Методические рекомендации по изучению учебного предмета «география» (7-9классы) в рамках обновления содержания образования

51 
 
3-
топ тапсырмалары 
Жер  қыртысының  ойлы-қырлы  бөлігі  -  жер  бедері  деп 
аталады.  Жер  беті  бірқалыпты  тегіс  емес.  Ең  биік  Гималай 
тауы  мен  ең  терең  Мариан  шұңғымасы  арасындағы 
айырмашылық  20  шақты  км-ді  құрайды.  Біздің 
ғаламшырымыздың  жер  бедері  әлі  де  қалыптасу  үстінде: 
таудың  қатпарларын  майыстырып  литосфералық  тақталар 
соқтығысады,  жанартау  атқылайды,  өзендер  мен  жауын-
шашын  тау  жыныстарын  шаяды,  т.б.  Жер  бедерін 
қалыптастыратын  процестерді  2  үлкен  топқа  бөлеміз:ішкі 
және сыртқы күштер. Ішкі күштерді эндогенді деп атаймыз. 
Сыртқы  күштерді  экзогенді  деп  атаймыз.  Екі  күштің  өзара 
әрекеті жер бедерінің басты қалыптастырушы негізі болады. 
 
Өз аймағыңызда экзогендік және эндогендік күштердің 
әсерінен пайда болған қандай жер бедері бар? Сипаттама 
жасаңыз 
 
4-
топ тапсырмалары 
1. 
Флип-чарттың ортасына негізгі тақырыпты жазыңыз. 
Оны тұйық шеңберге алыңыз. 
2. 
Негізгі тақырыптан жан-жаққа тармақтар шығарыңыз. 
Тармақтар бойына әр сабақтан үйренген біліміңізді 
қорытындылап,негізгі түйінді ойды жазыңыз. 
3. 
Картаны тарауды қамтитын ойлар біткенше әрі қарай 
тармақтай беріңіз. 
 
Сағат тілі бойынша таныстырылым жасау (4-топ 
өздеріне берілген тапсырмаларды басқа топтарға 
таныстырады) 
 
 
1                                                      3 
 
 
2                                                
4 
Бағалау (топтар өздерін бағалайды)
 
Сабақтың 
соңы 
Үйге тапсырма: Кескін картаға негізгі литосфералық 
тақталар, платформалар мен қатпарлы аймақтарды түсіру 
Кері байланыс. 
Менің түсінгенім...... 
Маған түсінуге қиын болғаны.......... 
Менің ұсынысым......................
 
 
Саралау –оқушыларға қалай 
көбірек қолдау көрсетуді 
жоспарлайсыз? Қабілеті 
жоғары оқушыларға қандай 
міндет?  
Бағалау – оқушылардың 
материалды меңгеру 
деңгейін қалай тексеруді 
жоспарлайсыз?  
Денсаулық және 
қауіпсіздік техникасының 
сақталуы 
Саралау іріктелген 
тапсырмалар, нақты бір 
оқушыдан күтілетін нәтижелер, 
Бұл бөлімде оқушылардың 
сабақ барысында үйренгенін 
бағалау үшін қолданатын 
Денсаулық сақтау 
технологиялары 
Сергіту сәттері мен белсенді 

52 
 
 
Мұғалім  өзінің  шеберлігіне  қарай  білім  алушыларды  түрлі  санаттарға 
бөлу,  оның  ішінде  ақыл-ой  типтері  бойынша  ыңғайластыру  арқылы  білім 
алушылардың  тапсырманы  орындау  сапасына  тікелей  тәуелділікті  нақты 
ұсынуы қажет. Оқытудың мұндай әдістемелік тәсілі оқушының әртүрлі типіне 
қарай  қолдануға  және  нақты  тәжірибелік  тапсырмаларды  орындауда  барлық 
білім алушыларды іске тартуға мүмкіндік береді.  
Мұғалімдер  оқу-танымдық  мотивтерді  түсіндіру  барысында  «Сендер 
тиіссіңдер»  деген  талапты  оқушылардың  «Мен  тиіспін»  деген  жеке 
сенімділігіне  айналдыратын  сөздерді  ойластырып,  пайдалануы  қажет.  Ал 
оқушылар өздеріне «Маған осы білім не үшін қажет?» деп өзіне ой салу қажет. 
Оған оқушылар «Бұл үшін мен не істеуім қажет?» деген жауап береді. Мұғалім 
мазмұнды  меңгерудің  белгілі  бір  формаларын  ұсынып,  оқушыларға  «Мұны 
қалай  істеуге  болады?»  деген  сұраққа  жауап  табуына  көмек  беру  қажет:  яғни 
«... деген сұрақтарға жауап беруді ұсынамын», «Бұл мақсатқа жету үшін әдетте 
...»,  «Былай  істеуге  болады...».  Ең  бастысы  –  оқушылар  мұғалімнің  емес,  өз 
мақсаттарына жетіп, оларды оқытпай, өздерінің оқып жатқандарын түсінуі. 
оқушыға дербес қолдау 
көрсету, оқу материалдары мен 
ресурстарын оқушылардың 
жеке қабілеттерін есепке ала 
отырып іріктеу. 
Саралау уақытты ұтымды 
пайдалануды есепке ала 
отырып, сабақтың кез-келген 
кезеңінде қолданыла алады 
әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз 
іс-әрекет түрлері. 
Осы сабақта қолданылатын 
Қауіпсіздік техникасы 
ережелерінің тармақтары 
Сабақ бойынша рефлексия  
Сабақ мақсаттары/оқу 
мақсаттары дұрыс қойылған 
ба? Оқушылардың барлығы 
ОМ қол жеткізді ме? 
Жеткізбесе, неліктен? 
Сабақта саралау дұрыс 
жүргізілді ме?  
Сабақтың уақыттық кезеңдері 
сақталды ма?  
Сабақ жоспарынан қандай 
ауытқулар болды, неліктен?  
Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін 
пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда 
берілген сұрақтарға жауап беріңіз 
 
Жалпы баға  
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 
1: 
2: 
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)? 
1:  
2: 
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарыт
уралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет? 

53 
 
Жаңартылған  мазмұндағы  негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  7-9-
сыныптарына  арналған  «География»  пәнінің  оқу  бағдарламасының  жүзеге 
асыру үшін заманауи оқытудың әдістері ұсынылады. 
Әдіс  –  оқу-тәрбие  жұмыстарының  алдында  тұрған  міндеттерді  орындау 
үшін мұғалім мен оқушылардың бірлесіп жұмыс істеуде қолданатын тәсілдері. 
Әдіс арқылы мақсатқа жету үшін істелетін жұмыстар ретке келтіріледі. Оқыту 
әдістері  танымға  қызығушылық  туғызып,  оқушының  ақыл-ойын  дамытады, 
ізденуге, жаңа білімді түсінуге ықпал етеді. Оқыту әдістері ең анық фактілерді 
білуді қамтамасыз етеді, теория мен тәжірибенің арасын жақындатады.
 
Оқыту 
әдістерінің  басты  қызметі  -  оқыту,  ынталандыру,  дамыту,  тәрбиелеу, 
ұйымдастыру. 
Білім  берудің  негізгі  мақсаты  –  білім  мазмұнын  жаңартумен  қатар, 
оқушылардың  пәнге  деген  қызығушылығын  әр  түрлі  әдіс-тәсілдерді  қолдана 
отырып,  белсенділігін  арттыру  мақсатында  интерактивті  тақтаны  пайдаланып 
сабақ  өткізудің  көптеген  мүмкіншіліктері  бар.  Интерактивті  тақта  –  бұл 
компьютердің  қосымша  құрылғыларының  бірі  және  де  дәріс  берушіге  немесе 
баяндамашыға  екі  түрлі  құралдарды  біріктіретін:  ақпараттың  кескіні  мен 
қарапайым  маркер  тақтасын  біріктіретін  құрал.  Интерактивті  құралдарды 
сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі:
 
- 
Пән бойынша базалық білімді меңгеру;
 
- 
Алған білімді жүйелеу;
 
- 
Өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
 
- 
Жалпы оқуға деген ынтасын арттыру;
 
- 
Оқушыларға  оқу  материалдарымен  өздігінен  жұмыс  істегенде 
әдістемелік көмек беру.
 
Бұл  технологияны  оқу  материалын  хабарлау  және  оқушылардың 
ақпаратты  меңгеруін  ұйымдастыру  арқылы,  көзбен  көру  жадын  іске  қосқанда 
арта  түсетін  қабылдау  мүмкіндіктерімен  қамтамасыз  ететін  әдіс  деп  қарауға 
болады.
 
Осы  заманғы  педагогикалық  процесте  қолданылатын  әдістер  саны,  түрі 
орасан көп. Қазіргі күнде педагогикада әдістерді топтастырудың төрт жолы кең 
танылған. 
Әдістері әр түрлі белгілері бойынша жіктеледі: 
• 
оқу  іс-әрекетінің  сипаты  бойынша:  репродуктивтік,  проблемалық, 
зерттеу, ізденушілік,  түсіндірме – көрнекілік, бөлшектеп ізденіс (эвристикалы) 
және т.б.; 
• 
педагог  пен  оқушының  белсенділік  деңгейіне  байланысты:  пассивті, 
активті, интерактивті; 
• 
 
оқу  материалының  көзі  бойынша:
 
сөз,  көрнекілік,  іс-әрекеттік 
(практика);  
• 
оқу-танымдық  қызметті  ұйымдастыру  тәсілдері  бойынша:
 
іс-тәжірибеде 
білім,  білік,  дағдыларды  қалыптастыру  әдістері,  жаңа  білім  алу  тексеру  және 
бағалау әдістері.