41
мақсатында мәтіндік және эксперименттік есептерді шығару, құбылыстар мен
процестерді компьютерлік моделдеу бойынша практикалық жұмыстар
енгізілген. Бұл мектеп физика бағдарламасындағы өзгерістің бірі.
Арнаулы
құралдардың
көмегімен
физикалық
процестерді
демонстрациялап көрсету және білім алушылардың өздерінің жасап, зерттеп,
бақылауы физикалық оқу эксперименті деп аталады. Физикалық оқу
эксперименті физиканы оқытудағы ең негізгі көрнекі құрал болып табылады.
Өйткені оны пайдаланудың нәтижесінде физикалық ұғымдар (жылдамдық,
үдеу, өріс, жарық дисперсиясы және тағы басқалар.) қалыптастырылады,
құбылыстар арасындағы өзара байланыстар (күш пен масса, ток күші мен
кедергі, жылудың механикалық эквиваленті) тағайындалады, физикалық заңдар
(Ньютон, Ом заңдары және тағы басқалар) тексеріледі.
Мұғалімдер физика пәні бойынша өтілген тақырыпқа қатысты мәтіндік
және эксперименттік есептерді орындау бойынша практикалық жұмыстарды
жүргізгенімен, құбылыстар мен процестерді компьютерлік модельдеуге
келгенде қиналады. Көбіне құбылыстар мен процестерді компьютерлік
модельдеуге байланысты практикалық жұмыстарды өткізу сабақтарын есеп
шығару сабақтарымен алмастырады. Ал бұл физикалық құбылыстар мен
процестердің мәнін терең түсінуге, теориялық материалды толық игеруіне кері
әсерін тигізеді.
Осы мәселелерді шешу мақсатына физика бағдарламасында көрсетілген
практикалық жұмыстар бойынша әсіресе атомдық және ядролық физикадан
тренажер тапсырмалар мен визуалды техникалық оқу құралын қолдануға
болады. Астана қаласы Білім басқармасының әдіскері Нұртаева Қанымай
Өзбекбайқызының «Фотоэффект құбылысы» бөлімшесіне әзірлеген сабағын
ұсынып отырмыз.
Сабақтың тақырыбы
Мұғалімнің аты-жөні:
Күні:
9-
сынып
Қатысқан білім алушылар саны: Қатыспаған білім алушылар саны:
Сабақ
негізделген
оқу
мақсаттары
9.6.1.3 -
фотоэффект құбылысын сипаттау және фотоэффект құбылысының
техникада пайдаланылуына мысалдар келтіру;
9.6.1.4 -
фотоэффект үшін Эйнштейн формуласын есептер шығаруда
қолдану
Сабақ
нәтижесі
Білім алушылардың барлығы мынаны орындай алады: Фотоэффект
құбылысының анықтамасы мен формуласын біледі. Сұраққа жауап береді.
Білім алушылардың көбісі мынаны орындай алады: Фотоэффект
құбылысына мысалдар келтіреді. Топтық жұмысты бірлесе орындайды. Өз
бетінше жұмыс жасайды. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс
жасайды.
Білім алушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:
Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды, тақырып
бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Бағалау
критерийі
Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады.
Тілдік
құзіреттілік
Фотоэффект - фотоэффект - photoelectric effect
Эйнштейн формуласы - формула Эйнштейна - Einstein's formula
42
Фотоэффектінің қызыл шекарасы - красная граница фотоэффекта - red
border of photoelectric effect
Ресурстар
Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар және АКТ, топтық
тапсырмалар, кері байланыс, стикер.
Әдістер
Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.
Пәнаралық байланыс Математика, қазақ тілі.
Алдыңғы оқу Жарық кванттары туралы Планк гипотезасы.
Сабақтың жоспары
Жоспарланған уақыт
Сабақ барысы :
Бағалау түрлері
Баста
луы
5
минут
Ұйымдастыру кезеңі 2 минут
Топтарға бөлу. «Қызыл – Жасыл - Сары»
Үш түрлі түсті қағаздарды топ құрамындағы білім алушылар саны
бойынша араластырып, білім алушыларға таратып беру керек. Сол
арқылы топтарға бөлінеді.
Психологиялық ахуал қалыптастыру: 1 минут
Барлығын ортаға шеңбер жасап тұрғызып,»Шаттық шеңбері»
арқылы ынтымақтастық атмосфеарсын құрады. Білім алушылар бір
-
біріне жақсы тілектерін айтып, бүгінгі күнге сәттілік тілейді.
1-
топ:
«Эйнштейн
» тобы
2-
топ:
«Планк»
тобы
3-
топ:
«Столетов»
тобы
Жаңа
білім
10
минут
Білу және түсіну
Білім алушыларға электр тізбегінің сұлбасын ұсынып, сұлба
бойынша электр тізбегін құарушыларды атап өтуін сұрау. Сұлба
бойынша катодқа түскен сәуленің әсерінен электр тізбегінде қандай
өзгеріс болғанын сұрау.
Білім алушылар катодқа түскен жарықтың әсерінен электрондар
ұшыпы шыққанын, амперметрдің тілшесі тоқ күшінің қандай да бір
мәнін көрсететіндігін айтады.
Сабақтың тақырыбы жарияланады. Тақырыптан кейін білім
алушылар фотоэффектінің анықтамасын сұлбаға қарап өздері
тұжырымдайды
Білім алушыларға
https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/kvanttyq-
fizika/zharyq-kvanty/lesson/fotoehffekt-foton-foton-ehnergiyasy
және
https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/kvanttyq-fizika/zharyq-
kvanty/lesson/fotoehffekt-foton-foton-ehnergiyasy
сілтемелері арқылы
фотоэффект құбылысы туралы видео көрсетіледі.
Оқулық,
мәтіндер,
суреттер.
43
Білім алушылар фотоэффект құбылысы үшін Эйнштейн теңдеуін
және электронның шығу жұмысының формуласын қорытады,
талдайды
Ортасы
10
минут
Қолдану
Деңгейлік есептер шығару
1-
топтың тапсырмасы:
Калий үшін электронның шығу жұмысы 1,92 эВ. Калий үшін
фотоэффектінің қызыл шекарасы қандай?
(с= 3*10
8
м/с, h= 6,62*10
-34
Дж*с, 1эВ=1,6*10
-19
Дж)
2-
топтың тапсырмасы:
Электрондардың вольфрамнан шығу жұмысы 4,50 ЭВ.
Фотоэлектрондардың ең үлкен жылдамдығы 10
3
км/c болу үшін
вольфрам бетіне түсірілетін жарықтың жиілігін тап.
(1 эВ = 1,6*10
-19
Дж; m=9,1*10
-
31кг;
h=6,64*10
-34
Дж.с)
3-
топтың тапсырмасы:
Толқын ұзындығы 450 нм сәуле әсерінен цинкте фотоэффект
байқала ма? Цинктен электрондардың шығу жұмысын тап.
(А
ш
= 4,2 ЭВ; h = 4,136 * 10
-14
ЭВ*с )
Жеке жұмысқа тапсырма.
Тест.
1.
Фотоэффект дегеніміз не?
A)
Түскен жарықтың әсерінен заттан электрондардың ұшып шығу
құбылысы.
B)
Түскен жарықтың әсерінен металдардан электрондардың ұшып
шығу құбылысы
C)
Түскен жарықтың әсерінен сұйықтардан электрондардың ұшып
шығу құбылысы
D)
жауаптардың бәрі дұрыс.
2.
Фотоэффектіні зерттеп, заңдарын тағайындаған ғалым
A)
1923 жылы Милликен.
B)
1887 жылы Герц.
C)
1905 жылы Столетов.
D)
жауаптардың дұрысы жоқ.
3.
Фотоэффектінің заңдарының маңызы неде?
A)
фотоэффект процесіндегі энергияның сақталу заңы
B)
фотоэффект процесіндегі электрондардың қозғалысын түсіндіру
болып табылады
C)
фотоэффект процесіндегі жарық кванттарының энергиясы
мөлшерінің шектеулілігін көрсетеді
D)
фотоэффект процесіндегі энергияның қалай бөлінетіндігін
дәлелдеп түсіндіретін заң.
Оқулық
қабырғаға
ілінген
ватмандар,
түрлі-түсті
маркерлер
Достарыңызбен бөлісу: |
