Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»

жүктеу 8,17 Mb.

Pdf просмотр

бет	97/168
Дата	08.12.2022
өлшемі	8,17 Mb.
	#40519
түрі	Оқулық

1 ... 93 94 95 96 97 98 99 100 ... 168

Бурение

Конденсирлендірілген
сульфит
спиртті
барда
(КССБ)
модификацияланған лигносульфанат (ССБ), яғни ССБ-ның фенолы бар
формальдегитпен араластырған. КССБ Грозный қаласындағы (ГрозНИИ)
ғылыми зерттеу институтында В.С. Баранов пен З.П. Букс жасап шығарған.
КССБ-ның түрі қара қоңыр түсті, тығыздығы 1,11-1,15 г/см
3
кұрамында 20-25
% құрғақ заттар бар.
КССБ сұйық және ұнтақ күйде шығарылады. Сұйық КССБ-лар
цистерналарға құйылады, ал ұнтақ болған жағдайда олар 20 кг крафт -
қапшықтарға толтырылып өндірістерге жеткізіледі.
КССБ өте жоғары сапалы сұйытқыш және сазбалшық ерітінділерінің су
бергіштігін азайтатын реагент.
КССБ - жоғары нәтижелі сұйытқыш және су бөлу қасиетін азайтқыш
реагент, тұщшы және минералды ерітінділердің балшық қабыршағының
қалыңдығын төмендетеді. КССБ реагентімен өңделген ерітінділердің ығысудың
статикалық кернеуі төмендейді. КССБ-ны сульфитты және хлоритті әсерлі
жағдайларда қолдану жоғары нәтиже береді. Оны ауырланған ерітінділерді
өңдеу кезінде ерекше сәтті нәтиже береді.
КССБ құрғақ күйінде 0,5-4 пайыз көлемде қосылады. Лигносульфонатты
қышқылдарды бейтараптандару үшін сілтілер қосылады. КССБ өңдеуде
каустик қоспалары косылмайды. Құрамындағы мөлшері жоғары болса, онда
ерітіндіде көпіршіктер пайда болуы мүмкін. КССБ сұйық және ұнтақ күйде
болуы мүмкін.
Хромлигносульфонат (окзил)
- қышқылданған ССБ-ны хроматтар мен сүр
қышкылдармен өңдеу кезінде пайда болады. Реагент қосарланған әсерлі,
қарқынды сұйытқыш, рН=9±10 болғанда оның нәтижесі жоғары болады.
Ерітінді сазбалшық сыйымдылығын жоғарылатады, су беруін азайтып,
дисперсиялық
жүйені
тұрақтандырады.
Окзилдің
гуманиттардан
айырмашылығы, ол сұйық күйде болады және қатты фазамен адсорбциялауды,
сазбалшықтармен адсорбциялануы өте жоғары. Оның бір бөлігі бөлініп, хром
иондарын ығыстырады да ерітіндіні ингибирлейді. Өте жоғары тұзды
ерітінділерді окзил коагуляциялық қоюлануды болдырмайды, бірақ өзінің
қасиеттерін жояды. Ерітінді құрамындағы окзил мөлшері 10 пайызға дейін
болуы қажет.
Феррохромлигносульфонат (ФХЛС)
- ССБ қышқылданған түрі және ССБ-
нің хром және темірмен өңделген өнімі. ФХЛС окзилмен салыстырғанда
ингибирлеу қасиеті жоғары және су бөлуін қарқынды төмендетеді, 4—10 пайыз
мөлшерінде қосылады. Хромлигносульфонаттар басқа реагенттермен бірге
қолдану кезінде оның әсері күшейеді, дербес алғанда гуманитармен бірдей.
Қышқылданған лигнин
- гидролизді лигниннің қышқылданған өнімі,
спирт және тамақ өндірісінің қалдықтары. Өңдеу тәсілдеріне байланысты
лигнин әртүрлі болады. Лигниннің қышқылдану нәтижесіне байланысты суда
жақсы ериді.
Қышқылданған лигнин
қоңыр түсті ұнтақ құрамында 2-3 % күйдірген
натрий бар. Сулы ерітінді құрамында қышқыл лигнин 10 % мөлшерде болады.
Реагент жақсы сақталады. Агрессиялық ортада қолданылмайды.

Нитролигнин
- лигнин реагентін азотпен қышқылдандыру жолымен
алынады. Ол бастапқы лигниннен айырмашылығы молекулярлық массасы
төмен, құрғақ көлемге 0,5 — 3 пайыз мөлшерде қосылады. Нитролигнин өте
күшті сұйылтқыш, бірақ кальций тұзды ерітінділерде өзінің қасиетін
жоғалтады.
Бұл
жағдайларда
кальций
иондарын
байланыстырғыш
реагенттермен бірге қолдану қажет. Тұзсыз ерітінділерге нитролигнинді 2
пайыз мөлшерде қосқанда, оның су беруі бірден азаяды.
Сунил
(сульфинирленген
нитролигнин)
нитролигнинді
күкірт
қышқылымен бейтарап ортада сульфиттеу жолымен жасалады. Сунил 14-18 %
концентрациялы қаратүсті суда еріген химиялық нейтрален. Ол ерітінділер
цемент және гипс қоспалары әсерінен қоюланған. Сунил сұйытқыш ретінде 10
% ерітінді түрінде, ал құрғақ күйінде көлеміне қатысты 0,2 - 0,3 % мөлшерде
қолданылады. Тұщы және аз тұзды ерітінділерге 2 % қосқанда, су бөлу қасиеті
нәтижелі төмендейді. Минералды ерітінділерде қолдану тиімсіз. Бұл реагент
балшық жыныстарының ісінуін төмендетеді және ұңғы оқпаны қабырғасының
орнықтылығын жоғарылатады.
Игетан гидролизді лигнинді азот қышқылы және кальций содасымен
өңдеу нәтижесінде жасалады. Бұл сунил тәрізді қоңыр — бурыл түсті ұнтақ,
сұйылту әсері жоғары. Игетан ұнтақ түрінде жуу сұйғына 10 % мөлшерде
қосылу керек. Күшті минералданған ерітінділерде құрылым жасағыш реагент
ретінде қолданылады.

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 93 94 95 96 97 98 99 100 ... 168