§ 22. ПРОТЕЗ – ОРТОПЕДИЯЛЫҚ БҰЙЫМДАРДЫ СЫНАУШЫ

Білуі тиіс: протез-ортопедиялық бұйымдардың және олардың модульдерінің, бақылау-өлшегіш аппаратураның және сынақ құрал- жабдығының қызметі мен конструкциялық ерекшеліктерін; бұйымдарды сынақтан өткізуге дайындау ережелерін және сынақ әдістемесін; сынақтан өткізілетін бұйымдардың барлық бөлшектерінің қызметі мен бір – бірімен әрекеттесуі; бұйымдарды жинау сапасына қойылатын шарттар мен талаптарды; сынау барысында ауытқудың пайда себептерін және оларды жою тәсілдерін; адамның қозғалу анатомиясы мен биомеханикасының негіздерін.

Әдеттегі протездеудің сирақ, табан, қол, білек протездік- ортопедиялық бұйымдарын және өзге де бұйымдарды сынақтан өткізу кезінде – 3-разряд.

Әдеттен тыс протездеудің протездік - ортопедиялық бұйымдарын, содай-ақ сыртқы энергия көздері бар бұйымдарды сынақтан өткізу кезінде – 4-разряд

1-разряд

Білуге тиіс: бөлшектерді тексеру ережесі мен әдістерін; қарапайым бақылау-өлшеу құралдардың міндеті мен қолдану шарттарын; бөлшектерді дайындаудың технологиялық жүйелілігі мен оның міндетін; жемірілудің пайда болу себептерін және оны алдын алу шараларын.

2-разряд

Білуге тиіс: Қабылданатын дайындамалардың, түйіндер мен бөлшектердің техникалық шарттарын және мемлекеттік стандарттарын; бақылау-өлшеу аспаптарының құрылғысын және қолдану ережелерін; тексерілетін дайындамалар мен бөлшектерде кездесетін ақау түрлерін.

3-разряд

Білуге тиіс: Қолданылатын құралдардың, бұйымдардың, аппараттардың, жабдықтар мен аспаптардың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттарын; жабдықтардың, аппаратуралар мен аспаптардың паспорттық деректерін; қолданылатын жабдықтардың, бақылау-өлшеу аспаптары мен аппаратуралардың жұмыс принципін; электротехника мен механиканың негіздерін; бөлшектердің негізгі ақау түрлерін.

Жұмыс үлгілері

Бақылау және қабылдау

1. УВЧ-терапияға арналған аппараттар.

2. Қолмен басқарылатын жасанды тынысалу аппараттары.

3. Тасымалданатын рентген аппараттары.

4. Электр қозғалтқышы бар бормашиналар.

5. Сүмбілер

6. Қол бұрғылар, бұрғылар мен түбірі бар инелер – бақылау және ақаусыздандыру.

7. Түтік сүңгілер.

8. Тіс дәрігерінің, гинекология, отоларингология креслолары гидрожетегі мен электр жетегі бар.

9. Көзілдірік линзалар.

10. Бактерицидті сәулеге түсірушілер.

11. Көзілдірік оправалары.

12. Массалық міндеті бар көзілдіріктер.

13. Пульсотахометрлер.

14. Гидроэлектрлік құрылғысы бар операциялық үстелдер.

15. Шприцтер.

4-разряд

Білуге тиіс: күрделі құралдардың және күрделілігі орташа аспаптар, аппараттар мен басқа да медициналық жабдықтардың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттарын; бақыланатын бұйымдардың конструктивтік және пайдалану ерекшеліктерін; құрастыру, монтаждау, баптау және техникалық қызмет көрсету кезіндегі ақаулар түрі; бақылау-өлшеу аспаптарының құрылғысын және пайдалану ережесін; аспаптарды, аппараттар мен басқа да медициналық жабдықтарды бақылау және дайындау әдістерін; рентген жабдықтарын бақылау үшін қажетті көлемде физика курсын; техникалық құжаттаманы ресімдеу ережесін; есірткі заттармен қауіпсіз жұмыс ережесін.

Жұмыс үлгілері

Бақылау және қабылдау

1. Анальгезия аппараттары.

2. Жартылай жабық типтегі өкпелерді жасанды желдетуге арналған аппараттар.

3. Электрмен ұйықтату арқылы емдеуге арналған аппараттар.

4. Тігісерді тігуге және басуға арналған аппараттар.

5. Трилонды-ауалы анальгезияға арналған аппараттар.

6. Ультрақысқа толқынды диатермияға арналған аппараттар.

7. Электрофорезге арналған аппараттар.

8. Түктерді жұлуға арналған аппараттар .

9. Ингаляциялық наркоз аппараттары.

10. Пневможетек пен электржетектен шағын жасанды тынысалу аппараттары.

11. Жасанды жөтел аппараттары.

12. Бір жұмыс орны бар рентген-диагностикалық жылжымалы және стационарлы аппараттар.

13. Турбиналық пневматикалық бормашиналар.

14. Фотоэлектрлі гемоглобинометрлер

15. Жүрек, өкпеге арналған ректалды айналар.

16. Есірткілерді буландырғыш .

17. Фторотанды буландырғыш.

18. Тіс дәрігерінің, гинекология, отоларингология креслолары автоматты.

19. Оқу микроскоптары;

20. Жеке тапсырыс бойынша жасалған көзілдіріктер.

21. Жеке рецепт бойынша жасалған медициналық жиынтыққа арналған және ерекше күрделі астигматикалық, бифокальді көзілдірік линзалары.

22. Офтальмометрлер.

23. Жараны кеңейтушілер

24. Автоматты, булы және ауамен кептіретін зарарсыздандырғыштар.

25. Пневмоэлектрлік құрылғысы бар операциялық үстелдер.

26. Сүйек операцияларына арналған қысқыштар.
§ 27. МЕДИЦИНАЛЫҚ ЖАБДЫҚТАР МЕН БҰЙЫМДАРДЫ БАҚЫЛАУШЫ

5-разряд

Білуге тиіс: бақылау кезінде пайдаланылатын техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттарды; бақыланатын аспаптардың, аппараттар мен жабдықтардың конструктивтік және пайдалану ерекшеліктерін; техникалық параметрлерді тексеруге қажетті есептеулердің әдістерін; бақылау және сынау әдістері; техникалық құжаттаманы ресімдеу ережесін.

Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері

1. Адаптометрлер.

2. Анальгезияға арналған шағын аппараттар “АП-I”.

3. Ингаляциялық наркозға арналған тасымалданатын аппараттар “Наркон-2”.

4. Кішкене үстелде тұратын үзік-үзік ағынды ингаляциялық наркозға арналған аппараттар.

5. “Жасанды бүйрек” аппараттары

6. Жабық типті өкпені жасанды желдетуге арналған аппараттар.

7. “Наркон-II” аппараттары.

8. Электронды-оптикалық түрлендіргіші мен жүйелері бар рентген-диагностикалық стационарлы аппараттар.

9. Екі жұмыс орны бар рентген-стационарлы аппараттар.

10. Бронхоскоптар.

11. Наркоз қоспаларының газ анализаторлары.

12. Стоматологиялық гарнитуралар.

13. Доуденоскоптар.

14. Ми биотоктарының интеграторлары.

15. Офтальмологиялық комбайндар

16. Монокулярлы саптамасы бар электронды микроскоптар.

17. Периметрлер.

18. Офтальмологиялық рефрактометрлер.

19. Бағдарламалық басқаруы бар булы және ауамен кептірілетін зарарсыздандырғыштар.

20. Стериоофтальмоскоптар.

21. Фотостимуляторлар.

22. Электрокардиоскоптар.

23. Эндоскоптар.

4-разряд

Білуге тиіс: адам анатомиясының негіздерін; протерздік-ортопедиялық бұйымдардың, модульдер мен жартылай дайын өнімдердің, номенклатурасын, оларды жасау үшін пайдаланатын материалдардың атауы мен қасиеттерін; протездік-ортопедиялық бұйымдардың құрылғысы мен конструктивтік негіздерін; оларды жасау үшін өлшемдерін алу ережелерін; бөлшектеу, протездік-ортопедиялық бұйымдарды жөндеу тәсілдерің; протездік-ортопедиялық бұйымдарды жасау әдістерін; жұмыс, бақылау-өлшеу құралдарының құрылғысын, міндетін, қолдану ережесін; бұйымдарға қойылатын технологиялық талаптар.

Жұмыс үлгілері

Жасау, қиыстырып келтіру, өңдеу және жөндеу

1. Қабатты пластиктен жасалған ортездер – металл шиналармен бекіту.

2. Былғары, полиамидті қабылдағыш гильзасы бар сан протезі – бір жақты кәдімгі ампутация кезінде өлшегеннен кейін құрастыру.

3. Протездердің барлық түрі, аяқ-қол ортездері – өлшегеннен кейін бөлшектеу.

4. Былғары қабылдағыш гильзасы бар сирақ протездері – бір жақты кәдімгі ампутация кезінде өлшегеннен кейін құрастыру

5. Білезік протездері, косметикалық.

6. Былғары және қабатты пластикадан жасалған қабылдағыш гильзалары бар білек протездері.

7. Жұмыс істейтін білек протездері.
§ 29. ПРОТЕЗДІК-ОРТОПЕДИЯЛЫҚ БҰЙЫМДАРДЫҢ МЕХАНИГІ

5-разряд

Білуге тиіс: адам анатомиясының негіздерін; протездік-ортопедиялық бұйымдар мен жартылай өнімдердің номенклатурасын; кәдімгі бір жақты ампутация кезінде аяқ-қол протездерін жасау үшін негатив пен позитивтерді жасау ережесін; Мәскеу қаласының ЦНИИПП әзірлеген құрастыру сұлбасын қолдана отырып, барлық протездік-ортопедиялық бұйымдардың құрылғысы мен конструктивті ерекшеліктерін; бұйымдарды жасауға қойылатын талаптар.

Жұмыс үлгілері

Жасау, қиыстырып келтіру, өңдеу және жөндеу

1. Бір жақты ампутация кезінде былғардан, полиэтиленнен және қабатты пластикадан жасалған қабылдағыш гильзалары бар қол ортездері.

2. Былғары, қабатты пластикадан, полиэтилен және басқа да материалдардан жасалған қабылдағыш гильзаларды пайдалана отырып, тізе-табан буындарына, сираққа, тізе буынына арналған ортездер.

3. Бір жақты деформация кезінде білектартқыш басқару жүйесімен, былғарыдан, полиэтиленнен, қабатты пластикадан жасалған қабылдағыш гильзалармен иық және иықты мүшелеудің косметикалық, жұмыс протездері.

4. Бір жақты ампутация кезінде тартқыш басқару жүйесі бар білек протездері.

5. Табан протездері.

Өлшегенге дейін құрастыру:

6. Бір жақты ампутация кезінде былғары, металл, полиамидті, полиэтиленді, ағаш қабылдағыш гильзалары бар сан протездері.

7. Былғары, полиамидті, былғары-полиамидті қабылдағыш гильзасы бар сирақ протездері.

Өлшегеннен кейін құрастыру:

8. Қолдардың протезіне арналған гипстік негативтер мен позитивтер, бір жақты ампутация кезінде табан мен сирақ протездері – дайындау.

9. Протездік-ортопедиялық бұйымдардың барлық түріне арналған былғары бөлшектер – пішу және блоктау.

10. Ағаш қабылдағыш гильзасы бар сан протездері.

6-разряд

Білуге тиіс: өлшеу ережесін, вакуумдық қалыптау әдісімен бұйымдар, қабатты пластиктерден корсеттер жасау кезінде сирақ протездері мен қол протездері үшін негатив пен позитив дайындау; вакуумдық қалыптаумен қабылдағыш гильзалар жасау әдісін; аяқ-қолдың модульдық протездерінің құрылғысы мен конструктивтік ерекшеліктерін; бұйымдарды жасауға қойылатын технологиялық талаптарды.

Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері

1. Тұтас аяққа және жамбас-сан буындарына арналған былғары, термопластикалық және қабатты пластикадан жасалған қабылдағыш гильзасы бар аппараттар.

2. Сирақ пен сан протездерінің қолмен және фрезерлі-көшіргі станоктарда жасалған ағаш қабылдағыш гильзалары.

3. Жарық белбеуіндегі жеке скротальді пелот.

4. Қабатты пластикадан жасалған шина-былғары корсеттер.

5. Вакуумдық қалыптау әдісімен, материалдардың барлық түрінен жасалған қабылдағыш гильзасы бар сирақ пен санның модульдық протездері.

6. Вакуумдық қабылдау әдісімен, термопластикалық материалдардан жасалған сирақ пен сан протездерінің қабылдағыш гильзалары.

7. Тұтас ағашты сан протездері.

8. Вакуумдық қалыптау әдісімен жасалған қабылдағыш гильзасы, басқарудың тартқыш жүйесі бар білек, иық протездері, иықты мүшелеу, косметикалық
§ 31. ПРОТЕЗДІК-ОРТОПЕДИЯЛЫҚ БҰЙЫМДАРДЫҢ МЕХАНИГІ

7-разряд

Білуге тиіс: протездік-ортопедиялық көмек көрсету кезеңдерін, оларды орындау әдістері мен құралдарын, оларды орындау әдістері мен тәсілдерін, аяқ-қолдардың туа біткен жетілмеуі кезіндегі протездеу әдістері мен протездерді жасаудың ерекше тәсілдерін қоса, стандартты және стандартты емес жартылай дайын өнімдер мен материалдарды пайдалана отырып, балаларға арналған протездер жасауды; бұйымдарды жасауға қойылатын технологиялық талаптар.

Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері

1. Вакуумдық қалыптау әдісімен шайырдан жасалған қабылдағыш гильзасы бар сан протездерге арналған гипстік негативтер мен позитивтер.

2. Пирогов бойынша дайындалған ағаш протездері.

3. Аяқтардың туа біткен жетілмеуі кезінде ағашты қабылдағыш гильзасы бар сирақ пен сан протездері.

4. Балаларға арналған протездер.

5. вакуумдық қалыптау әдісімен термопластикалық материалдар мен құйылған шайырдан жасалған жартылай корсеттері бар санды мүшелегеннен кейін салынатын протездер

8-разряд

Білуге тиіс: протездік-ортопедиялық көмек көрсету кезеңдерін, оларды орындау, қол жеткен оңалту нәтижесін объективті бағалау әдістері мен құралдарын.

Орта кәсіптік білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері

1. Петерс сырқаты кезінде тұтас аяққа арналған аппараттар.

2. Омыртқа жотасы доғасының қисықтық бұрышын есептеумен гипстік негативтер, позитивтер және Шено корсетін жасау.

3. Термопластикалық материалдардан жасалған түзетуші корсеттер.

4. Энергия көздері бар қол протездері.

5. Аяқ-қолдардың қабысқан және қалыпты протездері.

5-разряд

Білуге тиіс: жүректің жасанды қақпақшаларын қаптау технологиясын; бақылау-өлшеу аспаптары мен сынақ жабдықтарының құрылғысын; қолданылатын шикізат пен дайын бұйымдарға қойылатын техникалық шарттарды; медициналық бұйымдардың міндеті мен оларды термостаттау принципін.

6-разряд

Білуге тиіс: бейнелі пішудің технологиясын және биологиялық тінді өңдеуді; қолданылатын химиялық заттардың қасиетін және оның адам организміне әсері; жүректің анатомиялық құрылысын және жүрек қақпақшаларының физиологиялық функцияларын; бақылау-өлшеу аспаптары мен сынақ жабдықтарының құрылғысын және оларды реттеу, дайындау ережесін; жасалған биоқақпақшаларды сынау әдісі.

Жұмыс үлгілері

1. КСБ үлгідегі қаңқа қақпақшасы - қаптау.

2. Биологиялық тін элементі – пішу және өлшем бойынша іріктеу.

3. Жүректің биологиялық қақпақшасы – бақылау-өлшеу аспаптарының көмегімен тексеру және сынау.

4. Жүректің биологиялық қақпақшасы – зарарсыздандыру.
§ 35. МЕДИЦИНАЛЫҚ ОПТИК

5-разряд

Білуге тиіс: анатомия туралы негізгі мәліметтерді, көру мүшесінің және клиникалық рефракцияның физиологиясын; көздің көруін күрделі түзету әдістерін; науқастың көруін түзету жөнінде дәрігер тағайындаған нұсқауларды оқу ережесін; көру мүшесі рефракциясының ауытқуы және патогоиялық процестері кезінде жасалатын жанаспалы линзаларды іріктеу және бейімдеу принципін, жанаспалы линзаларды жасау үшін органикалық, силикат шыныны, полимерлі және технологиялық материалдардың физикалық-химиялық қасиеттерін және оларға қойылатын технологиялық талаптарды; жанаспалы линзалардың үлгілері мен конструкцияларын, арнаулы токарлық, ажарлау-жылтырату және жетілдіру станоктарының құрылғысы мен оларды жөндеу әдістерін; линзаларды өңдеу режимдерін таңдау ережесін, аспаптармен, құралдармен және жабдықтармен жұмыс істеу тәсілдерін; линзаларды тексеру әдістерін және оправа пішініне сәйкес оларды өңдеу тәсілдерін; шектеу және орнықтыру жүйесін; квалитеттерді; кедір-бұдырлық параметрлерін.

6-разряд

Білуге тиіс: көру мүшесі рефракциясының ауытқуы және патогоиялық процестері кезінде жасалатын жанаспалы линзаларды іріктеу және бейімдеу принципін; арнаулы токарлық, ажарлау-жылтырату және жетілдіру станоктарының кинематикалық тәсімдерін; қажетті көлемде оптикалық бұйымдарды жасау технологиясын.

Орта кәсіптік білім талап етіледі.
§ 37. ХИРУРГИЯЛЫҚ ҚҰРАЛДАР МЕН АСПАПТАРДЫ ЖЫЛТЫРАТУШЫ

5-разряд

Білуге тиіс: хирургиялық құралдар мен аппараттардың міндетін; пайдалану кезінде жылтыратылған бетіне қойылатын талаптарға; ұсақ үлгі беттерін және қол жетпейтін жерлерді жылтырату әдістері мен тәсілдерін, жүрдек жылтырату станоктарының конструкциясын және теңшеу, абразивтік материалдардың және жылтыратушы пасталардың сыныптамасын; ақау себептерін және оның алдын алу бойынша шараларды; шектеу және орнықтыру жүйесін; квалитеттерді; бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану ережесін.

1-разряд

Білуге тиіс: таңбалауды, мандрен үшін сымдардың өлшемін; мандрендердің өлшемін және міндетін; сымдарды қайшымен кесу тәсілдерін; қол баспақтарының жұмыс принципін; қайшыларды қайрау, ине түтігін канюляға тығыздау әдістерін; мандрен, канюля міндеттерін; канюляға ине түтігін тығыздау арналған жұмыс нұсқаулығын және тығыздалған инелерді тексеру; мандрендерге қойылатын техникалық талаптарды.