Методические рекомендации по изучению учебного предмета «физика» (7-9 классы) в рамках обновления содержания образования

101 
 
жылуын 
анықтау» 
8.1.3.3 
физика 
кабинетінде 
қауіпсіздік 
ережелерін  білу 
және сақтау 
Жинақ
тау  
Бағала
у 
3.  Тәжірибені  жүргізу  реттілігі 
мен өлшеу реттілігін сақтайды. 
4.Тәжірибенің    көмегімен  мұздың 
меншікті 
балқу 
жылуын 
анықтайды. 
5.  Жылу  процесі  кезіндегі 
энергияның  өзгеруі  және  сақталу 
заңдарын зерттей алады. 
6.  Толтыруға  тиісті  барлық 
жазбалар,  кестелер,  суреттерді 
орындайды. 
7. Шыққан нәтижені өңдейді және 
қортындылайды. 
8. 
Қажетті 
кестелер 
мен 
сызбаларды жасайды. 
9.  Жасалған  лабораториялық 
жұмыс  бойынша  қорытынды 
жасайды. 
Булану  және 
конденсация. 
Қаныққан және 
қанықпаған 
булар  
8.3.1.5 
молекула-
кинетикалық 
теория  негізінде 
заттың 
сұйық 
күйден  газ  күйіне 
және 
кері  
айналуын 
сипаттау; 
8.3.2.13 
заттың 
булану 
және 
конденсация 
процессі  кезіндегі 
температураның 
уақытқа 
тәуелділік 
графигін талдау; 
8.3.2.14 
су 
буының  мысалы 
негізінде  қанығу 
күйін сипаттау 
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
Талда
у  
Жинақ
тау  
 
1.
Заттың сұйық күйден газ күйіне 
және  кері    ауысу  шарттарын 
біледі. 
 2.
Молекула-кинетикалық  теория 
негізінде заттың сұйық күйден газ 
күйіне  және  кері    ауысуын 
сипаттайды
.  
3. 
 
Булану  және  конденсация 
процесі  кезіндегі  Т  (t)    графигін 
түсіндіреді
. 
 4.
Су  буының  мысалы  негізінде 
қанығу күйін сипаттайды. 
 
Қайнау, 
меншiктi 
булану жылуы. 
Қайнау 
температурасы
ның 
атмосфералық 
қысымға 
байланыстылы
ғын анықтау 
8.3.2.15 
меншікті 
булану  жылуын 
анықтау; 
8.3.2.16 
қайнау 
температурасыны
ң 
сыртқы 
қысымға 
тәуелділігін 
түсіндіру  
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
Талда
у  
Жинақ
тау  
  
1. 
Заттың сұйық күйден газ күйіне 
және  кері    ауысу  шарттарын 
біледі. 
2. 
Булану 
кезіндегі 
жылу 
мөлшерінің  формуласын  біледі 
және жазады. 
3.
 
Формулаға  кіретін  физикалық 
шамалардың  өлшем  бірліктерін 
біледі. 
4. Булану кезіндегі жылу мөлшері 
формуласының 
физикалық 
мағынасын түсіндіреді. 
5.  Жылу  мөлшерінің  формуласын 
есеп шығаруға қолданады.  

102 
 
6.  Есептің  шартын  нақты  және 
дұрыс жазады. 
7.  Физикалық  шамаларды    дұрыс 
атайды және жазады. 
8.  Белгісіз  шамаларды  табу  үшін 
формулаларды 
түрлендіруді  
біледі. 
 
9. Физикалық шамалардың өлшем 
бірлігін көрсетеді. 
10. 
Қайнау  температурасының 
сыртқы 
қысымға 
тәуелділік 
графигін түсіндіреді
 
Т
қ
 
(р
с
).
 
Термо
динам
и 
ка 
негiзде
рi 
Термодинамик
аның  бiрiншi 
заңы,  газдың 
және 
будың 
жұмысы 
8.3.2.17 
термодинамиканы
ң 
бірінші 
заңының 
мағынасын 
түсіндіру 
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
 
1.  Термодинамиканың  бірінші 
заңының тұжырымдамасын біледі. 
2.  Термодинамиканың  бірінші 
заңын  түсіндіре алады. 
3.Жұмыс пен жылу мөлшерін ішкі 
энергияның  өзгеру  сипаттамасы 
ретінде түсінеді. 
4. 
Әртүрлі 
процестерге 
термодинамиканың  бірінші  заңын 
қолдану  мысалдарын  келтіре 
алады.
 
Жылу 
процесстерінің 
қайтымсыздығ
ы, 
термодинамик
аның 
екінші 
заңы 
8.3.2.18 
термодинамиканы
ң  екінші  заңының 
мағынасын 
түсіндіру 
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
 
1.  Термодинамиканың  екінші 
заңының тұжырымдамасын біледі. 
2.  Термодинамиканың  екінші 
заңын  түсіндіре алады. 
3.  Жұмыс  пен  жылу  мөлшерін 
ішкі 
энергияның 
өзгеру 
сипаттамасы ретінде түсінеді. 
4. 
Табиғаттағы 
қайтымсыз 
процестерге мысалдар келтіреді. 
Жылу 
қозғалтқыштар
ы 
8.3.2.22 
жылу 
қозғалтқыштарын
дағы  энергияның 
түрленуін 
сипаттау; 
8.3.2.20 
іштен 
жану 
қозғалтқышының, 
бу  турбинасының 
жұмыс 
істеу 
принципін 
сипаттау 
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
 
 
1. 
Жылу 
қозғалтқышының 
құрылысын 
біледі 
және 
қарапайым 
жылу 
қозғалтқышының 
негізгі 
бөліктерін  атайды. 
 
2. 
Әртүрлі 
жылу 
қозғалтқыштарын  атай  алады 
және  қолдануына      мысалдар 
келтіреді. 
3.  Бу  турбинасы  мен  іштен  жану 
қозғалтқышының 
 
жұмыс 
принципін түсіндіре алады.  
4. 
Жылу 
машиналарындағы 
энергияның 
түрленуін 
сипаттайды. 
5.
 
Іштен  жану  қозғалтқышында 
отынның 
жануы 
кезіндегі 
физикалық құбылыстарды атайды
. 
Жылу 
қозғалтқыштар
8.3.2.19 
жылу 
қозғалтқышының 
 
Түсіну  
1. 
Жылу 
процестеріндегі 
энергияның түрленуін түсінеді. 

103 
 
ының  пайдалы  
әрекет 
коэффициенті 
пайдалы    әрекет 
коэффициентін  
анықтау; 
8.3.2.21 
жылу 
қозғалтқыштарын 
жетілдіру 
жолдарын ұсыну 
Қолда
ну 
 
2.  Механикалық  энергияға  не 
себепті энергияның бір бөлігі ғана 
айналатынын түсіндіреді. 
3.  Формула  бойынша  жылу 
машиналарының 
ПӘК-ін 
анықтайды. 
4. 
Жылу 
қозғалтқыштарын 
жетілдіру жолдарын ұсынады.
 
Жылу 
машиналарын 
пайдаланудағы 
экологиялық 
мәселелер 
8.3.2.23 
жылу 
машиналарының 
қоршаған ортаның 
экологиясына 
әсерін бағалау 
Талда
у 
Жинақ
тау 
Бағала
у 
1. 
Жылу 
машиналарының 
қоршаған  ортаның  экологиясына 
әсерін дербес оқып үйренеді. 
2. Оқылған материалдардан тиісті 
қорытындылар  жасап,  талдай 
алады. 
 
3.  Дербес  жүргізген  зерттеулері 
туралы 
қорытындыны 
презентация,  реферат,  эссе  т.  б. 
ұсынады.
 
Электр
остати
ка 
негізде
рі 
Денелердің 
электрленуі, 
электр  заряды, 
өткізгіштер 
мен 
диэлектриктер 
8.4.1.1 
электр 
зарядын сипаттау; 
8.4.1.2   
Үйкеліс 
арқылы 
денені 
электрлену  және 
индукция 
құбылысын 
түсіндіру; 
8.4.1.3 
электрленудің  оң 
және теріс әсеріне 
мысалдар келтіру 
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
 
1. "Электр" сөзінің шығу тарихын  
және  зарядтың екі түрін біледі. 
2.  Электрлену  және  электр 
зарядының  бір  денеден    басқа  
денеге 
берілуін 
тәжірибеде 
көрсете алады. 
3.  Электрленудің  оң  және  теріс 
әсеріне мысалдар келтіреді.
 
Электр 
зарядының 
сақталу 
заңы,қозғалма
йтын 
зарядтардың 
өзара 
әрекеттесуi, 
Кулон 
заңы, 
элементар 
электр заряды 
8.4.1.4 
электр 
зарядының 
сақталу 
заңын 
түсіндіру; 
8.4.1.5 
Кулон 
заңын 
есептер 
шығаруда 
қолдану 
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
 
1.  Электр  зарядының    өлшем 
бірлігін  және  оның  белгіленуін 
біледі.  
2.  Электр  зарядының  сақталу 
заңын  тұжырымдайды.  
3.  Электр  зарядының  сақталу 
заңын түсіндіре алады.  
4.  Кулон  заңын  тұжырымдайды  
және жазады. 
5.  Кулон  заңының  физикалық 
мағынасын  түсінеді. 
6. Есептерді  шешу кезінде Кулон 
заңын қолданады.
 
Электр  өрiсi, 
электр  өрісінің 
кернеулігі 
8.4.1.6 
электр 
өрісі  және  оның 
күштік 
сипаттамасы 
ұғымдарының 
физикалық 
мағынасын 
түсіндіру;  
8.4.1.7 
біртекті 
Білу 
Түсіну  
Қолда
ну 
Талда
у  
1.  "Электр  өрісі"  ұғымының 
физикалық мәнін  түсіндіре алады 
және  оның  күштік  сипаттамасын 
анықтайды.  
2.  Электростатикалық  өрістің  
негізгі қасиеттерін  атайды. 
3.
 
Біртекті  электростатикалық 
өрістегі  зарядқа  әсер  етуші  күшті 
формула бойынша есептейді.