуы мүмкін ол гермитизацияланған май 
жүйесі тіректерін білдіреді.
Шарошкалы қашаулар диаметрі мына стандартты өлшемдерге сай шығарылады: (мм –
мен) 93, 98, 112, 132, 140, 151, 190, 214, 243, 269, 295, 320, 349, 445, 490. 
Алмаз қашаулар бұрғыланғыштығы V – XI категориялық тау жыныстарын және терең (2500 
– 3000м жоғары) ұңғыларды бұрғылауға арналған. Мұндай жағдайда алмаз қашауларды 
қолдану – жоғары рейстік бұрғылану жылдамдығын қамтамасыз етеді (200 – 250 метр бір 
рейсте). 
Алмаз қашау алмаз матрицалармен дәнекерленген тұрқыдан тұрады. Тұрқыда жуу 
сұйығы өтетін жүйе бар. 
Бұрғылаудың роторлық түрінде құрылғыға ауырлатылған бұрғы құрылғыларын (АБҚ) 
жалғайды.

207 
АБҚ – ң негізгі қызметі – тау жыныстарын тиімді түрде талқандауға қажетті өстік 
әсер етуді қамтамасыз ету. Қажетті өстік салмақ АБҚ – ның ұзындығына байланысты 
есептелінеді: 
)
1
(

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: