Монография \ «санат» а л м п и мп

Аманжоловтьщ Абдолласы — кдз1рп кдзак, эдебиетшдеп 
кептен-кеп романтикалык образдардьщ жекелеген кддау- 
кддау улплер! гана. Эйтпссе, бул т!з1м узара бередо.
Романтикалык, образ — кдй жанрдыц туындыларыцца 
болса да молынан ксздесетш, образдыц дэстурл!, кдлып- 
таскдн rypi. Bip гана Еабит Муареповтщ 63i прозадагы 
аналар бейнесшен драматургиядагьг Акдны мен 
A
k j o k j h
- 
сына дейш романтикалык, образдыц алуан турл1 эсем 
типтерш айта кдлтацдай шеберлжпен жасап берд1.
Кене грек эдебиетшдеп Прометей, кешеп кдзак эдебие­
тшдеп Асан, бупнп орыс эдебиетшдеп Данхо — эдебиеттер 
тарихына жалпы дуниежузшк тургыдан 
Караганда 
— шын 
мэншдеп мэцплж образдар. Булардыц кдй-кдйсысы да 
халык ушш жанын курбан еткен аскдк арманныц адамдары. 
Кдращы кдуымныц зердесш жарык, сэулемен жадыратпак 
болтан Прометей тэщршщ отын урлаймын деп, таскд шеге- 
ленш кдлды. Кдлыц елге кой устше боз торгай жумырткд- 
лайтын купы конью одеген Асан Желмаямен жиЬан кезш 
ж урт, адасып кегп. Душм журт душар болтан тун тунегш 
серпу ушш езшщ eprri кеудесш 63i секкен Данко жалын 
аткдн, шугыла шашкдн отты журепн жулып крлына алды 
да, елдь.. Кдрап отырсак, осы адамдар астеген эрекеттщ 
кдй-кдйсысы да акикдт ем!рде крлдан келетш нэрсе емес, 
6ipaK угымга сыйымды; болзган нэрсе емес, 6ipaK соншалык 
нанымды. Муньщ esi, 6ip жагынан, романтикалык образдыц 
жасалу ерекшелшн ацгартса, екшхш жагьшан, оныц жан 
теб1рентер эсгетикалык куатын, орасан зор тэрбиелж кунын 
танытады. Образдыц бул 
Typi 
кднша кене болганымен 
есирмеу ce6e6i, элл кунге дешн окырман кдуымныц ойын 
туткындап, сезгмш баурау ce6e6i сондыкган болуга тшс.
Эрине, эдебиеттщ есейген, кемелше келген шатандата 
образ кднатш киялшылдыктан repi, шынайы шыншылдык- 
пен тьнызырак байланысты. Солай болганмен, кднатш кцял 
жок жерде поэзия туындысы болмайтынын ескерсек, роман­
тикалык образдыц тумыры шп де узак екенш мойындаймыз. 
Кеп улггы кецес эдебиетшш, apra-6epii тарихын кеп аудара- 
тецкерш кдрамай-ак, дэл бупнп кундердщ гамаша керкем 
туындылары болып отырган кдзак aigH№ Олжас Сулейме- 
новтыц “Адамга табын, жер енда” дастаны мен орыс акыны 
Василий Федоровтыц “ Ж еп кдт аспан” поэмасыныц ец ай- 
рыкцга кдсиеп мен куны асыцкы арманда, кднатш киялда
— ершш пафосга жаткднын бигсек, романтикалык образ 
кенеру орнына жацарып, тулеп, жантырып, жасарып келе 
жаткднын ацгару киын емес.
123

PeanucmiK образ — эдебиеттеп адам бейнесшщ ец сым- 
баггы, шынайы Typi. Муныц сымбапылыгы да, шынайыльиы 
да шыншылдытында; бул — кэдгмп ешрде болган, бар жэне 
бола беретш, б1рак, кайталанбайтын, эркдшан бурын-соццы 
белгкдз тыц кырынан квршш, ылги жацарып отыратын тип. 
Дурысыцда, образ атаулыныц айрыкща магыналы, мэнда 
Typi
де осы — реалистж образ, вйткеш бул образдыц эстетикалык, 
идеалы — романтикалык, образдагыдай булынуыр емес, анык» 
адам колы жетпейтш тым аскак, алые емес, крлмен устал, 
кезбен квргендей затты 
api 
жакын нэрсе. Сондыктан 
реалистж образдыц эстетикалык-тэрбиелж м а т де, 
когамдьщ-езгертушиик кухш де айрыкща улкен. Мысалга 
Т.Ахтановтыц “Боран” романындагы Крспан образыналып 
кдрайык, Бул — кэдамп адам; ез1м1з ем1рде кунде кездеспрш 
журген карапайым кептщ 

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: