Білім  мазмұнын  жаңарту аясында  (7-9-сыныптарда)  «Физика»  пәні  оқу

4 
 
1 
Білім  мазмұнын  жаңарту аясында  (7-9-сыныптарда)  «Физика»  пәні  оқу 
бағдарламасының ерекшеліктері 
 
Жалпы  білім  беретін  мектептің  алпысыншы  жылдардың  аяғында 
қалыптасқан физиканы оқытудың құрылымы  қырық  жылдан  астам уақыт бойы 
пайдаланылып келді. Оқытудың бірінші сатысында (7-9-сыныптар) физика пәні 
бойынша  неғұрлым  өмірге  маңызды  білімдер  мен  практикалық  біліктерді 
қалыптастыруды  көздейтін  пропедевтикалық  (бастапқы)  курстар  оқытылады. 
Ал оқытудың екінші сатысында (10-11-сыныптар) физиканың іргелі теориялары 
негізінде құрылған жүйелі курстар  оқытылады. «Физика» пәнiнiң базалық бiлiм 
мазмұны алғашқыда бес мазмұндық желі бойынша анықталып, кейіннен іргелі 
теориялар  төңірегіне  топтастырылып  беріледі.  Атап  айтқанда,  физика 
курсының  мазмұнына  механика  мен  молекулалық  физикадағы  және 
электродинамика, оптика мен атомдық физикадағы негiзгi заңдар мен ұғымдар, 
физикалық  құбылыстар  мен  оларды  зерттеу  әдiстерi,  сонымен  қатар  аспан 
денелерi  мен  олардың  физикалық  табиғатын  зерттеу  әдiстерi  мен  нәтижелерi, 
әлем құрылысы мен оның дамуы туралы мағлұматтар енгiзiлдi [2].  
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 
3  сәуірде  №115  бұйрығымен  бекітілген  негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің          
7-9-
сыныптары  үшін  «Физика»  пәнінен  қолданыстағы  үлгілік  оқу 
бағдарламаларында теориялық мәліметтерді зерттеуге және білім алушылардың 
практикалық дағдысын қалыптастыруға арналған көрсетілім, практикалық және 
лабораториялық  жұмыстарды  орындау  және  білім  алушылардың  білімiн 
тексеруге  бөлінетін  уақыттың  рационалды  сәйкестігі  қарастырылды.  Оқыту 
бағытына  тәуелсіз,  физикаға  және  оның  қолданбалы  аспектілеріне 
қызығушылық білдірген білім алушыларға мектептің таңдау курстары бойынша 
оқуға  мүмкіндік  туғызу  арқылы  пәнді  зерделеуге  бөлінетін  сағат  сандарын 
ұлғайта алды [3]. 
Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  министрі  міндетін 
атқарушысы 2017 жылғы 25 қазандағы № 545 бұйрығымен бекітілген «Негізгі 
орта  білім  беру  деңгейінің  7-9-сыныптарына  арналған  «Физика»  пәнінен 
жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу  бағдарламасы»  Қазақстан  Республикасы 
Үкіметінің  2012  жылғы  23  тамыздағы  №  1080  қаулысымен  бекітілген  Орта 
білім  берудің  (бастауыш,  негізгі  орта,  жалпы  орта  білім  беру)  мемлекеттік 
жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген. 
Оқу  бағдарламасы  білім  алушылардың  жас  ерекшеліктерінің  танымдық 
мүмкіндіктеріне  сәйкес  әр  оқу  пәнінің  мазмұнын  және  олардың  білім,  білік, 
дағдыларының көлемін анықтайтын оқу-нормативтік құжат болып табылады.  
Бiлiмнің  базалық  мазмұны  ұлттық  және  әлемдiк  мәдениеттiң  негiзгi 
құндылықтары  мен  жетiстiктерiн,  адамның  жалпы  дүниетанымдық 
ұстанымдарын  анықтайтын  және  білім  алушының  интеллектуалдық  және 
жалпымәдени  дамуына,  олардың  әлеуметтiк  және  функционалдық 
сауаттылығын  қалыптастыруға  жағдай  жасайтын  iргелi  ғылыми  идеялар  мен 
фактiлердi  қамтиды.  Базалық  мазмұн  жалпы  бiлiм  беру  деңгейлері  мен  оқу 

5 
 
пәндерiнiң сабақтастығын қамтамасыз етедi, білім алушыларға бiлiмiн әрі қарай 
жалғастыруға мүмкiндiк бередi. 
Бағдарлама практикадан теориядан өтуге негізделген, білім алушылардың 
негізгі игерген білімдерін тәжірибеде көбірек қолдануға бағытталған.  
Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтарының өзара байланысы мен 
өзара  шарттылығына  негізделген  тәрбиелеу  мен  оқытудың  біртұтастығы 
қағидатын  және  нақты  пәнді  оқу  мақсаттарының  жүйесі  бар,  мектепті 
бітіргеннен кейін нәтижелері іске асыруға мүмкіндік береді. 
Оқу  бағдарламасында  адамның  табиғатпен  өзара  қарым-қатынасы, 
адамның  Әлемдегі  және  планетадағы  орны,  өмірдің  мәні  туралы  мәселелер, 
сондай-ақ  білім  алушыларға  білім  беруде  және  тәрбиелеуде  үлкен  мәні  бар 
лабораториялық және практикалық жұмыстар маңызды орын алады. 
7-9-
сыныптарға  арналған  «Физика»  пәнінен  жаңартылған  мазмұндағы 
үлгілік оқу бағдарламасының құрылымы қолданыстағы бағдарламадан өзгеше. 
Қолданыстағы  негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  5-9-сыныптары  үшін  типтік 
оқу  бағдарламасы  мен  жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу  бағдарламасы 
салыстырмалы түрде 1-кестеде берілген. 
 
1-
кесте  –  Қолданыстағы  негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  типтік  оқу 
бағдарламасы    мен  жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу  бағдарламасының 
құрылымының салыстырмасы 
Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  үшін 
типтік оқу бағдарламасы (2013) 
 
Жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу 
бағдарламасының құрылымы (2017) 
1. Түсінік хат 
1-
тарау.Жалпы ережелер 
2. Оқу пәнінің базалық білім мазмұны 
2-
тарау.  «Физика»  пәнінің  мазмұнын 
ұйымдастыру 
3. 
Білім алушыларының дайындық деңгейіне 
қойылатын талаптар 
3-
тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі 
 
Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  7-9-
сыныптарына  арналған  «Физика»  пәнінен 
жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу 
бағдарламасын  жүзеге  асыру  бойынша  ұзақ 
мерзімді жоспар 
 
Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  7-9-сыныптарына  арналған  «Физика» 
пәнінен  жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу  бағдарламасы  мен  оқу 
жоспарларының ұтымды тұстары: 
- 
ішінара шиыршық принципі; 
- 
оқу  мақсаттарының  иерархиясы  мен  маңызды  пәндік  операциялар 
негізіндегі жіктелісі; 
- 
сынып  ішінде,  пән  курсы  бойынша  оқу  мақсаттарының  нақты 
жоспарлануы;  
- 
күтілетін  нәтиже  мен  мұғалімнің  академиялық  еркіндігінің  ұтымды 
үйлесімі; 
- 
пән  тараулары  мен  тақырыптарының  заман  ағымына  сәйкестігі, 
әлеуметтену дағдыларын қалыптастырудағы басымдылық [4].