Методические рекомендации по изучению учебного предмета «география» (7-9классы) в рамках обновления содержания образования

92 
 
- 
зерттеу нәтижесінде алынған деректерді өңдейді; 
- 
зерттеу нәтижесінде алынған деректерді талдайды; 
- 
алынған деректер бойынша диаграмма жасайды; 
- 
зерттеу нәтижесін қорытындылайды 
Географиялық деректерді өңдеу жəне талдау 
Бағалау 
критерийлері 
- 
әр түрлі ақпарат көздерінен географиялық деректерді 
(табады) жинақтайды; 
- 
географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) 
өңдейді; 
-   
географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер 
талдайды; 
- 
географиялық деректерді қолданады 
Географиялық модельдер 
Бағалау 
критерийлері 
- 
түрлі материалдардың көмегімен географиялық 
нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің өзіндік 
модельдерін жасай алады; 
- 
өзі жасаған модельдің ерекшеліктері мен қасиеттерін 
түсіндіреді; 
-   
өзі жасаған модельді көпшілік алдында қорғайды 
Зерттеу нəтижелерінің ұсыну формалары 
Бағалау 
критерийлері 
- 
зерттеу нәтижелерін (карта-сызба, диаграмма, кесте, 
мәтін, сурет т.б.) түрлі формада ұсынады; 
- 
зерттеу нәтижелерін ұсыну барысында географиялық 
терминдерді, академиялық тілді дұрыс пайдаланады; 
- 
әр түрлі дереккөздерден жинақталған Қазақстан жерінің 
ерте кездегі географиялық зерттелуі туралы ақпаратты 
сипаттайды 
2-
бөлім. Картография және географиялық деректер базасы. 
«
Географиялық карталар» бөлімшесі 
Тақырыптық карталар жəне оларды қосымша сипаттайтын элементтер 
Бағалау 
критерийлері 
- 
тақырыптық карталарды ажыратады; 
- 
тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша 
элементтерді біледі; 
- 
тақырыптық карталарды сипаттайтын (профиль, 
диаграмма, график, кесте) құрастырады 
Тақырыптық карталарды оқу 
Бағалау 
критерийлері 
- 
географиялық шартты белгілерді оқиды (біледі); 
- 
географиялық  шартты  белгілер  мен  карталарды 
сипаттайтын  қосымша  элементтерді  қолдана  отырып, 
тақырыптық карталарды оқиды; 
- 
географиялық  номенклатура  нысандарын  кескін  картада 
белгілейді; 
- 
географиялық  номенклатура  нысандарын  кескін  картадан 
көрсетеді; 

93 
 
- 
картадан  географиялық  нысандардың  координаталарын 
анықтайды; 
- 
географиялық нысандарды топтастырады;  
- 
физикалық  картадан  Қазақстанның  тауларын,  өзендерін 
т.б. географиялық номенклатура нысандарын көрсетеді 
«
Географиялық деректер базасы» бөлімшесі 
Географиялық деректер базасын құрастыруда ақпараттық-
коммуникациялық технологиялардың рөлі 
Бағалау 
критерийлері 
- 
ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолданып 
қажетті ақпараттарды табады; 
- 
ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолданып 
Қазақстан туралы қажетті ақпараттарды табады; 
- 
Қазақстан  туралы  географиялық  деректер  базасын 
құрастырады 
3-
бөлім. Физикалық география. «Литосфера» бөлімшесі. 
Жер бедерінің қалыптасу жəне таралу заңдылықтары 
Бағалау 
критерийлері 
- 
жер  бедерінің  қалыптасу  және  таралу  заңдылықтарын 
зерттейді; 
- 
жер  бедерінің  қалыптасу  және  таралу  заңдылықтарын 
түсіндіреді; 
- 
әр  түрлі  ақпарат  көздерін  қолдана  отырып  Қазақстан 
аумағы  жер  бедерінің  қалыптасу  заңдылықтарын  зерттейді 
және түсіндіреді; 
- 
Қазақстан  аумағының  геологиялық  даму  тарихы  мен 
тектоникалық құрылымын анықтайды, сипаттайды; 
- 
карталардың 
көмегімен 
Қазақстан 
аумағындағы 
платформаларды,  қатпарлы  облыстарды,  тау  жыныстарын 
анықтайды; 
- 
тектоникалық  құрылымдар,  жер  бедері  пішіндері  және 
пайдалы  қазбалардың  арасындағы  өзара  байланысты 
анықтайды; 
- 
жер  бедерін  қалыптастырушы  үдерістерді,  олардың 
байқалуын сипаттайды 
Жер бедерінің жіктелуі 
Бағалау 
критерийлері 
- 
жер бедері түрлерін біледі; 
- 
жер бедері түрлерін жіктейді; 
- 
жер бедері түрлерін жоспар бойынша сипаттайды; 
- 
жер  бедері  түрлерін  сипаттаудың  өзіндік  жоспарын 
ұсынады; 
- 
Қазақстан  жер  бедерінің  түрлерін  және  ерекшеліктерін 
біледі; 
- 
Қазақстанның жер бедері түрлерін картадан көрсетеді; 
- 
Қазақстанның  жер  бедері  түрлерін  жоспар  бойынша 
сипаттайды; 

94 
 
- 
Қазақстанның  жазықты  аумақтарын  және  тау  жүйелерін 
біледі  және  жоспар  бойынша  сипаттайды  (физикалық-
географиялық жағдайы, түрлері, сыртқы сипаты, биіктігі, тау 
жыныстарының 
жасы, 
тау 
жыныстарының 
жату 
ерекшеліктері, 
қалыптасу 
жағдайлары, 
жоталардың 
орналасуы) 
Материктер мен мұхиттардың ірі орографиялық объектілері 
Бағалау 
критерийлері 
- 
орография ұғымының мағынасын түсінеді; 
- 
материктер 
мен 
мұхиттарда 
орналасқан 
ұқсас 
орографиялық бірліктерді салыстырады 
Тау жыныстары мен минералдардың жіктелуі 
Бағалау 
критерийлері 
- 
«тау  жыныстары»,  «минералдар»  ұғымдарын  түсінеді 
және түсіндіреді; 
- 
тау жыныстарының топтарын ажыратады; 
- 
тау  жыныстары  мен  минералдарды  түрлі  белгілері 
бойынша жіктейді; 
- 
Қазақстан 
аумағындағы 
тау 
жыныстары 
мен 
минералдарды 
түрлі 
белгілері 
бойынша 
жіктейді 
(ұсынылған) және сипаттайды 
Тау жыныстары мен минералдардың қалыптасу заңдылықтарына 
байланысты пайдалы қазбалардың таралуы 
Бағалау 
критерийлері 
- 
«пайдалы қазбалар» ұғымын түсінеді; 
- 
жергілікті  жердің  тау  жыныстары  мен  минералдарының 
қалыптасу заңдылықтарын анықтайды; 
- 
жергілікті  жердің  тау  жыныстары  мен  минералдарының 
қалыптасу заңдылықтарын түсіндіреді; 
- 
тау  жыныстары  мен  минералдардың  қалыптасу 
заңдылықтарына 
байланысты 
пайдалы 
қазбалардың 
таралуына талдау жасайды 
Тау жыныстары мен минералдардың қасиеттері 
Бағалау 
критерийлері 
- 
тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерінің 
түрлерін анықтайды және түсіндіреді; 
- 
ұсынылған  тау  жыныстарының  және  минералдардың 
қасиеттерін анықтайды 
Тау жыныстарының жасын анықтау 
Бағалау 
критерийлері 
- 
тау жыныстарының жасын анықтау әдістерін біледі; 
- 
тау жыныстарының жасын анықтау әдістерін түсіндіреді; 
- 
ұсынылған тау жыныстарының жасын анықтайды 
Геологиялық жыл санау мен геохронологиялық кесте 
Бағалау 
критерийлері 
-  «
геологиялық  жылсанау», «геохронологиялық  кесте» 
ұғымдарын өздігінен талдайды;  
-  «
геологиялық  жылсанау», «геохронологиялық  кесте» 
ұғымдарын түсіндіреді; 
- 
жер  қыртысының  және  тіршіліктің  дамуындағы  ірі