Методические рекомендации по изучению учебного предмета «физика» (7-9 классы) в рамках обновления содержания образования

52 
 
Тілдік мақсаттар 
Пәнге тән лексика мен терминология: 
Дене импульсі, күш импульсі, соққы, серпімді соққы, серпімсіз соққы. 
Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер: 
Импульстер ережесін, тұйық жүйедегі импульс заңын айтады. 
Құндылықтарды 
дарыту 
Топтастыру арқылы білім алушыларды бірлікке тәрбиелеу 
Бірлесіп жұмыс жасау арқылы ұйымшылдыққа баулу 
Пәнаралық байланыстар 
Математика, астрономия 
АКТ қолдану дағдылары 
Слайдтар, интербелсенді тақта, 
Бастапқы білім  
Динамика негіздері 
Сабақ барысы  
Сабақтың 
жоспарланған  
кезеңдері  
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет  
Ресурстар 
Сабақтың басы 
5 мин 
Білім 
алушыларға 
ынтымақтастық 
атмосфера 
қалыптастыру 
«Кездесу»  ойыны.  Әуен  ойнап  тұр.Білім  алушылар  екі 
шеңбер  құрап,  қарама-қарсы  айналады.Әуен  тоқтаған 
кезде бір-біріне қарап баланың қасиетін айтады. 
Топқа бөлу  
Топқа бөлу фигуралар арқылы.  
I-
шеңбер 
II-
төртбұрыш 
III-
үшбұрыш 
«Ой салу» Қызығушылықты ояту, топқа бөлу. 
1.Неліктен  хоккейде  қорғанушыны  салмақтылау,  ал 
шабуылшыны  жеңілдеу  әрі  ептілеу  болатындай  етіп 
таңдайды? 
2.  Оқ  қалқанын  садақтан  атылған  оқ  теспейді,  ал 
мылтықтан атылған оқ теседі. Неге? 
әуен, 
аудио  
 
 
 
 
фигуралар 
 
 
 
 
Слайд 
Сабақтың ортасы 
7 мин 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
10 мин 
 
 
 
Топтық жұмыс  
Жұптас-топтас-бөліс әдісі бойынша әр топ өзіне берілген 
экспериментті  жасап  көрсетіп,  оны  басқа  топтарға 
түсіндіріп береді. 
І топ. Екі жеңіл арбашалардық соқтығысуы 
ІІ топ. Екі металл шариктердің соқтығысуы 
ІІІ топ. Роликті конькиде баланың сырғанауы 
 
Қ. Мұғалім дұрыс тұжырым жасаған топ жауабына назар 
аударады.  «От  шашу»  әдісімен  топтар  бірін-бірі 
бағалайды. 
М. Күш пен оның әрекет ету уақытының көбейтіндісі күш 
импульсі  деп  аталады.  Күш  импульсі: 
t
F
I
⋅
=


;  өлшем 
бірлігі Н·с 
Дененің  массасы  мен  оның  қозғалыс  жылдамдығының 
көбейтіндісіне  тең  болатын  физикалық  шаманы  дене 
импульсі деп аталады. 
Дене импульсі: 
ϑ
⋅
= m
p
; өлшем бірлігі кг·м/с 
Жеңіл 
арбашалар, 
металл 
шариктер, 
роликті 
коньки 
 
 
слайд 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

53 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-
4 мин  
 
(
)
t
F
p
p
p
t
F
m
m
t
F
t
m
F
ma
F
t
a
∆
=
∆
−
=
∆
⋅
−
=
∆
⋅
∆
−
=
=
∆
−
=
0
0
0
0
ϑ
ϑ
ϑ
ϑ
ϑ
ϑ
 
Дене импульсінің өзгерісі күш импульсіне тең. 
Тұйық жүйе деп сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда 
жүйеге  енетін  денелер  бір-бірімен  ішкі  күштер  арқылы 
ғана әрекеттесетін жүйені айтады. 
Ипульстің  сақталу  заңы:  жүйе  ішінде  туындайтын  өзара 
әрекеттесулер  нәтижесінде  тұйық  жүйенің  қосынды 
импульсі өзгермейді. m
1
υ
1
 + m
2
υ
2
 = m
1
 
 + m
2
 
 
немесе  
P
1
 + P
2
 = 
 + 
 
Соққының түрлері:  
Абсолют серпімсіз соққы - нәтижесінде екі дене бір ғана 
дене  болып  қалады.  m
1
υ
1
  + m
2
υ
2
 
=  υ  (m
1
  + m
2
); 
 
Абсолют серпімді соққы - нәтижесінде екі дене екі жаққа 
ұшып кетеді. m
1
υ
1
 + m
2
υ
2
 = m
1
 
 + m
2
 
  
Жұптық тапсырма 
Сұрақтарға жауап беріңіздер 
1. Мылтықтан атқанда неге кері серпілу болады? 
2.  Массасы  әртүрлі  екі  вагон  бірдей  жылдамдықпен 
қозғалады.  Егер  бірдей  күшпен  қозғалысқа  қарсы  әсер 
етсе, вагондардың жылдамдығы қалай өзгереді? 
3.  Реактивті  самолет  бірқалыпты  түзу  сызықты  жоғары 
көтеріліп  ұшып  барады.  Оның  импульсі  осы  жағдайда 
өзгере ма? 
4.  Массасы  1,5  кг  болатын  дене  2,5  м/с  жылдамдықпен 
қозғалғандағы импульсін табыңдар? 
Кесте толтырып, айтып беріңіздер 
импульс түрлері 
 
 
ұқсастығы 
 
айырмашалағы 
 
 
Тақтада дұрыс жауаптар көрсетіледі. 
Қ. «Түрту» әдісі бойынша жұптар бірін-бірі бағалайды. 
 
Бағалау критерийі білім алушы импульстің сақталу заңын 
есептер шығаруға қолдана алады. 
Дискриптор: білім алушы  
- 
есеп  берілуін дұрыс түсініп, шартын жаза алады; 
- 
есепке қажетті формуланы табады; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
қима 
қағаздары 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
слайд, 
қима 
қағаздары