«Микро-макроэкономикалық талдау» пәні бойынша

1. 
   Глоссарий
   
2. 
   Дәрістер
   
3. 
   Практикалық сабақтар
   
4. 
   Магистранттың өздік жұмыстары
   

1. 
   ГЛОССАРИЙ
   

Тауардың немесе көрсетілетін қызметтің альтернативті құны – бұл талап етілетін сол уақыт пен ресурстарды қол жеткізерлік барлық альтернативалық қызметтердің ішінен ең жақсымен жұмыс істеу мүмкіндігі жоғалған көзқарасы жағынан өлшенген құны.

2. 
   ДӘРІСТЕР
   

Дәріс сабағының құрылымы:

1. 
   Микро және макроэкономикалық талдау пәні
   
2. 
   Негізгі экономикалық субъектілер және микро және макроэкономикалық талдаудың айналымындағы нарықтар
   
3. 
   Микро және макроэкономикалық талдаудың әдістемесі
   

1. 
   Қоғам адамзатының өмірі үздіксіз тұтынумен байланысты, бірақ өндірілген нәрсені ғана тұтынуға болады. Сондықтан адам ылғи да өндіріс пен тұтынудың қайшы бірлігінде тұрады. Тұтыну адам тілектерімен байланысты, ал өндіріс өндіріс ресурстарының болуымен байланысты. Адамдардың тілектері мен қажеттіліктері тез өсіп келеді. Бұның бәрі қажеттіліктің жоғарлау заңының күшінде жүреді.Ресурстар ылғи да шекті, демек олар сирек.
   

Макроэкономикалық үлгілер және көрсеткіштер эндогенді (ішкі) және экзогенді (сыртқы) айнымалылар түрінде айқындалады. Біріншілер экономикада бекітілген процестерді бейнелейді: ұлттың өндірісінің деңгейі, жұмысбастылық және жұмыссыздық деңгейі, ұлттық валюта бағамы. Екіншілері фискалды және монетарлы саясатты жүргізу жолымен сыртқы әсердің нәтижесін бейнелейді: салық салу деңгейінің өзгеруі, мемлекеттік шығындар көлемі және т.б.

2. 
   Қорлар мен ағымдар айналым ағымдар үлгісінің негізі болып келеді. Экономикалық процестердің жүруінде оның қатысушылары арасында айырбас жүреді. Бұл үй шаруашылығы, фирма (кәсіпорын), мемлекет және шетел сияқты экономикалық агенттер. Макроэкономикалық айналымға үш негізгі нарық қатысады: ресурс нарығы, өнім (тауар, қызмет) нарығы, қаржы нарығы.
   

3. 
   Экономиканың ғылым ретінде маңызды әдісі абстракциялық әдісі болып келеді. Бұл әдісті нарық механизмін, оның құрылымдық элементтерін, сатып алушылар мінезін және сатушы және т.б. зерттеу кезінде микро және макроэкономикалыұ талдау кеңінен қолданады.
   

1. 
   «Микро және макроэкономикалық талдау» түсінігінде не жатыр? Ғылым ретінде микро және макроэкономикалық талдау жағынан оқыту объектілері не?
   
2. 
   Микро және макроэкономикалық талдау пәні қандай? Берілген пәннің спецификасы және күрделігі неде? Экономика нарығының «атомдалған» субъектілері түсінігін қалай түсінуге болады?
   
3. 
   Неге мәселені таңдау микро және макроэкономикалық талдау жағынан көңілге алынатын негізгі объектісі болып келеді? Бұл ғылым «сирек» ұғымына қандай мағына береді? Неге бұл ұғым «тиімділік» ұғымымен тығыз байланысты?
   
4. 
   Ғылым ретінде микро және макроэкономикалық талдау жағынан нарық пен мемлекет неге негізгі объект болып келеді?
   
5. 
   Макроэкономика әдістемесінің ерекшелігі: агрегиттеу, үлгілер, қорлар.
   
6. 
   Макроэкономикалық айналымның схемасын құру және түсіндіру.
   

Дәріс сабағының құрылымы

1. 
   Сұраныс және оның факторы. Сұраныс функциясы.
   
2. 
   Ұсыныс және оның факторы. Ұсыныс функциясы.
   
3. 
   Сұраныс пен ұсыныстың өзара байланысы. Нарық тепе-теңдігі.
   
4. 
   Сұраныстың баға бойынша икемділігі: түсінігі, түрлері, факторлары. Нүктелік және доғалық икемділік.
   
5. 
   Сұраныстың баға бойынша қиылысқан икемділігі. Сұраныстың кіріс бойынша икемділігі.
   
6. 
   Ұсыныс икемділігі: түсінігі, өлшемі, факторы. Уақыт бойынша ұсыныс икемділігінің үш периоды.
   

1. 
   Экономика нарығы апат ретіндегі үлгі түрінде шығып тұратын күрделі механизмді білдіреді, оның негізінде ұсыныс пен сұраныс үлгілерін нарықтық реттеу жатады.
   

Сұраныс көлемі – сұранысқа әсер ететін басқа факторлар тұрақты деп ұйғарғандағы, әр түрлі бағамен сатып алынатын тауардың санын көрсетеді.

Сұраныс бағасы – бұл сатып алушының белгілі тауар және қызмет мөлшеріне төлеуге дайын максималды бағасы. Сұраныс көлемі мен сұраныс бағасы арасында сұраныс заңында білдірілген анықталған байланыс бар.

Сұраныс заңы – принцип, бұған сәйкес түрлі тең шарттар кезінде тауар бағасы мен осы тауарға тұтынушылық сұраныстың шамасы арасында кері байланыс болады. Бұл бағаның түсу кезінде сұраныстың өсуін және сұраныс төмендегенде бағаның өсуін білдіреді.

2. 
   Ұсыныс («S») – сатушылар берілген уақытта берілген баға бойынша сатуға ұсынуға дайын тауар мөлшері.
   

1. 
   Бір тауар бағасы (Р);
   
2. 
   Басқа тауарларға бағалар – комплименттер () және субституттар ();
   
3. 
   Өндіріс шығыны және технология деңгейі (С);
   
4. 
   Салықтар және субсидиялар (Т);
   
5. 
   Өндірістің объективті (сыртқы) шарттары (N);
   
6. 
   Өндірушілердің күтуі (Е)
   

Q^S = f (Р, Р^s₁ … Р^s_n, Р^c₁ …Р^c_m, C, N, E, T)

Ұсыныс функциясы бағадан:

Q^S = f (P)

3. 
   Ұсыныс пен сұраныстың өзара байланысы, олардың түзетуші бағалық механизмнің және бәсекелестің негізінде жүзеге асырылады. Бұл нарықтағы тепе-теңдікке баға құрылуына әкеледі.
   

4. 
   Бір өлшемнің реакциялық мөлшері басқаға өзгеруі икемділік деп аталады.
   

Егер бағаны Р, ал сұраныс көлемін Q деп белгілесе, онда сұраныстың бағалық икемділігінің көрсеткіші Ep тең болады:

Мұндағы ΔQ – сұраныс көлемінің өзгеруі, %; Р – бағаның өзгеруі, %; «Р» индексінде икемділік баға бойынша қарастырылатынын білдіреді.

5. 
   Тауарлар бірін-бірі ауыстыратын және толықтыратын болғандықтан, бір тауардың бағасының өзгеруі, екінші тауардың сұраныс көлемінің өзгеруіне әсер етеді. Бұл байланысты анықтау үшін сұраныстың қиылысқан икемділігі көрсеткішін енгіземіз. Қиылысқан икемділік коэффициенті – А тауарына сұраныстың пайыздық өзгерісінің Б тауардың бағасының пайыздық өзгеруіне қатынасы:
   

Мұнда «с» индексінде қиылысқан икемділікті (ағыл. Cross) білдіреді. Коэффициент мәні қандай тауарға байланысты қарастырылатынына байланысты –өзара алмастырушы немесе өзара толықтырушы.