Монография / Аида Сағынтаева, Әсел Қамбатырова, Лаура Қарабасова

40
Білім беру зерттеулеріне кіріспе: теория, әдістер және тәжірибелер
Жоғарыда атап көрсетілгендей, теориялар дедуктивті пай-
ымдау негізінде іріктеледі де, алынған деректерді әрі қарай талда-
уды айқындайды. Сәйкесінше, зерттеу сұрақтары мен болжамдар 
зерттеушінің тексеріп немесе дәлелдеуге тырысатын белгілі бір те-
ориясына негізделеді. Сандық зерттеулерге бекітілген дизайн тән 
болғандықтан, теориялық ая әдетте жұмыстың басында ұсыныла-
ды және зерттеуші ауыспалы және тиісті мәлімдемелердің/дәлел-
дердің бір-бірімен қалай және неге өзара байланысты екенін толық 
түсіндіретін «теориялық негіздеме» ретінде қызмет етеді (Creswell 
& Creswell, 2020). Мысалы, ата-аналардың (тәуелсіз айнымалы) 
білім деңгейі баланың (тәуелді айнымалы) мектепті таңдауына қа-
лай әсер етеді?!
Сандық зерттеулерді ұйымдастыру барысында зерттеліп оты-
рған әлеуметтік құбылысты қарастыруда пайдаланылатын теори-
яның немесе ұғымның жүзеге асуын есепке алу қажет (1.5-сурет, 
4-қадам). Өз зерттеуіңізде сіз К. Маркстың таптық күрес теори-
ясын қолдануды шештіңіз деп алайық. Осы теорияның негізінде 
сандық көрсеткіштер мен айнымалыларды қалай жасауға болады 
деген сұрақ сандық зерттеулерде теорияны/тұжырымды жүзеге 
асырудың әдіснамалық мәселесіне жатады. 1.4-кестеде ары қарай 
зерттеуге қатысушылардың сауалнамасы негізіне жататын сан-
дық көрсеткіштерде К.Маркстың теориясын жүзеге асыру мыса-
лы ұсынылады
7
. 
7
Келтірілген мысал Жоғары экономика мектебінен алынды https://bit.ly/3tuoIdD 
Теорияны кемпірқосақпен салыстыру оның қалай жұмыс істейтіндігін 
көз алдына елестетуге көмектесуі мүмкін. Мысалы, зерттеуде кем-

жүктеу 2,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: