Монография \ «санат» а л м п и мп

рибесшщ байлыгы, сайып келгенде, жазар такырыбыньщ молдыгы болатын. IV

жүктеу 12,37 Mb.

Pdf просмотр

бет	142/269
Дата	12.11.2023
өлшемі	12,37 Mb.
	#44239

1 ... 138 139 140 141 142 143 144 145 ... 269

kabdolov zeinolla soz oneri 2

6ipey- лер кубылыскд, 6ipeynep фабулага телш жатса, компози- цияны б1реулер жуйеге, 6ipeyrep
6ipaK осылардыц 6ipiHeH соц 6ipiH
6epi журттыц бэрше мадам: бул (латынша fabula

1
рибесшщ байлыгы, сайып
келгенде, жазар такырыбыньщ молдыгы болатын.
IV
вмхрдеп шындыкхьщ шынайы эдеби шыгармага айналу,
эдебиеттеп мазмунныц мазмунды лшйнге кешу, тащрып-
тыц идеяльщ-керкемдж шецпм табу процесшде сюжет пен
композицияньщ аткдрар релш еш нэрсемен ауысгыру мум
кш емес. Соган карамастан, 6ip тац кдларлык нэрсе, осылар-
ды эрим ер куйге туаредк сюжетп йреулер окигага,
6ipey-
лер кубылыскд,
6ipeynep
фабулага телш жатса, компози-
цияны б1реулер жуйеге,
6ipeyrep
архитектоникага, б1реулер
конструкцияга сайып жатады. Сез жок, булардыц кэйсыбь
ршде сюжеттж, кдйсыб1ршде композициялык сипаттар бар
екеш рас,
6ipaK
осылардыц
6ipiHeH
соц
6ipiH
туындатып,
ой мен угымды осынша кзшндатудыц ю ж еп кднша?
Айталык» фабула! Муньщ не нэрсе екеш баягы Аристо
тель заманынан
6epi
журттыц бэрше мадам: бул (латынша
fabula
— эцпмелеу, баяндау, тарихты айтып беру) —керкем
*
“Жана едебиет” журналы, Алматы, 1931,
6-7.
167

шыгармада суреттелген окцганы рет-ретмен жуйелеу,
мазмундау. Мысалга Б.Майлиннш, “ Шуганын, белпсш ”
алсак,, оньщ фабуласы шамамен мынау гана: “ Кедейден
шыккан ОбД
1
рахман деген мугал!м жшт Ес1мбек байдын,
Шуга деген сулу кызына гашык, болады. Ж ш тп кыз да
суйеда. Бул, эрине, байларга унамайды. Олар жала жауып,
Эбд1рахманды айдатып ж1бередь Буган куйзелген Шуга
айыкдас дертке ушырайды. Кд^зыньщ халше кдналган
EciM6ex болыскд айтып, Эбд1рахманды амалсыз босатты-
рады. Эбд1рахман алып-ушып, суйжтх Шугасын керуге
асыгып келсе, кдйран ару жарык, дуниемен б1ржола
коштаскдн екен, оньщ езше жазып кдлдырган хатын
окьш, кез жасы кел болады” .
Жэ, ал ещц осы фабуланы Аристотельше шыгармада
“болтан жайтгарды жымдастыру” дешк, Лессингше шыгар-
маньщ “табанында гутасьш жаткдн аркэу” дешк, Гегельше
“шыгарманьщ
Heri3i
жене жаны” дешк, А.Островскийше
“болтан жайтты ешкдндай бояусыз тужырып айгып беру”
дешк, Кайзерше “болтан окцганы ыкщамдап, схемата

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 138 139 140 141 142 143 144 145 ... 269